Artykuły

Po raz dwudziesty trzeci redakcja "Teatru" zaprosiła krytyków do wzięcia udziału w ankiecie podsumowującej ubiegły sezon teatralny.

Najlepsze przedstawienie: JACEK CIEŚLAK "Nietoperz" Kornéla Mundruczó w TR Warszawa i "Życie snem" Wojciecha Klemma w T. Współczesnym w Szczecinie. ŁUKASZ DREWNIAK Proponuję układ emocjonalny: "Courtney Love" Moniki Strzępki z T. Polskiego we Wrocławiu, "Podróż zimowa" Mai Kleczewskiej - koprodukcja T. Powszechnego w Łodzi i Polskiego w Bydgoszczy, "Morrison/Śmiercisyn" Pawła Passiniego z T. Lalki i Aktora w Opolu. JACEK KOPCIŃSKI Najlepsze przedstawienie sezonu na polskiej scenie zaprezentował w tym roku sztokholmski Dramaten na Spotkaniu Teatrów Narodowych... Z polskich przedstawień najbardziej cenię "Pieśni Leara" T. Pieśń Kozła w reż. Grzegorza Brala (koronny argument za tym, by Grzegorz Bral nie reżyserował w teatrach repertuarowych) oraz "Morrisona/Śmiercisyna" w reż. Pawła Passiniego, T. Lalki i Aktora w Opolu (kolejne przedstawienie właściciela najbardziej oryginalnego "pokoju wyobraźni" w polskim teatrze).

JOLANTA KOWALSKA "Pieśni Leara", T. Pieśń Kozła we Wrocławiu. ANETA KYZIOŁ "Nietoperz", reż. Kornél Mundruczó, TR Warszawa; "Miasto snu", reż. Krystian Lupa, TR Warszawa i T. Dramatyczny w Warszawie.

WOJCIECH MAJCHEREK "Pieśni Leara" T. Pieśń Kozła w reż. Grzegorza Brala, "Nietoperz" TR Warszawa w reż. Kornéla Mundruczó. WITOLD MROZEK T. Stary w Krakowie - "Bitwa Warszawska 1920. Bezlitosna wypowiedź", w której gorycz łączy się z brawurowym poczuciem humoru.

JACEK SIERADZKI Sonata widm Augusta Strindberga, Dramaten Sztokholm, reż. Mats Ek, gościnny występ na festiwalu Spotkanie Teatrów Narodowych w Warszawie.

SZYMON SPICHALSKI Cudotwórca Briana Friela, reż. Wawrzyniec Kostrzewski, T. Dramatyczny w Warszawie; Filoktet Sofoklesa, reż. Barbara Wysocka, T. Polski we Wrocławiu; Irydion Zygmunta Krasińskiego, reż. Andrzej Seweryn, T. Polski w Warszawie.

TEMIDA STANKIEWICZ-PODHORECKA Quo vadis słowami Sienkiewicza, Eliota, Audena i innych, reż. Janusz Wiśniewski, T. Polski. O duchowym upadku Europy. Cudotwórca, reż. Wawrzyniec Kostrzewski, T. Dramatyczny. Przejmująca, głęboka refleksja nad ludzkim losem i poszukiwaniem prawdy. Lekcja historii, scen. i reż. Barbara Dobrzyńska, Nasz Teatr, Warszawa. O ważnej i aktualnej wymowie, znakomite literacko-muzyczne przedstawienie.

JOANNA TARGOŃ Courtney Love Pawła Demirskiego i Moniki Strzępki, Kabaret warszawski Krzysztofa Warlikowskiego, Miasto snu Krystiana Lupy. Wszystkie ekstremalne, osobiste i rozwichrzone, może niedoskonałe, ale tym ciekawsze.

JACEK WAKAR Kolejność nieprzypadkowa: Nietoperz według scenariusza i w reżyserii Kornéla Mundruczó w TR Warszawa, Ja, Piotr Rivire, skorom już zaszlachtował siekierom swoją matkę, swojego ojca, siostry swoje, brata swojego i wszystkich sąsiadów swoich według scenariusza i w reżyserii Agaty Dudy-Gracz w T. Muzycznym Capitol we Wrocławiu, Podróż zimowa Elfriede Jelinek w reżyserii Mai Kleczewskiej w T. Polskim w Bydgoszczy i T. Powszechnym w Łodzi.

JOANNA WICHOWSKA Bitwa Warszawska 1920, T. Stary w Krakowie i Courtney Love, T. Polski we Wrocławiu Pawła Demirskiego, reż. Monika Strzępka; Balladyna Marcina Cecki w reż. Krzysztofa Garbaczewskiego, T. Polski w Poznaniu.

KALINA ZALEWSKA Ożenek Gogola w reż. Iwana Wyrypajewa, T. Studio w Warszawie.

***

Najlepsza nowa polska sztuka (ogłoszona drukiem lub wystawiona)

CIEŚLAK Paweł Demirski, Courtney Love.

DREWNIAK Zakład doświadczalny Solidarność Szymona Bogacza (finalista Gdyni, nie wiem, czy był już drukowany w "Dialogu").

KOPCIŃSKI Upadek pierwszych ludzi Antoniego Ferencego, czyli nowa Księga Rodzaju obok Popiełuszki Małgorzaty Sikorskiej-Miszczuk będącej współczesnym miraklem, z poprzedniego sezonu.

KOWALSKA Mateusz Pakuła, Mój niepokój ma przy sobie broń. Chciałabym przy okazji zwrócić uwagę na tekst, który - będąc owocem pracy zbiorowej - nie mieści się w standardach sztuki dramatycznej, lecz z pewnością wskazuje nowe możliwości scenariusza teatralnego. Mowa o spektaklu W samo południe (reż. Wojciech Ziemilski, dramaturgia: Wojciech Ziemilski, Sebastian Liszka oraz zespół T. im. Jerzego Szaniawskiego w Wałbrzychu) - świetnie zrealizowanym kolażu dokumentalnym, będącym zarazem krytyczną refleksją na temat możliwości budowania uniwersalistycznych narracji w gatunkach non fiction.

KYZIOŁ Paweł Demirski: Courtney Love i Bitwa Warszawska 1920.

MAJCHEREK Roman Pawłowski, Marcin Wierzchowski, Jeżyce Story. Miasto kobiet w T. Nowym w Poznaniu.

MROZEK Paweł Demirski, Bitwa Warszawska 1920. Anna Wakulik, Zażynki - błyskotliwie napisany i świadomy uwikłań obyczajowych oraz ekonomicznych głos w sprawie tzw. polskiego kompromisu aborcyjnego. Wybrzmiał zdecydowanie za słabo.

SIERADZKI Upadek pierwszych ludzi Antoniego Ferencego, Mój niepokój ma przy sobie broń Mateusza Pakuły, Chodź na słówko Maliny Prześlugi.

SPICHALSKI Sławomir Mrożek, Karnawał czyli pierwsza żona Adama (druk w "Dialogu").

STANKIEWICZ-PODHORECKA Spośród tych, które znam, żadna nie zasługuje na zaszczytny tytuł najlepszej.

TARGOŃ Mateusz Pakuła, Mój niepokój ma przy sobie broń, reż. Julia Mark, T. im. Stefana Żeromskiego w Kielcach. Paweł Demirski, Courtney Love, reż. Monika Strzępka, T. Polski we Wrocławiu. Sztuki dla dzieci Maliny Prześlugi, zwłaszcza Chodź na słówko.

WAKAR Dowód na istnienie drugiego Macieja Wojtyszki.

WICHOWSKA Paweł Demirski, Courney Love i Bitwa Warszawska 1920; Mateusz Pakuła, Mój niepokój ma przy sobie broń.

ZALEWSKA Upadek pierwszych ludzi Antoniego Ferencego, Mój niepokój ma przy sobie broń Mateusza Pakuły, Chodź na słówko Maliny Prześlugi.

***

Najlepsza nowa sztuka obcojęzyczna (ogłoszona drukiem lub wystawiona)

CIEŚLAK Elfriede Jelinek Podróż zimowa.

DREWNIAK Natan mędrzec Lessinga (na scenie T. Narodowego i w dyskretnej reżyserii Natalii Korczakowskiej brzmi tak wywrotowo, tak świeżo, tak niepoprawnie politycznie, jakby napisano ją dziś lub jutro).

