Artykuły

W poniedziałek 16 września rozpoczynają się pierwsze wydarzenia czwartej odsłony międzynarodowego programu performatywnego "# nie jesteś mi obojętny" w Centrum Kultury Zamek w Poznaniu.

Na początek zobaczyć będzie można wystawę dwóch prac wideo Artura Żmijewskiego oraz wziąć udział w wykładzie Joanny Warszy wprowadzającym w charakter twórczości Jérôme'a Bela. Głównym wydarzeniem odsłony będzie zaś prezentacja spektaklu "Disabled Theater" Jérôme'a Bela / Theater HORA, która odbędzie się 22 września w Sali Wielkiej poznańskiego Zamku.

Prace Artura Żmijewskiego zaprezentujemy jako część wydarzeń kontekstowych. Artysta zaaranżował sytuacje, w ramach których głuche dzieci wykonywały pieśni religijne Jana Maklakiewicza i Jana Sebastiana Bacha w kościołach w Warszawie i Lipsku. Ich próby są karykaturą standardów wykonawczych kultury wysokiej, ale właśnie napięcie pomiędzy, znaczeniem modlitwy i niemożnością wysłowienia się, buduje sens jego pracy. "Zazwyczaj jest tak, że sprawni akceptują inwalidów, jeśli tamci swoim wysiłkiem starają się imitować zachowania sprawnych. Stąd takie powodzenie filmów dokumentalnych o malarzach malujących stopami czy o beznogich alpinistach. Ale to jest terror sprawnych - spróbuj upodobnić się do nas kaleko - a będziemy cię chwalić. Tymczasem rzeczywista akceptacja odmienności jest piekielnie trudna." - odpowadał Żmiejewski na określenia: wzruszający, czuły, humanitarny, które pojawiały się w kontekście tych serii prac z cyklu "Lekcja śpiewu".

LEKCJA ŚPIEWU 1

Format: film BETA-cam

Rok produkcji: 2001

Czas trwania: 14'00

Grupa młodych ludzi - uczniów Instytutu Głuchoniemych z Warszawy wykonuje "Kyrie" z "Polskiej Mszy" Jana Maklakiewicza (kompozycja z 1944 roku). Projekt zrealizowano w warszawskim kościele św. Trójcy. Wykonaniu utworu towarzyszył monumentalny, podniosły dźwięk organów. Pieśń zaczyna: się od słów: "W tem świętym miejscu, w tem najświętszem miejscu, głos nasz ku Tobie wzbiera i wybucha jako szum morski z głębokiej otchłani. O Chryste usłysz! O Chryste wysłuchaj!". Głuchonieme dzieci tworząc swoją kakafoniczną kompozycję używają środków wyrazu, całkowicie im dotąd niedostępnych - jest to surowy zapis na granicy dokumentu, akcji społecznej, muzycznego eksperymentu. Żmijewski: "Słychać dźwiękowy chaos, słowa są zdeformowane, chórzyści nie słyszą przecież samych siebie, niektórzy nie wiedzą nawet czym jest dźwięk. A pomimo wszystko jest to muzyka, muzyka niosąca pogniecione przez głuchych słowa Credo: <> Niemożliwe staje się ciałem, mimo, że jest to ciało słabe i ułomne". Ale jak pisał Andrzej Wajs w swojej recenzji, Bóg nie odróżnia chóru wrzeszczących kalek od harmonijnych zaśpiewów Concerto Köln.

LEKCJA ŚPIEWU 2

Format: film BETA-cam

Rok produkcji: 2003

Czas trwania: 16'30

Żmijewski powrócił do pomysłu "głuchego chóru". Tym razem skonfrontował grupę młodych niesłyszących ludzi ze szkoły Samuel-Heinicke-Schule für Schwerhörige z orkiestrą Barockensemble der Fachrichtung Alte Musik w Lipsku. Wspólnie rozpoczęto prace nad wykonaniem utworów Jana Sebastiana Bacha w lipskiej katedrze św. Tomasza. Za życia słynny kompozytor był tam kantorem, a po śmierci został w katedrze pochowany. Jedną z kantat wykonanych przez chór było "Herz und Mund und Tat und Leben" ("Serce, usta, czyn i życie"), co zostało odczytane niemal jako motto projektu z głuchoniemymi. Obie "Lekcje śpiewu" w bezprecedensowy sposób dotknęły konwencjonalnych wyobrażeń dotyczących ograniczeń języka i muzyki. Dzieci posługują się podczas prób chóru i występu językiem migowym. Wczytują się w zapis nutowy, który jest dla nich zupełnie obcym szyfrem, nie słyszą swojego głosu, nie kontrolują go. Mówiąc o tym filmie używano słów: wzruszający, czuły, humanitarny. Żmijewski ripostował: "Zazwyczaj jest tak, że sprawni akceptują inwalidów, jeśli tamci swoim wysiłkiem starają się imitować zachowania sprawnych. Stąd takie powodzenie filmów dokumentalnych o malarzach malujących stopami czy o beznogich alpinistach. Ale to jest terror sprawnych - spróbuj upodobnić się do nas kaleko - a będziemy cię chwalić. Tymczasem rzeczywista akceptacja odmienności jest piekielnie trudna."

