Artykuły

Dramat "Ostatni Żyd w Europie" Tuvi Tenenboma opowiada o przewrotności losu zastawiającego zaskakujące pułapki na ludzi szerzących nietolerancję.

Tuvia Tenenbom jest doktoran­tem literatury angielskiej St. John's Univeristy, założycielem i dyrektorem The Jewish Theater w Nowym Jorku. Trudno mu zarzucić antysemityzm, sko­ro sam jest Żydem. Jednak swo­boda, z jaką żongluje stereoty­pami i uprzedzeniami w budo­waniu postaci i akcji dramatu, niekiedy budzi zdumienie.

Akcja rozgrywa się we współ­czesnej Łodzi - mieście urodze­nia autora - podczas przygoto­wań do ślubu Marii (Magdale­na Czerwińska) i Józefa (Piotr Ligienza). Ona jest córką pastora Papy Jocka (Henryk Niebudek) i właścicielki mięsnej jatki Żbrodzkiej (Małgorzata Rożniatowska). Pan młody to syn ana­tomopatologa Doktora Kweczke (Jerzy Schejbal). Na prze­szkodzie sakramentowi mał­żeństwa stanie... brak napletka u chłopaka.

Karuzela totalnego absurdu rozkręca się nagle. Wszyscy na­raz zaczną dochodzić prawdy o pochodzeniu Józefa, a przy okazji dowiadują się zaskakujących prawd o własnym. Miary paranoi dopełnia pewien młody Amerykanin John Jay (Rafał Mohr), wysłany przez wspólnotę mormonów w celu ochrzczenia wszystkich pocho­wanych w Łodzi Żydów, by mo­gli dostać się do nieba chrześci­jan. Misja Johna Jaya pomogła­by Józefowi rozwiązać sporną kwestię pochodzenia. Wystar­czy, by pokropił grób dziadka, a wnuk automatycznie stanie się nowym członkiem chrześcijań­skiej wspólnoty. Tyle że mormo­nów.

Niczego jednak nie moż­na być na 100 procent pewnym, skoro dla niektórych nawet przynależność do żydowskiej gminy wyznaniowej była tylko kamuflażem przed korzeniami przodków - i to nazistowskimi. A zdecydowani antysemici oka­zują się znienacka, a jakże, Ży­dami. A to jeszcze nie koniec zasakujących qui pro quo.

Aktorzy grają z pełnym zaan­gażowaniem, jednak debiutują­ca reżyser Olga Chajdas nie umiała wydobyć wszystkich iro­nicznych znaczeń przewrotne­go dramatu. Więcej tu rozwią­zań bliskich farsy niż groteski. To trochę za mało.