KOPCIŃSKI Ze sztuk ogłoszonych w minionym sezonie w "Dialogu" najbardziej zainteresowała mnie Love & Information Caryl Churchill w przekładzie Pawła Demirskiego. Churchill od lat konsekwentnie pokazuje ludzi z przyszłości, i jest to obraz wstrząsający.

KOWALSKA Chętnie wskazałabym tu i na tekst oryginalny, i na świetny przekład: Love & Information Caryl Churchill, tłumaczenie Paweł Demirski.

KYZIOŁ Elfriede Jelinek, Podróż zimowa.

MAJCHEREK Iwan Wyrypajew, UFO.

MROZEK Elfriede Jelinek, Podróż zimowa.

SIERADZKI Zabójca Aleksandra Mołczanowa, System Ponziego Davida Lescota, Love & Information Caryl Churchill.

SPICHALSKI Debbie Tucker Green, Pokój i pojednanie (druk w "Dialogu").

STANKIEWICZ-PODHORECKA Nie znajduję takiej, która zasługiwałaby na umieszczenie jej tutaj.

WAKAR Rzecz o banalności miłości Savyon Liebrecht.

WICHOWSKA Paweł Priażko, Życie jest piękne. Chociaż wolałabym, żeby Agnieszka Lubomira Piotrowska przetłumaczyła inną sztukę Priażki - Choziain Kofiejni (Właściciel kawiarni).

ZALEWSKA Wygnanie Mariusa Ivaškevičiusa w reż. Oskarasa Koršunovasa, Lietuvos Nacionalinis Dramos Teatras (Wilno, Litwa), Spotkanie Teatrów Narodowych (o współczesności bez ideologizacji). Życie i los wg powieści Wasilija Grossmana w reż. Lwa Dodina, Mały T. Dramatyczny z Sankt Petersburga, pokaz w TN w ramach festiwalu "Da! Da! Da!" (odważnie i szczerze o własnej historii).

***

Najlepsza adaptacja teatralna (opracowanie tekstu)

CIEŚLAK Wojciech Klemm, Życie snem.

DREWNIAK Robert Talarczyk, Piąta strona świata wg powieści Kazimierza Kutza.

KOPCIŃSKI Mateusz Pakuła - Paw królowej wg Masłowskiej w Starym T. w Krakowie.

KOWALSKA Kazimierz Kutz - Piąta strona świata, adaptacja Robert Talarczyk, T. Śląski w Katowicach i Doroty Masłowskiej Paw królowej w adaptacji i dramaturgii Mateusza Pakuły, T. Stary w Krakowie.

KYZIOŁ Hotel Savoy Józefa Rotha w opracowaniu Michała Zadary.

MAJCHEREK Mateusz Pakuła, Paw królowej wg Masłowskiej w T. Starym w Krakowie.

MROZEK Paw królowej, reż. Paweł Świątek, dramaturgia - Mateusz Pakuła, T. Stary w Krakowie. Bardzo precyzyjne i formalnie dopracowane odczytanie tekstu Doroty Masłowskiej. Piąta strona świata z T. Śląskiego - Robertowi Talarczykowi udaje się zapanować nad mnogością wątków prozy Kutza i spleść z nich przedziwną balladę, czasem liryczną, czasem bezwzględną w ukazywaniu trudnej historii Śląska.

SIERADZKI Paw królowej Doroty Masłowskiej w adaptacji Mateusza Pikuły; Piąta strona świata Kazimierza Kutza w adaptacji Roberta Talarczyka, Wichrowe Wzgórza Emily Brontë przepisane przez Julię Holewińską i Kubę Kowalskiego.

SPICHALSKI Andrzej Seweryn - Irydion Zygmunta Krasińskiego, reż. Andrzej Seweryn, T. Polski w Warszawie. Kuba Kowalski i Julia Holewińska - Życie snem Calderona, reż. Kuba Kowalski, T. Wybrzeże w Gdańsku.

STANKIEWICZ-PODHORECKA Janusz Wiśniewski, Ouo vadis słowami Sienkiewicza, Eliota, Audena i innych. Barbara Dobrzyńska, Lekcja historii według Juliusza Słowackiego, Adama Mickiewicza, Stanisława Wyspiańskiego i Mariana Hemara, Nasz Teatr.

WAKAR Julia Holewińska i Kuba Kowalski - Wichrowe Wzgórza w T. Studio w Warszawie.

WICHOWSKA Zdecydowanie brakuje w ankiecie kategorii "najlepsza dramaturgia", przemycam ją więc tutaj: Mateusz Pakuła - adaptator i dramaturg Pawia królowej Doroty Masłowskiej, T. Stary, Kraków, reż. Paweł Świątek. Marcin Cecko - autor tekstu i dramaturg Balladyny. Cecko stworzył raczej antyadaptację, która nawiązuje jednak nadspodziewanie wnikliwy i żywy dialog z oryginalnym tekstem Słowackiego.

ZALEWSKA Mateusz Pakuła - Paw królowej Doroty Masłowskiej w reżyserii Pawła Świątka w T. Starym w Krakowie. Robert Talarczyk - Piąta strona świata Kazimierza Kutza, Julia Holewińska i Kuba Kowalski - Wichrowe wzgórza Emily Brönte.

***

Najlepsza reżyseria

CIEŚLAK Monika Strzępka, Courtney Love.

DREWNIAK Podaję inny zestaw nazwisk i tytułów niż w punkcie pierwszym, by docenić pracę grupy ciekawie rozwijających się reżyserów: Agata Duda-Gracz, Każdy musi kiedyś umrzeć Porcelanko w T. im. Juliusza Słowackiego w Krakowie; Piotr Ratajczak, Niewierni w T. Łaźnia Nowa i Obywatel Piszczyk w T. Polskim w Poznaniu; Agnieszka Olsten, Kotlina w T. Współczesnym we Wrocławiu.

KOPCIŃSKI Kornél Mundruczó, Nietoperz w TR Warszawa.

KOWALSKA Iwan Wyrypajew, Ożenek, T. Studio w Warszawie.

KYZIOŁ Paweł Świątek, Paw królowej, T. Stary w Krakowie; Krzysztof Garbaczewski, Balladyna, T. Polski w Poznaniu.

MAJCHEREK Kornél Mundruczó - Nietoperz w TR Warszawa, Edward Wojtaszek - Parady w T. Polskim w Warszawie.

MROZEK Maja Kleczewska - Podróż zimowa, T. Polski w Bydgoszczy i T. Powszechny w Łodzi. Gdy trzeba - spektakl ekspresyjny i rozchełstany, gdy trzeba - bezlitośnie precyzyjny. Więcej takiej Kleczewskiej.

SIERADZKI Wojciech Faruga, Betlejem Polskie, T. Dramatyczny im. Jerzego Szaniawskiego, Wałbrzych; Robert Talarczyk, Piąta strona świata, T. Śląski im. Stanisława Wyspiańskiego, Katowice; Anna Augustynowicz, Greta Garbo przyjechała, T. Współczesny, Szczecin.

SPICHALSKI Barbara Wysocka - Filoktet Sofoklesa, T. Polski we Wrocławiu; Jan Englert - Bezimienne dzieło Stanisława Ignacego Witkiewicza, T. Narodowy w Warszawie.

STANKIEWICZ-PODHORECKA Janusz Wiśniewski, Quo vadis W ekspresywnej formie o dynamicznej dramaturgii i bogatej estetyce pokazany obraz współczesności po odrzuceniu Dekalogu. Wawrzyniec Kostrzewski w Cudotwórcy intrygująco buduje narrację, wspaniale prowadzi aktorów i komunikatywnie wykorzystuje przestrzeń sceniczną. Tworzy rodzaj teatru rapsodycznego.

TARGOŃ Tak jak w punkcie pierwszym, z dodaniem Krzysztofa Garbaczewskiego, którego wyobraźnia tak samo intryguje, jak irytuje.

WAKAR Kornél Mundruczó, Agata Duda-Gracz, Maja Kleczewska oraz Adam Nalepa - Czarownice z Salem Arthura Millera w T. Wybrzeże w Gdańsku.

