Artykuły

Ze względu na ironiczny dy­stans i obsceniczność Tuvia Tenenbom bywa porównywany do Woody'ego Allena. O swych sztukach mawia: "Nie są poli­tycznie poprawne, ale koszerne". W sobotę w Teatrze Na Woli zobaczymy jego "Ostatniego Żyda w Europie" wyreżysero­wanego przez Olgę Chajdas.

To tragifarsa wyśmiewająca stereotypy tkwiące w nas moc­niej, niż potrafimy się do tego przyznać. We wstępie autor na­pisał: "Pamięci pochodzących z wielu polskich miast członków mojej rodziny, którzy zginęli za­mordowani przez nazistów. Oby antysemickie uczucia starego i nowego typu również zginęły i oby pewnego dnia zniknął pro­blem "samonienawiści".

Sztuka Tenenboma dotyka bowiem nie tylko problemów istniejącego i historycznego antysemityzmu, również ukrytej niechęci Żydów do przyznawa­nia się do własnego kulturowe­go dziedzictwa. Akcję autor umieszcza w Łodzi, w której Ży­dzi przez lata zajmowali znaczą­ce miejsce w społeczeństwie. W przeddzień ślubu Marii j Jó­zefa w mieście pojawia się amerykański mormon John z dzi­waczną misją swojej wspólnoty. Ma zlokalizować groby Żydów na miejscowym cmentarzu na podstawie przywiezionej ze sobą listy nazwisk i ochrzcić po­chowanych tam ludzi, przyspa­rzając swej mormońskiej wspólnocie nowych członków.

W przedślubny nastrój wdzierają się oskarżenia o żydostwo i antysemityzm, teologicz­ne dysputy przeplatają się z ab­surdalnymi dialogami, a Tenenbom raz po raz wywraca myślenie widza o bohaterach, aby tym mocniej obnażyć funkcjonujące w nich zakłamanie.

"Ostatni Żyd w Europie" to debiut reżyserski Olgi Chajdas, absolwentki reżyserii oraz pro­dukcji filmowej i telewizyjnej. Ma za sobą doświadczenia przy produkcjach telewizyj­nych (między innymi "Ekipie" Agnieszki Holland). Współpra­cowała również przy realizacji sztuk teatralnych Macieja Kowalewskiego ("Bomba", "Wyścig spermy").