Polonez Sity w Teatrze Telewizji
Pokazany wczoraj w telewizji "Polonez" Jerzego S. Sito (to pierwsza telewizyjna realizacja tego dramatu) swoją prapremierę miał 10 lat temu w warszawskim Teatrze Ateneum.
Wiele czynników złożyło się wówczas na wielkie powodzenie spektaklu. Prócz stricte artystycznych, także ówczesna sytuacja, w jakiej się Polska znajdowała, czas historyczny stwarzający nam wielkie nadzieje, ruch polityczno-społeczny zapoczątkowujący budowę tego, co dzisiaj kontynuujemy. A z drugiej strony straszono nas obcą interwencją ze Wschodu. Sztuka ta odbierana była wtedy z taką euforią, bo odwoływała się niejako bezpośrednio do ówczesnej sytuacji.
Bohaterami "Poloneza" są autentyczne postaci historyczne: caryca Katarzyna II, król Stanisław August Poniatowski, Branicki, Rzewuski, Potocki, Kościuszko. Tematem zaś są tragiczne dzieje Polski końca XVIII w., sieć politycznych intryg prowadzących do II rozbioru Polski. Akcja toczy się w trzech miejscach: w Pałacu Zimowym w Petersburgu, w Zamku Warszawskim i w Grodnie, gdzie na tamtejszym zamku odbył się ów sławetny sejm, na którym podpisano II rozbiór Polski.
Sztuka ta ukazuje zamknięcie pewnej epoki, a wraz z nią pewnej formacji Polaków. Formacji politycznej, obyczajowej, kulturalnej. Można powiedzieć, że jest to panorama polskiego społeczeństwa uchwycona w przełomowym dlań momencie historycznym. Sporo w tym portrecie odrażającej sprzedajności i narodowego zaprzaństwa. I to wynikającego nie tyle z jakiejś chytrości, ile po prostu z głupoty.
Ten wierszem napisany dramat historyczny, bogaty w refleksje historiozoficzne, wyznacza prymat słowu. Ono w tym przedstawieniu dominuje. O randze tego spektaklu stanowi głównie tekst, jego tematyka. Jest to bowiem przedstawienie z założenia dość statyczne, dramatyzm zaś rodzi się tu nie tyle z sytuacji, czy zetknięcia postaci, ile ze spięć słów. A te aktorzy podają znakomicie.
W roli carycy Katarzyny wystąpiła Teresa Budzisz-Krzyżanowska (mądra i bezwzględna w stosunku do swych politycznych partnerów, tak przeciwników jak i sprzymierzeńców). Jej partnerami byli: m.in. Janusz Michałowski, Jan Nowicki, Krzysztof Wakuliński, Bronisław Pawlik.
Warto dodać, iż wczorajsza inscenizacja "Poloneza" zbiega się z wydaniem tego dramatu przez Spółdzielnię Czytelnik.