WICHOWSKA Autorzy spektakli wymienionych w punkcie pierwszym, a także: Wojciech Faruga Betlejem Polskie, T. Dramatyczny w Wałbrzychu; Weronika Szczawińska, Artyści prowincjonalni Agnieszki Jakimiak, T. Nowy w Łodzi.

ZALEWSKA Iwan Wyrypajew, Ożenek Gogola, T. Studio w Warszawie. Robert Talarczyk, Piąta strona świata Kazimierza Kutza, T. Śląski w Katowicach. Paweł Świątek, Paw królowej, T. Stary w Krakowie.

***

Najlepsza scenografia

CIEŚLAK Michał Korchowiec - Courtney Love.

DREWNIAK Agata Duda-Gracz, Każdy musi kiedyś umrzeć Porcelanko Michał Korchowiec jest już Małgorzatą Szczęśniak swego pokolenia. Więc chwalę go za wszystko - od Firmy, Courtney Love po Bitwę Warszawską 1920.

KOPCIŃSKI Anna Met, Ożenek Gogola w reż. Iwana Wyrypajewa, T. Studio w Warszawie.

KOWALSKA Agata Duda-Gracz, Ja, Piotr Rivire - w przypadku tego spektaklu rozszerzyłabym tę kategorię na wszystkie elementy budujące plastykę obrazu scenicznego, ze szczególnym uwzględnieniem twórczego wykorzystania środków współczesnych sztuk wizualnych.

KYZIOŁ Wojciech Puś, Podróż zimowa, T. Polski w Bydgoszczy i T. Powszechny w Łodzi.

MAJCHEREK Barbara Hanicka - Królowa Margot w T. Narodowym w Warszawie.

MROZEK Michał Korchowiec - Courtney Love, T. Polski we Wrocławiu; Barbara Hanicka - Wiśniowy sad, T. Polski w Bydgoszczy.

SIERADZKI Antonina Grzegorzewska, Tauryda. Apartado 679, T. Współczesny, Szczecin; Mirek Kaczmarek, Klara, T. im. Wilama Horzycy, Toruń; Ewa Satalecka, Piąta strona świata, T. Śląski im. Stanisława Wyspiańskiego, Katowice.

SPICHALSKI Justyna Łagowska - Zamek Franza Kafki, reż. Marek Fiedor, T. Współczesny we Wrocławiu. Paweł Wodziński - Ślub Witolda Gombrowicza, reż. Paweł Wodziński, T. Polski w Bydgoszczy.

STANKIEWICZ-PODHORECKA Janusz Wiśniewski w Quo vadis Wyrazista i bogata znaczeniowo scenografia dopowiada główną myśl spektaklu.

TARGOŃ Filmowo-teatralne przestrzenie Krzysztofa Garbaczewskiego i Roberta Mleczki: Balladyna w T. Polskim w Poznaniu i Poczet Królów Polskich w T. Starym w Krakowie. Krystian Lupa, Miasto snu w TR Warszawa. Małgorzata Szczęśniak, Kabaret warszawski w Nowym Teatrze w Warszawie.

WAKAR Barbara Hanicka - Wiśniowy sad Antoniego Czechowa w reżyserii Pawła Łysaka w T. Polskim w Bydgoszczy.

WICHOWSKA Praca ze światłem i wideo Roberta Mleczki (również współautora scenografii) w Balladynie i Poczcie Królów Polskich z T. Starego w Krakowie. Michał Korchowiec, Courtney Love T. Polskiego we Wrocławiu i Bitwa Warszawska 1920 T. Starego.

ZALEWSKA Anna Met, Ożenek Gogola, reż. Iwan Wyrypajew, T. Studio w Warszawie. Michał Korchowiec, Courtney Love Pawła Demirskiego i Moniki Strzępki, T. Polski we Wrocławiu. Mirek Kaczmarek, Upadek pierwszych ludzi Antoniego Ferencego w reż. Iwony Kempy, T. im. Wilama Horzycy w Toruniu. Robert Rumas, Miki mister DJ Mateusza Pakuły, reż. Jan Peszek, T. im. Juliusza Osterwy w Gorzowie Wielkopolskim.

***

Najlepsza muzyka

CIEŚLAK Courtney Love - repertuar Nirvany w wykonaniu aktorów T. Polskiego we Wrocławiu.

DREWNIAK Paweł Passini za wokale i muzykę we wszystkich swoich spektaklach tego sezonu od Kukły po Morrisona i nawet Wandę

KOPCIŃSKI Jean-Claude Acquaviva, Maciej Rychły - Pieśni Leara w T. Pieśń Kozła.

KOWALSKA Jean-Claude Acquaviva, Maciej Rychły w spektaklu Pieśni Leara, T. Pieśń Kozła we Wrocławiu.

KYZIOŁ Paweł Mykietyn, Kabaret warszawski, Nowy Teatr w Warszawie, aktorzy T. Polskiego we Wrocławiu w Courtney Love.

MAJCHEREK Jean-Claude Acquaviva, Maciej Rychły - Pieśni Leara w T. Pieśń Kozła.

MROZEK Paweł Mykietyn - Kabaret warszawski, Nowy T. w Warszawie. Krzysztof Kaliski - Artyści prowincjonalni, T. Powszechny w Łodzi. To nie jest muzyka do spektaklu - to konsekwentnie rozwijane myślenie o muzyczności jako dramaturgicznej podstawie przedstawienia. Spotkanie Kaliski - Szczawińska to bardzo szczęśliwe spotkanie.

SIERADZKI Krzysztof Kaliski, Artyści prowincjonalni, T. Powszechny, Łódź. Jan Suświłło, Courtney Love, T. Polski, Wrocław. Piotr Tabakiernik i Bartosz Ługowski, Kalino malino czerwona jagodo, Studio Teatralne Koło, Warszawa.

SPICHALSKI Jan Suświłło - Courtney Love Pawła Demirskiego, reż. Monika Strzępka, T. Polski we Wrocławiu; Jan Klata w Titusie Andronicusie wg Szekspira i Müllera, reż. Jan Klata, T. Polski we Wrocławiu (koprodukcja z Staatsschauspiel w Dreźnie).

STANKIEWICZ-PODHORECKA Piotr Łabonarski w Cudotwórcy. Depresyjny klimat spektaklu dopełnia znakomita, utrzymana w nastroju ciągłego niepokoju muzyka.

TARGOŃ Dwa spektakle, których muzyka jest integralną częścią, językiem scenicznym i bohaterem, a nie ilustracją albo wspomagaczem nastroju: Courtney Love (muzyka Jan Suświłło) i Kabaret warszawski (Paweł Mykietyn).

WAKAR János Szemenyei - Nietoperz, Marcin Mirowski - Czarownice z Salem.

WICHOWSKA Antonis Skolias, Mr Krime, Mój niepokój ma przy sobie broń, T. im. Stefana Żeromskiego w Kielcach, reż. Julia Maj. Jan Suświłło, Courtney Love i Bitwa Warszawska 1920.

ZALEWSKA Muzyka Nirvany i The Doors cytowana w spektaklach Courtney Love Moniki Strzępki, T. Polski we Wrocławiu, Morrison/Śmiercisyn Pawła Passiniego, T. Lalki i Aktora w Opolu.

***

Najlepsza rola kobieca

CIEŚLAK Katarzyna Strączek - Courtney Love, duże brawa dla Moniki Pikuły w Ożenku Iwana Wyrypajewa.

DREWNIAK Justyna Wasilewska - rola tytułowa w Balladynie Krzysztofa Garbaczewskiego z T. Polskiego w Poznaniu i Skandynawska Suka w Być jak Steve Jobs Marcina Libera, T. Stary w Krakowie. Marta Ścisłowicz - rola tytułowa w Carycy Katarzynie, reż. Wiktor Rubin, T. Żeromskiego w Kielcach. Katarzyna Zawadzka - Ruby w Kobiecie z przeszłości, reż. Ewelina Marciniak, BTD w Koszalinie. Barbara Prokopowicz - Desdemona w Otellu Pawła Szkotaka.

KOPCIŃSKI Monika Pikuła jako Fiokła Iwanowna w Ożenku Gogola w reż. Iwana Wyrypajewa, T. Studio w Warszawie (od tej dziewczyny nie można oderwać wzroku). Dominika Kluźniak jako Recha w Natanie mędrcu Lessinga w reż. Natalii Korczakowskiej, T. Narodowy w Warszawie (ta aktorka jest już klasą dla siebie).

