Artykuły

"Rycerskość wieśniacza/Pajace" w reż. Andrzeja Bubienia w Operze Novej w Bydgoszczy. Pisze Anita Nowak w serwisie Teatr dla Was.

Jak na operę werystyczną przystało, wielkie emocje emanują nie tylko z orkiestronu, ale i ze sceny; jakby w postaci wstąpiła energia autentycznych osób, których losy są tu relacjonowane.

Nie ma rozsłonecznionego nieba Italii na placu przed kościołem. Akcję "Rycerskości wieśniaczej" przeniesiono na próg mrocznego wnętrza świątyni. Jakież daje to wspaniałe możliwości operowania światłem, kiedy akcja wędruje poprzez rozmaite jej nawy i zakamarki o różnych porach dnia! Jakże urzekający zimnym błękitem jest świt wielkanocnego poniedziałku, albo wpadające przez okna ciepłe promienie zachodu. Artur Szyman doskonale dostosowuje też światło tak do brzmienia muzyki, jak i do targających bohaterami w danej chwili emocji. Reżyseria światła w tym przedstawieniu to wyżyny artyzmu!

Scenografia Anity Bojarskiej urzeka malowniczością i ciekawą symboliką. Przechylenia niektórych kolumn, a następnie wyprowadzenie ich do niewidocznej przestrzeni nad sceną, symbolizować mogą ludzkie emocje, które podważają stabilność Kościoła. Sacrum ustępuje więc miejsca profanum.

Wielkiej urody wizualnej przydaje też spektaklowi ruch sceniczny i choreografia Jarosława Stańka. Wiedząc, że chór Opery Nova jest znakomity wokalnie, a partie chóralne u Mascagniego i Leoncavalla świetnie napisane, widz spodziewa się ciekawych efektów, ale tego, co dzieje się na scenie w spektaklu Bubienia, wyobrazić sobie nie jest w stanie. Henryk Wierzchoń wydobywa z chórzystów niebiańskie wręcz brzmienie Pieśni Wielkanocnych. Ale, co najbardziej niezwykłe, chór porusza się tak, że chwilami można by pomylić go z baletem. Oczywiście baletem w ogóle, nie zespołem tancerzy Opery Nova, który w "Rycerskości" i "Pajacach" sprawia wrażenie, jakby unosił się nad sceną. Dzięki arcyciekawym pomysłom i układom balet nie tylko uczestniczy w akcji, ale też niejako komentuje zdarzenia, a więc pełni funkcję podobną do chóru antycznego. Wszystko na scenie jest z sobą ściśle zespolone, stanowi jednorodną całość, w której roi się od znaków, symboli; zmusza do myślenia. To wspaniała rekompensata za banalne libretto.

Ale najwspanialsze jest brzmienie. Orkiestra pod kierownictwem Wojciecha Rajskiego rewelacyjnie wydobywa i rustykalne klimaty włoskiego Południa, i dramatyczne emocje bohaterów "Rycerskości", podkreśla żartobliwe sytuacje i scenki w "Pajacach". Wybijają się tu na czoło zwłaszcza instrumenty dęte, charakterystyczne dla klimatów rustykalnych południa Włoch. W pierwszej części zachwyca szczególnie symfoniczne intermezzo, w którym radość ze zmartwychwstania Chrystusa przeciwstawia się nastrojom Santuzzy. Ciekawie brzmią dysonanse towarzyszące scenie zemsty Santuzzy na Turiddu i Loli. Wspaniale oddają sprzeczne emocje bohaterki - wielką miłość i jednoczesne pragnienie odwetu na niewiernym kochanku. Niesamowite jest brzmienie organów w chwili, kiedy dowiadujemy się o śmierci Turiddu.

Wokalnie dominują panowie. Jasny tenor Tadeusza Szlenkiera w partiach Turiddu z "Rycerskości" i silny, zniewalający głębią baryton Łukasza Golińskiego, jako Tonia w "Pajacach". W bardzo trudnej partii Prologu Goliński jest też wyrazisty aktorsko. Jeśli chodzi o panie, to szczególnie porusza dramatycznym brzmieniem wibrującego nad sceną sopranu Jolanta Wagner jako Santuzza. Zwłaszcza w scenie zemsty, kiedy to namiętna miłość walczy w niej z gniewem i bezsilną rozpaczą. Bardzo interesująco i w partiach lirycznych, i dramatycznych brzmi też sopranistka Anna Wierzbicka w jako Nedda/ Colombina.

Sukces bydgoskiej realizacji "Rycerskości wieśniaczej" i "Pajaców" to w ogromnej mierze zasługa Andrzeja Bubienia. Reżyser dokonał bardzo sensownych skrótów tekstu i wzbogacił rzecz mnóstwem ciekawych pomysłów inscenizacyjnych.