Artykuły

W czwartek w Muzeum Historii Żydów Polskich premiera spektaklu "Wszyscy byli odwróceni" w reżyserii Michała Zadary.

Jednym z producentów spektaklu jest nowopowstała grupa Centrala.

Jej członkowie to dobrze znani artyści młodego pokolenia, m.in. reżyser Michał Zadara, aktorka i reżyserka Barbara Wysocka, kompozytor Jan Duszyński, fotograf Krzysztof Bieliński czy scenograf Robert Rumas. Każde z nich ma doświadczenie w pracy z kulturalnymi instytucjami, Michał Zadara pojawia się na "giełdzie nazwisk" przy wielu konkursach na dyrektorów teatrów. Jednak powołali do życia Centralę ponieważ zależy im, by znaleźć nowy model pracy, produkować wydarzenia, które wykorzystują potencjał wielu, często ze sobą na co dzień niewspółpracujących, instytucji.

- Nie wykluczam w przyszłości startowania w jakimś konkursie, ale w tym momencie najciekawsze wydało się założenie organizacji, która będzie robić projekty na miarę naszych czasów. Wiem, to brzmi dumnie - mówi Michał Zadara. - Wszyscy zdajemy sobie sprawę, że kultura jest źle zarządzana, że trzeba szukać nowych modeli. Obywatelską odpowiedzią na ten problem jest tworzenie własnych instytucji, a nie narzekanie i czekanie aż władze zmienią warunki legislacyjne, żeby jakiś teatr dobrze funkcjonował. Wolę założyć grupę, pokazać, że może dobrze działać, bo "przy okazji" produkowania nowych wydarzeń, idei - też wyżywi ileś ludzi. Kiedy prawodawcy spojrzą na to co się sprawdza, z zupełnie innej perspektywy mogą reformować system - dodaje reżyser.

Centrala nie ma biura, stałej sali prób, magazynów. Korzystają z zaplecza istniejących instytucji. Współpracują z agencją artystyczną GAP prof. Jerzego Hausnera, spektakl grają w Muzeum Historii Żydów Polskich, a lekką scenografię, którą są w stanie złożyć w mniej niż godzinę, będą przechowywać w Teatrze Nowym w Łodzi.

Reżyser chciałby, żeby członkowie grupy mogli realizować projekty, w których będzie miejsce na działanie w nowych dla nich dziedzinach, rozwój.

Kompozytor Jan Duszyński przygotowuje także trailery filmowe, a w projekcie "10 piosenek politycznych", który wystawią w Muzeum Sztuki Nowoczesnej, Zadara będzie grał na gitarze.

- Ale to nie jest grupa do realizacji projektów Michała Zadary. Za dużo jest takich teatrów, także publicznych, ktore są domeną jednego reżysera - zastrzega. - Planujemy także projekty fotograficzne, filmowe - dodaje.

W czwartek premiera ich przedstawienia "Wszyscy byli odwróceni" na podstawie książki Marka Hłaski.

- Kiedy muzeum zamówiło u mnie spektakl chciałem podejść do tematu od strony innej niż sztetl - które jest wspaniałe, ale już dosyć oswojone. Pomyślałem o tym okresie w życiu Marka Hłaski, kiedy mieszkał w Izraelu, pracował jako robotnik, miał ekstremalny i dosyć przerażający czas. Był bardzo biedny, przyjaźnił się z kryminalistami. Hłasko jest wyjątkowym pisarzem na tle polskich twórców, bo się nie zajmuje elitami - mówi Michał Zadara. - To są ludzie, którzy nie mają pracy, walczą, żeby poradzić sobie z życiem, które ich kompletnie przemieliło. Spotykają się w latach 60. w Eilacie, wyrwani ze swoich krajów i próbują zbudować tożsamość izraelską - dodaje reżyser.

W przedstawieniu występują m.in. Anna Cieślak, Barbara Wysocka, Edward Linde-Lubaszenko, Arkadiusz Brykalski, Oskar Hamerski. Premiera: 18 lipca, godz. 20, Muzeum Historii Żydów Polski, ul. Anielewicza 6.