KOWALSKA Karolina Gruszka w Ożenku w reż. Iwana Wyrypajewa, T. Studio w Warszawie.

KYZIOŁ Justyna Wasilewska w Balladynie, T. Polski w Poznaniu. Krystyna Janda w Danucie W., T. Polonia w Warszawie. Magdalena Cielecka w Kabarecie warszawskim, Nowy Teatr w Warszawie. Małgorzata Zawadzka i Paulina Puślednik w Pawiu królowej, T. Stary w Krakowie.

MAJCHEREK Krystyna Janda w Danucie W., T. Polonia w Warszawie. Ewa Wiśniewska (Pani Smith) w Łysej śpiewaczce w T. Narodowym.

MROZEK Justyna Wasilewska - w Balladynie Garbaczewskiego i Cecki w T. Polskim w Poznaniu nie bierze jeńców. Wasilewska w ogóle ma za sobą świetny sezon, jej rola w Być jak Steve Jobs Marcina Libera ze Starego na chwilę zmienia ten spektakl w coś zupełnie innego - uwalnia wyobraźnię, rozbija tryby politycznej groteski.

SIERADZKI Krystyna Janda w Danucie W., T. Polonia, Warszawa. Justyna Wasilewska w Balladynie, T. Polski, Poznań (brawurowa etiuda w drugiej części, szkoda że w spektaklu niezbyt sensownym).

SPICHALSKI Lena Frankiewicz jako Izabela w Wichrowych Wzgórzach wg Emily Brontë, reż. Kuba Kowalski, T. Studio w Warszawie; Anna Mierzwa jako Nora w Domu lalki Michała Siegoczyńskiego, T. Nowy w Poznaniu.

STANKIEWICZ-PODHORECKA Halina Łabonarska w Quo vadis gra Nerona wbrew swoim naturalnym warunkom zewnętrznym i wewnętrznym. Doskonała, bogata znaczeniowo rola ukazuje nieprzebrane możliwości środków, którymi dysponuje ta wybitna aktorka. Justyna Sieńczyłło w znakomicie zagranej roli Wiery Gran w spektaklu Wiera Gran w T. Kamienica.

TARGOŃ Justyna Wasilewska w drugiej części Balladyny Krzysztofa Garbaczewskiego (T. Polski w Poznaniu). Katarzyna Strączek (Courtney Love) w Courtney Love. Magdalena Kuta (Ewa), Maria Maj (Arkadina), Sandra Korzeniak (Siri) w Mieście snu Lupy.

WAKAR Anna Smołowik (Katarzyna Earnshaw) w Wichrowych Wzgórzach, Krystyna Janda w Danucie W. w T. Polonia w Warszawie, Julia Wyszyńska (Ania) w Wiśniowym sadzie oraz rola w Podróży zimowej - obie w T. Polskim w Bydgoszczy.

WICHOWSKA Dorota Pomykała - Polska Mama w Bitwie Warszawskiej 1920. Justyna Wasilewska - Balladyna, która nie chce być Balladyną - w Balladynie.

ZALEWSKA Monika Pikuła jako Fiokła Iwanowna w Ożenku Gogola w reż. Iwana Wyrypajewa, T. Studio w Warszawie. Patrycja Soliman jako Lilka w Pożegnaniach Dygata w reż. Agnieszki Glińskiej i Dominika Kluźniak jako Recha w Natanie mędrcu Lessinga w reż. Natalii Korczakowskiej, T. Narodowy. Paulina Puślednik i Małgorzata Zawadzka w Pawiu królowej Masłowskiej/Pakuły w reż. Pawła Świątka, T. Stary w Krakowie.

***

Najlepsza rola męska

CIEŚLAK Michał Majnicz w Courtney Love i Bitwie Warszawskiej 1920 oraz Dawid Ogrodnik w Nietoperzu Kornéla Mundruczó.

DREWNIAK Dariusz Chojnacki w Piątej stronie świata Roberta Talarczyka. Łukasz Chrzuszcz w Obywatelu Piszczyku, reż. Piotr Ratajczak. Dariusz Starczewski w Układzie, reż. Michał Kotański. Krzysztof Zarzecki za role Templariusza w Natanie, w reż. Natalii Korczakowskiej i ojca Gabriela w Klubie miłośników filmu "Misja" Bartosza Szydłowskiego.

KOPCIŃSKI Łukasz Lewandowski (Koczkariew) w Ożenku w T. Studio w Warszawie. Sambor Dudziński (Morrison) w Morrisonie/Śmiercisynu w T. Lalki i Aktora w Opolu.

KOWALSKA Sambor Dudziński w spektaklu Morrison/Śmiercisyn w reż. Pawła Passiniego, T. Lalki i Aktora w Opolu.

KYZIOŁ Juliusz Chrząstowski w Bitwie Warszawskiej 1920, T. Stary w Krakowie. Marcin Pempuś w Courtney Love, T. Polski we Wrocławiu. Szymon Czacki i Wiktor Loga-Skarczewski w Pawiu królowej, T. Stary w Krakowie.

MAJCHEREK Sambor Dudziński (Morrison) w Morrisonie/Śmiercisynu w T. Lalki i Aktora w Opolu. Łukasz Lewandowski (Koczkariew) w Ożenku w T. Studio w Warszawie. Wojciech Malajkat (Obłomow) w spektaklu Obłomow - (anty)romans w T. Syrena w Warszawie.

MROZEK Tercet Globisz/Chrząstowski/Czarnik w Bitwie Warszawskiej 1920 Strzępki.

SIERADZKI Łukasz Chrzuszcz w Piszczyku, T. Polski, Poznań. Marcin Pempuś w Courtney Love, T. Polski, Wrocław.

SPICHALSKI Mateusz Łasowski jako Pijak w Ślubie Witolda Gombrowicza, reż. Paweł Wodziński, T. Polski w Bydgoszczy. Andrzej Blumenfeld jako Teddy w Cudotwórcy Briana Friela, reż. Wawrzyniec Kostrzewski, T. Dramatyczny w Warszawie.

STANKIEWICZ-PODHORECKA Adam Ferency - Frank w Cudotwórcy. Aktor buduje postać pełną prawdy psychologicznej. Finałową tragedię ma zapisaną w mimice twarzy. Piotr Fronczewski, Ja, Feuerbach, T. Ateneum. Osobowość Feuerbacha aktor oddaje modulacją głosu, pauzą, wyrazem twarzy. Wiesław Komasa w pięknej, głęboko zinterpretowanej roli Świętego Piotra w Quo vadis

WAKAR Jerzy Radziwiłowicz (Natan) w Natanie mędrcu Gottholda Efraima Lessinga w reż. Natalii Korczakowskiej w T. Narodowym w Warszawie, Marcin Czarnik (Filoktet) w Filoktecie Sofoklesa w reż. Barbary Wysockiej w T. Polskim we Wrocławiu.

WICHOWSKA Krzysztof Zarzecki - Hans Frank w Poczcie Królów Polskich (T. Stary w Krakowie, reż. Krzysztof Garbaczewski), Marcin Czernik - Dzierżyński w Bitwie Warszawskiej 1920.

ZALEWSKA Jerzy Radziwiłowicz i Mariusz Bonaszewski w Natanie mędrcu Natalii Korczakowskiej. Marcin Hycnar w Pożegnaniach Dygata, reż. Agnieszka Glińska i w Królowej Margot Dumasa w reż. Grzegorza Wiśniewskiego, T. Narodowy. Piotr Fronczewski w Ja, Feuerbach Dorsta we własnej reżyserii, T. Ateneum w Warszawie. Łukasz Lewandowski i Marcin Bosak w Ożenku Wyrypajewa, T. Studio w Warszawie.

***

Najlepsza rola epizodyczna

CIEŚLAK Modest Ruciński w Ożenku Iwana Wyrypajewa.

DREWNIAK Nowohuccy aktorzy-amatorzy w spektaklu Klub miłośników filmu "Misja". David Ogrodnik i Marta Nieradkiewicz w Braciach i siostrach Mai Kleczewskiej w T. Kochanowskiego w Opolu. Dagna Dywicka w spektaklu Mój niepokój ma przy sobie broń Mateusza Pakuły, reż. Julia Mark, T. Żeromskiego w Kielcach.

