Artykuły

"Posprzątane" w reż. Bożeny Suchockiej w Teatrze Współczesnym w Warszawie. Pisze Kama Pawlicka w serwisie Teatr dla Was.

Bohaterowie sztuki Sarah Ruhl "Posprzątane" usiłują uładzić, uporządkować swoje życie, odnaleźć w nim. Każdy z nich chwyta się jakiejś "brzytwy", która pozwoli mu przeżyć kolejny dzień. Dla jednego jest to codzienne sprzątanie mieszkania lub domu, dla innego praca czy wymyślanie doskonałego dowcipu, dla kolejnego odnalezienie miłości. Czy będą potrafili posprzątać swój świat tak, żeby czuć się w nim szczęśliwymi? Na to pytanie możemy znaleźć odpowiedź w Teatrze Współczesnym, gdzie od 9 listopada grana jest sztuka amerykańskiej dramatopisarki uhonorowana Nagrodą Pulitzera.

Cztery kobiety i jeden mężczyzna na pozór wydają się zadowoleni z tego, co już osiągnęli i jak wygląda ich codzienność. Powoli jednak okazuje się, że jest to tylko przykrywka. Virginia (Marta Lipińska) od dwudziestego drugiego roku życia stacza się po równi pochyłej. Nie jest szczęśliwa w małżeństwie, nie ma dzieci, jest żoną przy mężu. Jej jedynym zajęciem, które trzyma ją przy życiu, jest sprzątanie, pranie, prasowanie. Pracy wystarcza jej na pół dnia, potem pojawia się pustka. Co robić z czasem, który pozostał? Virginia chce być potrzebna, lubi zadawalać innych, zapominając przy tym o swoich potrzebach.

Z kolei jej siostra Lane (Agnieszka Pilaszewska) skupiła się w życiu na pracy. Ma męża, z którym była kiedyś szczęśliwa, ale od jakiegoś czasu ich drogi się rozeszły. Większość czasu oboje spędzają w szpitalu, są bowiem wziętymi lekarzami. Lane nawet gdyby chciała posprzątać swoje życie, nie wiedziałaby od czego powinna zacząć, co jest nie tak i gdzie tkwi ta drzazga, która ją uwiera.

W jej domu zjawia się brazylijska sprzątaczka Matilde, której idee fix jest wymyślenie doskonałego dowcipu. Nie lubi sprzątać, woli skupić się na szlifowaniu talentu komediantki. Matilde próbuje odnaleźć się w ponurym życiu Lane; żeby nie zwariować wspomina swoich postrzelonych rodziców, których sensem życia było opowiadanie kawałów. "Doskonały dowcip to coś, co sprawia, że się zapomina o swoim życiu. Doskonały dowcip to coś, co sprawia, że się pamięta o swoim życiu. Doskonały dowcip to coś między aniołem a pierdnięciem" - mówi Matilde.

W sztuce Sarah Ruhl ten doskonały dowcip jest metaforą poszukiwania sensu w bezsensie życia, znalezienia imperatywu do działania, wypełnienia pustki.

Takim impulsem staje się Ana, nowa miłość męża Lane. Kobieta tryska ciepłem, emanuje energią, którą rozdaje również innym. Wraz z wkroczeniem na scenę Any komedia Ruhl przechodzi łagodnie w opowieść o oswajaniu śmierci, także śmiechem. Ciężko chora Ana nie walczy ze śmiercią, nie wadzi się z nią, nie ucieka. Świadomie przejmuje nad nią kontrolę. I dzięki takiej postawie inne bohaterki sztuki odnajdują ten zagubiony wcześniej element, tę część układanki, której brakowało im do bycia spełnionymi w życiu.

Stworzone przez Ruhl role kobiece to istne perełki, wielowymiarowe, niejednoznaczne, gotowe do zagrania. Aktorki w Teatrze Współczesnym nie do końca poradziły sobie z wyzwaniem. Najbardziej korzystnie wypadła Agnieszka Suchora jako postrzelona służąca Matilde i Monika Kwiatkowska w roli Any. Obie Panie stworzyły gęste, pełne, krwiste postaci. Zupełnie nieprzekonująca jest Agnieszka Pilaszewska, która nie wiedzieć czemu miota się po scenie, próbując w taki sposób pokazać rozterki swojej bohaterki.

Przedstawienie we Współczesnym jest bardzo nierówne. Pierwsza część nuży, jest zbyt monotonna i dośc rozciągnięta. Dopiero druga skupia uwagę widza. Ciekawym rozwiązaniem inscenizacyjnym jest wprowadzenie drugiego planu, dzięki temu przedstawienie nabiera dodatkowego kolorytu. Widoczny jest jednak brak spójnego pomysłu na całość, przez co wychodzi się z teatru z uczuciem niedosytu. Świetny materiał na dobry spektakl i znakomite role nie został niestety w pełni wykorzystany. A szkoda.