Artykuły

Bez zbytnich udziwnień, z archiwalnymi kadrami Augustisa i wędrówką przez centrum Białegostoku. W sieci można oglądać teledysk do utworu "Bialystok majn hejm" (Białystok, mój dom) w wykonaniu Karoliny Cichej.

Multiinstrumentalistka postawiła ostatecznie na prostotę, czerń i biel. I w sumie pogodny, nostalgiczny nastrój pieśni w jidysz, najbardziej chyba znanej piosenki o naszym mieście.

Początkowo pomysł na teledysk był zupełnie inny - w sierpniu kręcono pierwsze sceny w odrealnionych leśnych ostępach pod Białymstokiem i w miejskim parku. W etiudach brały udział postaci ucharakteryzowane tak, że wyglądały, jakby wyszły z tajemniczego snu: twarze i ciała pomalowane w najróżniejsze kolory, sukienki bombki, maski z tyłu głowy (wśród odtwórców znaleźli się m.in. aktorzy Białostockiego Teatru Lalek i grupka dzieci). A w tym wszystkim - wokalistka, jakby oblana czarną farbą. Już same robocze tytuły poszczególnych etiud składających się na planowane nagranie zapowiadały baśniowy klimat: "Rusałki", "Uczta", "Etiuda Królewska". Całą tę fantazyjną oprawę już na tamtym etapie trudno było powiązać z przejmującą piosenką napisaną w czasie wojny o tęsknocie za Białymstokiem. Wszyscy zainteresowani czekali z ciekawością na finałowy efekt.

Zamiast udziwnień - prostota

Ostatecznie jednak Cicha zrezygnowała z całego baśniowego anturażu, udziwnień, postawiła na prostotę. I (choć szkoda też trochę pracy włożonej w poprzedni projekt) - chyba wyszło to na dobre tej konkretnie piosence, której autor śpiewa: "Mam niezachwianą nadzieję/Zobaczyć miasto, w którym się urodziłem/Zobaczyć mój dom, mój kochany dom/Z drzewa, cegły i gliny/Jak tylko zamykam oczy/Widzę na twoich ulicach szubienice/Ruiny, gnój. Faszysta spustoszył ciebie/Moje kochane rodzinne miasto, oj, oj, oj".

Powyższy fragment pieśni z jidysz na polski przełożyła Ewa Wroczyńska, była wieloletnia szefowa Muzeum w Tykocinie, postać niezwykła, przez lata pielęgnująca spuściznę żydowskiej społeczności Tykocina, współtwórczyni tamtejszego Teatru Amatorskiego. Przed laty postanowiła nauczyć się jidysz i hebrajskiego i to ona przetłumaczyła "Sefer Tiktin" (Księgę Pamięci Tykocina napisaną przez 11 Żydów). Przywołanie tutaj postaci Ewy Wroczyńskiej nie jest przypadkowe. Wroczyńska dla Cichej to postać szczególna - odnalazła utwory żydowskich poetów z naszego regionu, wcześniej praktycznie nieznane i niepublikowane, a Cicha dokonała ich aranżacji i wciągnęła do swojego repertuaru (posłuchać ich można było m.in. w galerii im. Sleńdzińskich na festiwalu Zachor); tak powstała nowa odsłona jej projektu "Wieloma językami" - "Pozdrowienia z Jidyszlandu.

"Bialystok majn hejm" też się w projekcie znalazł, a i Wroczyńska pojawia się w teledysku do tego utworu (realizacja Armand Urbaniak).

Przeszłość miesza się ze współczesnością

Otwiera kufer na strychu, wyjmuje poduszki, w powietrze, wraz z drobinkami kurzu leci pierze, unosi się na strychu, nad ulicami. Otwarcie kufra wydaje się symboliczne, to jakby otwarcie wrót do minionego świata - w tle pojawiają się kadry fotografii Bolesława Augustisa (fotografa, którego bezcenny zbiór zdjęć białostoczan z lat 1936-1939 trafił niegdyś do "Gazety" i który prezentowaliśmy na wystawach, w albumie, internecie). Teraz kadry pojawiają się też w teledysku Cichej, przeszłość miesza się ze współczesnością. Cicha (grająca na akordeonie) i Bart Pałyga (wiolonczela elektryczna) chodzą po współczesnym Białymstoku, zaglądają w stare podwórka. Okolice ratusza, cerkwi przy Lipowej, park, Młynowa - to miejsca, w których kiedyś bywali przedwojenni mieszkańcy Białegostoku, również ci żydowscy, również ci, których twarze oglądamy na zdjęciach Augustisa - podczas pochodów, na spacerze, zabawie.

Teledysk utrzymany jest w czarno-białej tonacji, ma nostalgiczny klimat, jest ciekawy, ale jednak czuje się pewien niedosyt i realizacyjny pośpiech: chciałoby się zobaczyć w nim więcej przedwojennych kadrów Białegostoku - tekst to zapis przejmującej tęsknoty właśnie do przedwojennego miasta, dzieciństwa.