KOPCIŃSKI Anu Salonen w Pieśniach Leara T. Pieśń Kozła. Agnieszka Kwietniewska w Courtney Love Pawła Demirskiego w reż. Moniki Strzępki, T. Polski we Wrocławiu.

KOWALSKA Dawid Ogrodnik w spektaklu Nietoperz w reż. Kornéla Mundruczó, TR Warszawa. Z pewnością nie jest to epizod w tradycyjnym rozumieniu, lecz rola, która dzięki świetnej grze wysforowuje się na pierwszy plan, stając się najbardziej wyrazistą sygnaturą spektaklu.

KYZIOŁ Dorota Pomykała w Bitwie Warszawskiej 1920, T. Stary w Krakowie.

MAJCHEREK Dawid Ogrodnik w Nietoperzu w TR Warszawa.

SIERADZKI Modest Ruciński w groteskowym tańcu rozbijającym dosłowność narracji Sądu Ostatecznego, T. Studio, Warszawa; Michał Opaliński z warkoczykami na rowerku we mgle w Courtney Love, T. Polski, Wrocław.

SPICHALSKI Michał Kowalski jako Clotald w Życiu snem Calderona, reż. Kuba Kowalski, T. Wybrzeże w Gdańsku; Izabela Noszczyk jako Frau Holle w Jaju węża Ingmara Bergmana, T. Jaracza w Łodzi.

STANKIEWICZ-PODHORECKA Piotr Cyrwus, Osioł w Quo vadis Doskonale, charakterystycznie zagrana rola.

TARGOŃ Para: Stanisława Celińska i Redbad Klijnstra w Kabarecie warszawskim.

WAKAR Dawid Ogrodnik w Nietoperzu.

WICHOWSKA Zespoły aktorskie w spektaklach, w których nie istnieje takie zjawisko jak role epizodyczne, czyli: obsada Betlejem Polskiego, Courtney Love, Mój niepokój ma przy sobie broń, Pawia królowej, Artystów prowincjonalnych.

ZALEWSKA Grzegorz Damięcki w Ja, Feuerbach Dorsta w reżyserii Piotra Fronczewskiego, T. Ateneum w Warszawie. Dominika Kluźniak, Beata Fudalej, Karol Pocheć w Pożegnaniach Agnieszki Glińskiej, T. Narodowy. Michał Opaliński, Andrzej Kłak i Agnieszka Kwietniewska w Courtney Love Moniki Strzępki, T. Polski we Wrocławiu.

***

Najciekawszy debiut

CIEŚLAK Dawid Ogrodnik.

DREWNIAK Reżyserski - Wojciech Faruga/Paweł Świątek. Aktorski/żeński - Karolina Głąb, Niech no tylko zakwitną jabłonie, PWST Kraków. Aktorski/męski - Michał Wanio, UFO. Kontakt, PWST Kraków.

KOPCIŃSKI Dawid Ogrodnik w Nietoperzu w TR Warszawa.

KOWALSKA Zbiorowa kreacja studentów Wydziału Aktorskiego PWST we Wrocławiu w spektaklu dyplomowym Love & Information w reżyserii Moniki Strzępki.

KYZIOŁ Paweł Świątek, Paw królowej, T. Stary w Krakowie.

MAJCHEREK Joanna Halinowska (Zerzabella) w Paradach w T. Polskim w Warszawie. Sara Celler-Jezierska (Bess) w Przełamując fale w T. im. Wojciecha Bogusławskiego w Kaliszu. Wykonawcy spektaklu Czas nas uczy pogody w Och-Teatrze w Warszawie.

MROZEK Wojciech Faruga, reżyser Betlejem Polskiego z T. Dramatycznego w Wałbrzychu - konsekwentnie i ujmująco buduje własny sceniczny świat, odkrywa nowe pokłady możliwości w doświadczonym przecież zespole. Paweł Świątek, reżyser Pawia królowej ze Starego T. w Krakowie - choć kolejne spektakle rozchwytywanego debiutanta póki co rozczarowują.

SIERADZKI Agnieszka Pawełkiewicz w Sądzie ostatecznym, Teatr Studio, Warszawa, Mateusz Król w Zabójcy, T. Współczesny, Warszawa. Czesław Skwarek i Adam Mortas jako para obwiesiów w Historii o Miłosiernej, czyli Testamencie psa, T. Nowy, Poznań.

SPICHALSKI Maria Kania jako Joanna Harris w warszawskim spektaklu UFO. Kontakt Wyrypajewa.

STANKIEWICZ-PODHORECKA Reżyser Wawrzyniec Kostrzewski, Cudotwórca. Wielki talent reżyserski. Artysta ma wspaniałe wyczucie sceny, wydobył z tekstu jego najistotniejsze, treści i znalazł dla nich adekwatną formę inscenizacyjną. Widać wyraźnie ukierunkowanie w stronę teatru autorskiego. Mimo debiutu to bardzo dojrzała reżyseria. Krzysztof Szczepaniak w MP4, reż. Mariusz Benoit, T. Powszechny, Warszawa.

TARGOŃ Wojciech Faruga - co prawda zadebiutował w końcówce ubiegłego sezonu, ale w swoim drugim spektaklu, Betlejem Polskim w T. im. Jerzego Szaniawskiego w Wałbrzychu, pokazał się nie tylko jako utalentowany reżyser, ale i jako autor tekstu. Studenci wrocławskiej filii PWST w Krakowie, grający w dyplomach - Dwoje biednych Rumunów mówiących po polsku w reż. Krzysztofa Dracza i Naszej klasie w reż. Łukasza Kosa: Agata Bykowska, Karolina Gibki, Agata Grobel, Sonia Roszczuk, Dawid Czupryński, Michał Czaderna, Łukasz Kaczmarek, Tomasz Kocuj, Michał Kosela, Dawid Lipiński, Adam Pietrzak, Radomir Rospondek, Jacek L. Zawada.

WAKAR Katarzyna Dałek (Paula) w Amatorkach Elfriede Jelinek w reż. Eweliny Marciniak oraz (Abigail Williams) w Czarownicach z Salem, a wcześniej jeszcze tytułowa rola w Arabeli Maliny Prześlugi w reż. Pawła Aignera - wszystkie w T. Wybrzeże w Gdańsku.

WICHOWSKA Studenci Wydziału Aktorskiego wrocławskiej PWST w spektaklach dyplomowych: Dwoje biednych Rumunów mówiących po polsku (reż. Krzysztof Dracz), Nasza klasa (reż. Łukasz Kos). W swoim trzecim dyplomie (Love & Information, reż. Monika Strzępka), którego nie widziałam, młodzi aktorzy prawdopodobnie nie zniżają lotów.

ZALEWSKA Paweł Świątek, reżyser Pawia królowej, T. Stary w Krakowie (trzecie przedstawienie w teatrze zawodowym). Wojciech Faruga, reżyser Betlejem Polskiego, T. Dramatyczny w Wałbrzychu (drugie przedstawienie w teatrze zawodowym). Arkadiusz Walesiak w Upadku pierwszych ludzi Antoniego Ferencego w reż. Iwony Kempy, T. im. Wilama Horzycy w Toruniu (pierwszy sezon w teatrze).

***

Najlepszy teatr

CIEŚLAK To był słaby sezon, ale z ogromnym zainteresowaniem obserwuję dyrekcję Agnieszki Glińskiej w T. Studio.

DREWNIAK Podobały mi się dwie "młode" premiery w Kaliszu: Przełamując fale Macieja Podstawnego i Wieczór 3 króli Jacka Jabrzyka, ale na tytuł najlepszego teatru w Polsce to oczywiście za mało. Trzy razy udało się w Polskim u Szkotaka (Otello, Balladyna, Obywatel Piszczyk), fajnie kombinuje Artur Tyszkiewicz w Lublinie. Szacunek budzi kielecka równowaga między eksperymentem a teatrem środka w T im. Stefana Żeromskiego (Caryca Katarzyna, Mój niepokój). Jeśli najlepszy teatr to ten, o którym się najwięcej merytorycznie gadało w sezonie, to wygrywa T. Stary Klaty i Majewskiego. Nie wiem, co wybrać I nie wybiorę.