Artur Żmijewski - artysta i twórca filmów związany z Fundacją Galerii Foksal. Jeden z głównych przedstawicieli nurtu sztuki krytycznej. Uczeń "Kowalni" - pracowni Grzegorza Kowalskiego na warszawskiej ASP. Autor manifestu "Stosowane sztuki społeczne", w którym opisał nowe foruły społęcznego zaangażowania sztuki. W 2005 roku reprezentował Polskę w pawilonie narodowym na Biennale w Wenecji, pokazując tam swoją pracę "Powtórzenie", opierającą się na słynnym eksperymencie Philipa Zimbardo. W 2007 roku wydał zbiór wywiadów z artystami pt. "Drżące ciała". W 2012 roku, wspólnie z Joanną Warszą, pełnił rolę kuratora 7. Berlin Biennale. Od początku towarzyszy mu refleksja nad sensem działań artystycznych, poszukuje takiego rodzaju praktyk, które pozwalałyby na wzmocienie oddziaływania sztuki oraz poszerzenie jej pola, aż po granice tego, co uznaje się za artystyczne.

***

Zapraszamy także na wykład Joanny Warszy "The Show Goes On! Teatr, taniec, performatyka Jérôme'a Bela" wprowadzający w twórczość Jérôme Bela, którego spektakl "Disabled Theater" zaprezentujemy już 22 września. Elementem wykładu będzie prezentacja fragmentów spektakli artysty, zaś po wykładzie pokażemy pełne nagranie spektaklu "Véronique Doisneau" (2004).

Jérôme Bel mieszka w Paryżu, pracuje na całym świecie. Jest jednym z najważniejszych współczesnych artystów tańca, badającym granice i wciąż pytającym o istotę teatralnego przedstwienia. Jego pierwszy spektakl, "nom donné par l'auteur" (1994) to choreografia przedmiotów. Kolejny, "Jérôme Bel" (1995), opiera się na całkowitej nagości wykonawców. W trzeciej realizacji, "Shirtology" (1997), w centrum uwagi znajduje się aktor ubrany w kolejne warstwy koszulek. "The last performance" (1998), poprzez cytaty z solowego występu choreografki Susanne Linke, a także z Hamleta i André Agassiego, jest próbą zdefiniowania ontologii spektaklu. Choć Jérôme Bel utrzymuje, że "Xavier Le Roy" (2000) to jego realizacja, autorem choreografii jest tak naprawdę choreograf Xavier Le Roy. W "The Show Must Go On" (2001) spotyka się dwudziestu wykonawców, dziewiętnaście popowych piosenek i jeden DJ. W 2004 roku, Bel został zaproszony do przygotowania spektaklu dla baletu Opery Paryskiej - "Véronique Doisneau" (2004) o tancerce Véronique Doisneau, należącej do zespołu baletowego opery. "Isabel Torres" (2005), opracowany dla baletu Teatru Miejskiego Rio de Janeiro jest brazylijską wersją produkcji dla Opery Paryskiej. "Pichet Klunchun and myself" (2005) powstał w Bangkoku, we współpracy z Pichetem Klunchunem, tajskim tancerzem tradycyjnym. W 2009 roku, Bel opracował choreografię do "Cédric Andrieux" (2009), spektaklu którego bohaterem jest ten właśnie tancerz, członek Merce Cunningham Dance Company a następnie zespołu baletowego opery w Lyonie. W 2010 roku, wraz z Anną Teresą De Keersmaeker, Bel stworzył "3Abschied", spektakl oparty na "Pieśni o ziemi" Gustava Mahlera. Dla Festival d'Avignon 2013 przygotował spektakl "Cour d'honneur" oparty na wspomnieniach widzów z wcześniejszych edycji festiwalu. "The show must go on" przyniosła Belowi, przyznaną w Nowym Jorku w 2005 roku, Bessie Award. Z kolei w 2008 roku, Bel i Pichet Klunchun otrzymali Routes Princess Margriet Award przyznawaną przez Europejską Fundację Kultury za wspieranie różnorodności kulturowej.

Joanna Warsza - kuratorka pawilonu Gruzji na Biennale w Wenecji, wspol-kuratorka 7. Biennale w Berlinie, autorka tekstów poświęconych choreografii ruchów politycznych i kuratorka wielu projektów z dziedziny performansu, architektury, przestrzeni publicznej. Wyklada m.in. na HTZ w Berlinie, gdzie mieszka.

***

Program:

16.09. o g. 18

wykład Joanny Warszy "The Show Goes On! Teatr, taniec, performatyka Jérôme'a Bela"

Scena Nowa

16-22.09. w g. 12-20

"Lekcja śpiewu" i "Lekcja śpiewu II" - prace wideo Artura Żmijewskiego (na zdjęciu)

Sala Prób (3. piętro)

20-22.09. w g. 14-22 ponownie prezentujemy instalację Tino Seghala "This is exchange"

Tino Sehgal stworzył i rozwinął oryginalną formę sztuki. Aranżuje sytuacje, spotkania z udziałem ludzi, którzy wchodzą w bezpośredni kontakt z publicznością. Jego prace nie polegają na konfrontacji z materialnym obiektem, a raczej tymczasowym doświadczeniu ludzkiego ciała, głosu, języka oraz czasu i przestrzeni.

Tuba w Holu Wielkim

23.09. o g. 18 zapraszamy do wzięcia udziału w Teatralnym Klubie Dyskusyjnym

Widzowie spektaklu i uczestnicy innych wydarzeniach odsłony będą mogli w otwartej dyskusji porozmawiać i podzielić się spostrzeżeniami. "Kurtyna opada, oklaski cichną, światło się zapala i wracamy do rzeczywistości. Nasze rozmowy po spektaklu sprowadzają się często do prostej wymiany zdań. Pogadajmy więc o teatrze, na który składają się i scena, i widownia, a przy okazji także o świecie i o nas samych." /Ewa Obrębowska-Piasecka/

Scena Nowa