KOPCIŃSKI Bardzo dobry sezon T. Studio w Warszawie pod nową dyrekcją Agnieszki Glińskiej.

KYZIOŁ TR Warszawa.

MAJCHEREK Nie potrafię wskazać, ale zwróciłbym uwagę na teatry, które ciekawie bronią się przed niezauważaniem, jak na przykład T. Zagłębia w Sosnowcu czy T. im. Ludwika Solskiego w Tarnowie. Znamienne, że oba teatry prowadzą młode dyrektorki.

MROZEK Nie lubię tej kategorii - teatr to nie liga piłkarska, gdzie instytucje grupujemy w tabele. Ale największym wydarzeniem są zmiany w Starym w Krakowie - rewolucja w reformistycznej atmosferze.

SPICHALSKI Nie potrafię wskazać.

STANKIEWICZ-PODHORECKA Założony 30 lat temu alternatywny teatr Tomasza A. Żaka, T. Nie Teraz z Tarnowa, konsekwentnie realizuje swoją szlachetną misję, podejmując i odkrywając w kolejnych premierach tematy ważne, przemilczane z powodów politycznej poprawności. Tak jak w najnowszym spektaklu Dzień gniewu Romana Brandstaettera w reż. Tomasza A. Żaka.

TARGOŃ Trudno taki wskazać - to raczej sezon pojedynczych przedstawień.

WAKAR stworzyli aktorzy TR Warszawa, wzmocnieni posiłkami (Małgorzata Buczkowska, Justyna Wasilewska, Dawid Ogrodnik) w Nietoperzu Mundruczó. Co za zespół!

WICHOWSKA Komuna Warszawa - najlepszy teatralny dom (prawdziwej) kultury, jedno z zatrważająco nielicznych miejsc w stolicy, w których nie rządzi koniunkturalizm i gust sprzed kilku epok.

ZALEWSKA T. Narodowy w Warszawie, T. Lalki i Aktora w Opolu (za ciągłe poszukiwania i stale wysoki artystyczny poziom), T. Zagłębia w Sosnowcu (ostro pnie się w górę, zdobywając publiczność i artystyczne szlify).

***

Najlepsze przedstawienie teatru lalkowego

CIEŚLAK Morrison/Śmiercisyn Pawła Passiniego.

DREWNIAK Morrison/Śmiercisyn, reż. Paweł Passini, T. Lalki i Aktora w Opolu.

KOPCIŃSKI Morrison/Śmiercisyn w reż. Pawła Passiniego w T. Lalki i Aktora w Opolu. Światełko wg Pręcika Maliny Prześlugi w reż. Mariana Pecki, T. Lalki i Aktora w Opolu.

KOWALSKA Morrison/Śmiercisyn w reż. Pawła Passiniego, T. Lalki i Aktora w Opolu.

MAJCHEREK Morrison/Śmiercisyn w reż. Pawła Passiniego, T. Lalki i Aktora w Opolu.

MROZEK Nie śledzę dość pilnie. Obiecuję poprawę.

SIERADZKI Balladyny i romanse Ignacego Karpowicza, T. "Pinokio", Łódź.

STANKIEWICZ-PODHORECKA Z tych przedstawień, które oglądałam, żadne nie kwalifikuje się do kategorii "najlepsze".

TARGOŃ Nie widziałam żadnego spektaklu wyłącznie lalkowego - z przedstawień aktorsko-lalkowych najlepsze były Balladyny i romanse wg Ignacego Karpowicza w reż. Konrada Dworakowskiego (T. "Pinokio" w Łodzi) - spektakl dla dorosłych. Z przedstawień dla dzieci podobały mi się: aktorsko-lalkowy Najmniejszy bal świata Maliny Prześlugi w reż. Jacka Popławskiego (T. Ateneum w Katowicach) i aktorska Babcia mówi pa pa Agaty Biziuk i Agnieszki Makowskiej (T. im. Ludwika Solskiego w Tarnowie). Bezkonkurencyjne w kategorii przedstawień dla dzieci: Chodź na słówko Maliny Prześlugi w reż. Jerzego Moszkowicza (Centrum Sztuki Dziecka w Poznaniu) - aktorskie.

WAKAR Z tych, co widziałem (niewielu) - Pi Ti Pą studentów Wydziału Sztuki Lalkarskiej Akademii Teatralnej w Białymstoku.

WICHOWSKA Balladyny i romanse wg Ignacego Karpowicza, reż. Konrad Dworakowski, T. "Pinokio" w Łodzi.

ZALEWSKA Światełko wg Pręcika Maliny Prześlugi, reż. Marian Pecko, T. Lalki i Aktora w Opolu; Balladyny i romanse wg powa w reiusa w reony 30 lat temu alternatcej meryt zespole. Paweorycznie gadaywny teatr Tomasza A. ieści Ignacego Karpowicza, reż. Konrad Dworakowski, T. Lalki i Aktora "Pinokio" w Łodzi; Morrison/Śmiercisyn Artura Pałygi, reż. Paweł Passini, T. Lalki i Aktora w Opolu.

***

Najlepsze przedstawienie teatru muzycznego

CIEŚLAK Ja, Piotr Rivire, skorom już zaszlachtował siekierom swoją matkę, swojego ojca, siostry swoje, brata swojego i wszystkich sąsiadów swoich Agaty Dudy-Gracz, T. Capitol, Wrocław.

DREWNIAK T. Nowy w Krakowie, Macabra Dolorosa w reż. Pawła Szarka z Katarzyną Chlebny na wokalu. T. Studentów PWST w Krakowie, Niech no tylko zakwitną jabłonie Wojciecha Kościelniaka.

KOPCIŃSKI Pieśni Leara T. Pieśni Kozła.

KOWALSKA Ja, Piotr Rivire w reż. Agaty Dudy-Gracz, T. Capitol we Wrocławiu.

MAJCHEREK Pieśni Leara T. Pieśń Kozła.

SIERADZKI Morrison/Śmiercisyn Pawła Passiniego, Opolski T. Lalki i Aktora: widowisko najciekawsze od strony muzycznej właśnie, także dzięki talentowi grającego tytułową rolę Sambora Dudzińskiego.

STANKIEWICZ-PODHORECKA Musical Deszczowa piosenka w T. Roma, reż. Wojciech Kępczyński. Przedstawienie wysoce profesjonalne, doskonałe artystycznie pod każdym względem, reżyserii, wykonania, wokalu, brzmienia muzycznego i aktorstwa. Pełne młodzieńczej dynamiki przedstawienie muzyczne MP4 w reż. Mariusza Benoit, prezentowane na scenie T. Powszechnego w Warszawie.

TARGOŃ Zbyt mało oglądałam. Duże wrażenie zrobiły na mnie wypracowane (często od zera) specjalnie na potrzeby spektaklu umiejętności (gra na instrumentach, śpiew) aktorów Courtney Love, a także muzyczna pasja zespołu Kabaretu warszawskiego, ale trudno nazwać te przedstawienia muzycznymi.

WAKAR Hallo Szpicbródka w reż. Wojciecha Kościelniaka w T. Syrena w Warszawie.

WICHOWSKA Najciekawszy spektakl muzyczny zrealizowany został w teatrze dramatycznym: Paw królowej w reż. Pawła Świątka (T. Stary w Krakowie). Całą fonosferę przedstawienia produkują aktorzy: Paulina Puślednik, Małgorzata Zawadzka, Szymon Czacki, Wiktor Loga-Skarczewski.

ZALEWSKA Courtney Love Moniki Strzępki, T. Polski we Wrocławiu. Hallo Szpicbródka wg Ludwika Starskiego w reż. Wojciecha Kościelniaka, T. Syrena w Warszawie.

***

Najlepsze przedstawienie teatru tańca

DREWNIAK Morrison/Śmiercisyn też jest teatrem tańca, bo tam cały czas tańczy Beata Kucharska, wenecko-nudystycznie zamaskowana matka-śmierć Jima.

KOWALSKA Może to nie jest kandydatura na podium, ale rzecz z pewnością warta wyróżnienia: Ukradkiem Tomasza Pomersbacha i Katarzyny Rzetelskiej, Atelier Polskiego T. Tańca w Poznaniu.

MROZEK Mikołaj Mikołajczyk, Teraz jest czas w ramach projektu "Wielkopolska. Rewolucje" - udana próba połączenia projektu społecznego ze spektaklem tanecznym. Wspaniałe spotkanie, którego wszyscy uczestnicy zachowali swoją podmiotowość.

STANKIEWICZ-PODHORECKA Teatr Wielki - Opera Narodowa: Echa czasu - wieczór baletowy składający się z trzech autonomicznych części: Century Rolls (choreogr. Ashley Page), Moving Rooms (choreogr. Krzysztof Pastor) i Artifact Suite (choreogr. William Forsythe). Najciekawsza i najpiękniejsza część to spektakl Krzysztofa Pastora do muzyki m.in. Henryka Mikołaja Góreckiego, z którą taniec wchodzi w interesujący dialog.

WAKAR Nie śledzę.

WICHOWSKA Niestety, widziałam zbyt mało, żeby coś wybrać.

***

Najlepsze przedstawienie Teatru Telewizji i/lub Teatru Polskiego Radia

CIEŚLAK Moralność pani Dulskiej w reż. Marcina Wrony z Magdą Cielecką, Dominiką Kluźniak i Jakubem Gierszałem.

DREWNIAK 3 x Fredro na żywo by (z angielska!) Grabowski, Englert, Stuhr.

KOPCIŃSKI Telewizja: Tango Sławomira Mrożka w reż. Jerzego Jarockiego. Rzecz o banalności miłości Savyon Liebrecht w reż. Feliksa Falka, z Agnieszką Grochowską w roli Hanny Arendt. Radio: Mewa Borysa Akunina w reż. Igora Gorzkowskiego, Program II PR. Mapa i terytorium Michela Houellebecqa w reż. Agnieszki Lipiec-Wróblewskiej, Program III PR.

KYZIOŁ Telewizyjna realizacja Tanga Sławomira Mrożka, reż. Jerzy Jarocki. Moralność pani Dulskiej, reż. Marcin Wrona.

MROZEK Tymoteusz Karpowicz, Dźwiękowy zapis doliny - Polskie Radio Wrocław w koprodukcji z Wrocławskim T. Współczesnym, reż. Weronika Szczawińska; Michel Houellebecq, Mapa i terytorium, III Program Polskiego Radia, reżyseria i adaptacja - Agnieszka Lipiec-Wróblewska.

SPICHALSKI Trzy siostry Antoniego Czechowa, reż. Agnieszka Glińska.

STANKIEWICZ-PODHORECKA Powtórki przedstawień prezentowanych w ramach nieodżałowanej Sceny Faktu Teatru Telewizji. Czekam na powtórzenie kolejnych wybitnych spektakli zrealizowanych w ramach tejże Sceny Faktu. To największe osiągnięcie Teatru Telewizji na przestrzeni ostatnich lat. Likwidacja tej sceny jest niepowetowaną szkodą dla polskiej kultury, edukacji młodych pokoleń i życia społecznego.

TARGOŃ Dwa słuchowiska Radia Kraków: Dumanowski wg Wita Szostaka w reż. Jana Klaty i Ich czworo Gabrieli Zapolskiej w reż. Jerzego Stuhra. Teatru Telewizji z braku telewizora nie oglądałam.

WAKAR Teatr Telewizji - Rzecz o banalności miłości Savyon Liebrecht w reż. Feliksa Falka. Teatr Polskiego Radia - Mewa Borysa Akunina w reż. Igora Gorzkowskiego, Mapa i terytorium Michela Houellebecqa w reż. Agnieszki Lipiec-Wróblewskiej.

WICHOWSKA Audioperformans Przynęta transmitowany na żywo na www.radiofonia.fm, scen. i reż. Iga Gańczarczyk, Magda Stojowska, kompozycja Anna Zaradny, T. Stary w Krakowie.

ZALEWSKA Rejestracja Tanga Sławomira Mrożka w reż. Jerzego Jarockiego z T. Narodowego i Moralność pani Dulskiej Marcina Wrony.

***

Najlepsze przedstawienie offowe

CIEŚLAK Monika Strzępka & Paweł Demirski RE//MIX: Dario Fo przesłał instrukcje Komuna Warszawa oraz Misja Bartosza Szydłowskiego w Nowej Łaźni w Krakowie.

DREWNIAK T. Pijana Sypialnia za zespół i Wyjowsko. Rzeszowski T. Przedmieście za Anetę Adamską, myślenie Kawalcem, Myśliwskim i Kantorem. Krakowski T. Nikoli za fenomen aktorski Dominiki Juchy jakby żywcem wyjętej z kina niemego. Gdyby Gloria Swanson albo Mary Pickward widziały, co panna Jucha robi w spektaklu Lolita Dolly, era dźwięku nastałaby dużo szybciej.

KOPCIŃSKI Bacon T. Malabar Hotel w Białymstoku. Drugi pokój - impresja według Zbigniewa Herberta Unii Teatru Niemożliwego w Warszawie. Wyjowisko T. Pijana Sypialnia w Warszawie.

MROZEK Projekt RE//MIX Komuny Warszawa - mini-spektakle teatralne i taneczne, z udziałem uznanych artystów i debiutantów, zawsze otwarte na ryzyko i dyskusję, czasem - trafione w punkt. Cykl uczynił ze sceny przy Lubelskiej najbardziej poszukujące miejsce na teatralnej mapie dzisiejszej stolicy.

STANKIEWICZ-PODHORECKA Pieśni Leara w reż. Grzegorza Brala, T. Pieśń Kozła we Wrocławiu. Głębia i piękno. Zachwycające przedstawienie. Wspaniała synchronizacja słowa, muzyki, gestu, ruchu tworzy rytm nadający spektaklowi swoistą dramaturgię i wybrzmiewa polifonicznie. I jakież wspaniałe wykonanie, aktorskie i wokalne.

TARGOŃ Molly B. Marty Ojrzyńskiej i w jej reżyserii we wrocławskim Ad Spectatores, z dwiema świetnymi Molly: Agatą Kucińską i Anną Ilczuk.

WAKAR Zbyt mało widziałem.

WICHOWSKA Molly B., reż. Marta Ojrzyńska, T. Ad Spectatores we Wrocławiu i spektakle zrealizowane w cyklu RE//MIX Komuny Warszawa.

ZALEWSKA Pieśni Leara T. Pieśń Kozła, Bacon T. Malabar Hotel w Białymstoku.

***

Najciekawsza książka o teatrze

CIEŚLAK Teatra polskie. Rok katastrofy Dariusza Kosińskiego.

DREWNIAK Nie mogę inaczej: Grotowski Teksty zebrane. Oprócz lektury epokowe tomiszcze przydaje się także do prasowania koszul.

KOPCIŃSKI Schola Teatru Węgajty. Dramat liturgiczny Tadeusza Kornasia, Homini, Kraków 2012. Teatra polskie. Rok katastrofy Dariusza Kosińskigo, Wydawnictwo Znak, IT, 2013.

KOWALSKA Dariusz Kosiński, Rok katastrofy; Mirosław Kocur, Teatr bez teatru. Performanse w Anglii Wschodniej u schyłku średniowiecza.

KYZIOŁ Teksty zebrane Grotowskiego, wyd.: Krytyki Politycznej, Instytutu Teatralnego im. Zbigniewa Raszewskiego i wrocławskiego Instytutu Grotowskiego. Frédéric Martel, Theater. O zmierzchu teatru w Ameryce, wyd. Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego, Warszawa.

MAJCHEREK Teatry Warszawy 1944-1945. Kronika Tomasza Mościckiego, Zabawa w teatr Jerzego Juka Kowarskiego.

MROZEK Wydanie pism zebranych Jerzego Grotowskiego przez Instytut Teatralny, Instytut Grotowskiego i Wydawnictwo Krytyki Politycznej - naprawdę ważne wydarzenie.

SIERADZKI Dariusz Kosiński, Teatra polskie. Rok katastrofy, Wydawnictwo Znak i Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego.

SPICHALSKI Dariusz Kosiński, Teatra polskie. Rok katastrofy, Wydawnictwo Znak i Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego.

STANKIEWICZ-PODHORECKA Stefania Woytowicz: wierna Bogu, ojczyźnie, sztuce, wybór tekstów i oprac. Czesława i Wojciech Ciechomscy, Wydawnictwo Księży Pallotynów Apostolicum. Refleksje największej polskiej śpiewaczki oratoryjno-kantatowej związane z jej bogatym życiem artystycznym, występami na priorytetowych scenach świata, a także refleksje o kulturze - w tym też mieści się teatr.

TARGOŃ Marcin Kościelniak, Prawie ludzkie, prawie moje. Teatr Helmuta Kajzara oraz Helmut Kajzar, Koniec półświni. Wybrane utwory i teksty o teatrze, Korporacja Ha!art. Elżbieta Kietlińska, Wrażenia i wspomnienia młodej teatromanki, Biblioteka Jagiellońska - Księgarnia Akademicka. Diana Poskuta-Włodek, Dzieje teatru w Krakowie 1918-1939, Wydawnictwo Literackie.

WAKAR Zabawa w teatr Jerzego Juka Kowarskiego (wyd. Instytut Teatralny) - edytorsko pewnie książka wielu dekad - oraz dwutomowa edycja Dramatów zebranych Ödöna von Horvátha (wyd. ADiT).

WICHOWSKA Marcin Kościelniak, Prawie ludzkie, prawie moje. Teatr Helmuta Kajzara - książka wydana z bonusem w postaci wyboru utworów i pism Kajzara Koniec półświni (Linia Teatralna Korporacji Ha!art). Zła pamięć. Przeciw-historia w polskim teatrze i dramacie pod red. Moniki Kwaśniewskiej i Grzegorza Niziołka (Instytut im. Jerzego Grotowskiego).

ZALEWSKA Iksowie Györgya Spiró, W.A.B., Warszawa. Teatra polskie. Rok katastrofy Dariusza Kosińskiego, IT Teksty zebrane Grotowskiego, Wydawnictwo Krytyki Politycznej i Instytut Teatralny. Schola Teatru Węgajty. Dramat liturgiczny Tadeusza Kornasia, Homini, Kraków.

***

Największy skandal sezonu (odpowiedź może obejmować zjawiska artystyczne i pozaartystyczne)

CIEŚLAK Apolityka kulturalna prezydent Hanny Gronkiewicz-Waltz.

DREWNIAK Akurat jestem w fazie zen. Więc nic mnie nie jest w stanie ani zranić, ani oburzyć. Chociaż nie, przepraszam - wkurzył mnie dyrektor Maciej Nowak, którego na nowo naostrzone pióro na ogół bardzo cenię, i widzę, że robi fajną robotę w "Przekroju", ale już napisanie przez niego regularnej recenzji ze spektaklu Marty Górnickiej, w końcu produkcji Instytutu Teatralnego, to jawne łamanie krytycznych reguł i etyki zawodowej! To w ogóle fajny pomysł, by to dyrektorzy pisali o premierach w swoich teatrach. Następny krok to pisanie o spektaklach we własnej reżyserii. Polecam wszystkim zainteresowanym: teraz już wolno! Wstyd jak beret, dyrektorze Nowak.

KOPCIŃSKI Pełna hipokryzji kampania w obronie Ewy Wójciak, która w wiadomy sposób nazwała papieża Franciszka i oskarżyła go o współpracę z argentyńską juntą. Krytycy żenującej i sprzecznej z prawdą wypowiedzi aktorki okazali się be, a aktorka cacy.

KYZIOŁ Niezmiennie od lat: polityka kulturalna warszawskiego ratusza - Hanny Gronkiewicz-Waltz, Włodzimierza Paszyńskiego i Marka Kraszewskiego.

MAJCHEREK Skandali można by wymieniać co niemiara (głupie wypowiedzi artystów, bezsensowne decyzje urzędników odpowiedzialnych za teatr), ale wolałbym zwrócić uwagę na negatywne zjawisko, które moim zdaniem bardzo szkodzi środowisku teatralnemu: trzymanie się egoistycznych interesów, co prostą drogą prowadzi do osłabienia pozycji teatru, zwłaszcza w obliczu czyhających nań rozmaitych zagrożeń.

MROZEK Niezmiennie polityka teatralna miasta stołecznego Warszawy. W tym "afera Jarzyny" - półroczny pat dyrektorsko-urzędniczy, na którym przegrywają wszyscy. Oraz oczywiście pierwszy sezon Tadeusza Słobodzianka w Dramatycznym. Operetka i Młody Stalin uwłaczają inteligencji widza i historii sceny, gdzie owszem - działo się różnie, ale nigdy aż tak niemądrze.

SIERADZKI Adam Struzik, marszałek Województwa Mazowieckiego, bezceremonialnie i bezczelnie ustawiający publiczny konkurs na dyrektora Warszawskiej Opery Kameralnej pod swojego urzędnika - jako wcielenie buty i arogancji wielu (nie wszystkich) samorządowych zarządców kulturą.

SPICHALSKI Chamska wypowiedź Ewy Wójciak na temat papieża Franciszka. Nie chodzi o to, że nie wolno krytykować - rzecz w tym, jak się to robi.

STANKIEWICZ-PODHORECKA Dyrektorzy T. Starego w Krakowie: Jan Klata i Sebastian Majewski, powinni być natychmiast zdymisjonowani przez ministra Bogdana Zdrojewskiego za działalność antypolską (wystawianie spektakli ośmieszających naszą narodową historię i wpływających niszcząco na tożsamość Polaków), za świadome niszczenie T. Starego w Krakowie i demoralizację zespołu. Ewa Wójciak, dyrektor T. Ósmego Dnia, za pomówienie papieża Franciszka powinna odpowiadać przed sądem. Spektakle: Bitwa Warszawska 1920, Popiełuszko, Ichś Fiszer, Jezus Chrystus Zbawiciel i plakat do Cosi fan tutte.

TARGOŃ Warszawska polityka teatralna, dzięki której mamy Tadeusza Słobodzianka jako szefa trzech scen, podczas gdy TR Warszawa bez dyrektora artystycznego i być może wkrótce nawet bez skromnej dotychczasowej siedziby, a Nowy Teatr w garażu zamiast w planowanym nowym kompleksie.

WAKAR Śmierć krytyki teatralnej w Polsce, co skutkuje zanikiem refleksji o teatrze w pismach i gazetach głównego nurtu. Pozostają blogi, ale (z wyjątkiem bloga Wojciecha Majcherka) - delikatnie mówiąc - tego, co tracimy, nie zastąpią.

WICHOWSKA O skandalach wynikających z nieprzejrzystej, niekompetentnej i aroganckiej polityki kulturalnej można by bez końca. Pewna młoda i zdolna reżyserka mawia, że system teatralny w Polsce już umarł, tylko nas na pogrzeb nie zaproszono. Przyjmijmy, że użyty w tej metaforze tryb dokonany jest, mimo wszystko, przedwczesny. Skandal najbardziej bolesny polegałby wtedy na tym, że ta agonia odbywa się jawnie, a nam nie starcza woli, sił i determinacji, żeby ją powstrzymać.

ZALEWSKA Wypowiedź Ewy Wójciak o papieżu Franciszku, ale i kampania medialna w jej obronie.

***

Oceniają:

JACEK CIEŚLAK ("Rzeczpospolita", "Teatr")

ŁUKASZ DREWNIAK ("Dziennik Polski", TVP Kultura")

JACEK KOPCIŃSKI ("Teatr")

JOLANTA KOWALSKA (TVP Wrocław, stała współpracowniczka "Teatru")

ANETA KYZIOŁ ("Polityka")

WOJCIECH MAJCHEREK (TVP Kultura)

WITOLD MROZEK ("Gazeta Wyborcza")

JACEK SIERADZKI ("Dialog")

SZYMON SPICHALSKI (wortal teatralny Teatr dla Was)

TEMIDA STANKIEWICZ-PODHORECKA ("Nasz Dziennik")

JOANNA TARGOŃ ("Didaskalia")

JACEK WAKAR (Polskie Radio)

JOANNA WICHOWSKA (współpracowniczka "Dwutygodnika.com" i "Didaskaliów")

KALINA ZALEWSKA ("Teatr")ku le fajny pomysem.

WICHOWSKA Molly B., reskiego, IT Teksty zebrane Grotowskiego, Wydawnictwo Krytyki Politycznej i Instytut Teatralny. Schola Teatru W