Artykuły

Na Festiwalu ItSelf warszawską szkołę reprezentują "Noce sióstr Brontë" - Ten spektakl najlepiej prezentuje, to na co kładziemy największy nacisk w kształceniu aktorów w Akademii Teatralnej, czyli na budowanie ról, przy pełnej świadomości użycia środków wyrazu. Drugorzędną sprawą jest dla nas inscenizacja, ponieważ festiwal ITSelF to konkurs AKTORSKI, a nie reżyserski, bo wtedy musielibyśmy nagradzać profesorów lub reżyserów - mówi CEZARY MORAWSKI - dyrektor artystycznym Międzynarodowego Festiwalu Szkół Teatralnych ITSelF w Warszawie. Rozmawia Ryszard Abraham.

Co jest największym wyzwaniem dla organizatora tak dużej imprezy o międzynarodowym zasięgu?

- Czas, który obliguje działania organizacyjne. Redakcja materiałów do druku, wybór zdjęć, przygotowanie opisów spektakli, tłumaczenie spektakli na język angielski lub polski, promocja, przygotowanie filmów reklamowych etc. Więc czas jest tym czynnikiem, który nas bardzo mobilizuje i ogranicza. Staramy się przestrzegać wszystkich terminów, które są w aplikacji i w regulaminie, chociaż zespoły przysyłają materiały na ostatnia chwilę. Ale czasem z takich ludzkich względów dopuszczamy do pewnych przesunięć, żeby wszystko można było zorganizować i zapiąć na ostatni guzik. Druga rzecz to atrakcyjność takiego festiwalu. Niezależnie od poziomu spektakli, staramy się dobierać tak propozycje, które do nas napływają, żeby uwzględnić różne strefy kulturowe i style teatralne.

W jaki sposób została dokonana selekcja spektakli zakwalifikowanych do konkursu VII Międzynarodowego Festiwalu Szkół Teatralnych w Warszawie?

- Od piątej edycji festiwalu powoływana jest Rada Artystyczna, która składa się ze studentów trzech wydziałów warszawskich Akademii Teatralnej, ponieważ filia uczelni w Białymstoku ma swój własny festiwal, który odbywa się na przemian z naszym. Do tego dochodzi wykładowca z każdego wydziału, dyrektor artystyczny i rektor. Jest to festiwal spektakli dyplomowych, aktorski i mamy świadomość, że przedstawienia, które zapraszamy powstają często do ostatniej chwili. W związku z tym aplikacje można składać do końca lutego. Niekiedy szkoły przysyłają nam DVD z próbami spektaklu i na tej podstawie dokonujemy ewentualnej klasyfikacji. Dzieje się tak tylko w wypadku uczelni które już wcześniej gościliśmy i do których mamy duży stopień zaufania, gdyż ich spektakle były na wysokim poziomie. Ani razu się nie pomyliliśmy, więc to usprawiedliwia nasze działania. Są to sporadyczne przypadki. Rada Artystyczna wspólnie, systemem kolaudacyjnym, ogląda przedstawienia na DVD i dokonuje selekcji do głównego nurtu. Nie przyjmujemy trailerów. Mamy złe doświadczenia. Jeśli spektakl jest niegotowy to wymagamy 3-4 scen pokazanych w całości. Część spektakli niezakwalifikowanych do konkursu trafia na listę rezerwową, z której korzystamy jeżeli zaproszony zespół nie może, najczęściej ze względów finansowych lub organizacyjnych, wziąć udziału w festiwalu. Przedstawienia nie podlegające ocenie jury zapraszamy do tzw. off-u, w którym staramy się również pokazać spektakle absolwentów uczelni artystycznych powstałe niezależnie od szkoły i profesorów. To bardzo ciekawy nurt festiwalu ITSelF.

Nie zauważyłem w programie tegorocznej edycji festiwalu spotkań z artystami, jurorami, ludźmi teatru. Czym tegoroczna edycja festiwalu będzie się różnić od poprzednich?

- Tegoroczny festiwal jest bardzo skrócony. Spektakle zaczynają się od godz. 14.00, w związku z tym na spotkania z artystami nie byłoby już miejsca w kalendarium, ponieważ przed południem odbywają się warsztaty. Nowością natomiast jest przegląd AUDYCJI RADIOWYCH nagranych i wyreżyserowanych przez studentów. Będzie tych słuchowisk trzynaście. Przez cały czas trwania festiwalu, w specjalnie przystosowanej do tego celu sali, od godz. 11.00 do 18.00 będzie można posłuchać dowolnych spektakli radiowych z różnych stron świata np. z Iranu, Bułgarii, Anglii, Szkocji, Polski. Oczywiście będą opisy do tych przedstawień w języku polskim i angielskim. Nie są to długie słuchowiska, trwają od 8 do 60 minut.

W trakcie trwania festiwalu odbędą się warsztaty prowadzone przez Thomasa Prattki i Claudio de Maglio? Czy te zajęcia są adresowane dla studentów szkół teatralnych czy może wziąć w nich udział każda osoba, nawet taka, która na co dzień nie wiele ma wspólnego z praktyką teatralną?

- Może w nich wziąć udział osoba nie będąca praktykiem teatralnym. Jest pula miejsc przeznaczona dla takich kandydatów, którzy muszą jednak uiścić symboliczną kwotę. Warsztaty mają bardzo specyficzną formułę podczas festiwalu. W czasie ich trwania jest duża rotacja uczestników. Jest to spowodowane tym, że ci którzy danego dnia są wolni i mogą uczestniczyć w warsztatach, na ogół następnego dnia są zajęci, ponieważ mają próby do swoich przedstawień, a na ich miejsce przychodzą ci, którzy grali poprzedniego dnia. Prowadzący warsztaty już się do takiego trybu przystosowali.

W tym roku Akademię Teatralną będzie reprezentowało przedstawienie w reżyserii Bożeny Suchockiej pt. Noce sióstr Brontë. Dlaczego wybór padł właśnie na ten tytuł?

- Rada Artystyczna tak zadecydowała. Nie byliśmy w tej kwestii jednogłośni. Przeważyły jednak argumenty, że ten spektakl najlepiej prezentuje, to na co kładziemy największy nacisk w kształceniu aktorów w Akademii Teatralnej, czyli na budowanie ról, przy pełnej świadomości użycia środków wyrazu. Drugorzędną sprawą jest dla nas inscenizacja, ponieważ festiwal ITSelF to konkurs AKTORSKI, a nie reżyserski, bo wtedy musielibyśmy nagradzać profesorów lub reżyserów.

Czy na przestrzeni lat, obserwując historie festiwalu, zmienił się poziom kształcenia artystycznego?

- Systemy kształcenia artystycznego są bardzo różne. Kraje, które dotychczas przysyłały propozycje inspirowane teatrem ludowym, tradycyjnym pokazują obecnie bardzo współczesny, zeuropeizowany teatr. Wyraźnie widać ten progres w nadsyłanych propozycjach. A niezależnie od tego, każdy kraj, każda szkoła ma widoczny swój styl - zarówno w grze aktorskiej jak i podejściu do realizacji przedstawienia. I właśnie te różne STYLE fantastycznie się uzupełniają. Ten festiwal pokazuje ile jest różnic i ile wspólnych wątków we współczesnej pedagogice teatralnej. Podglądanie i analizowanie różnych systemów kształcenia jest fascynujące.

Czy udało się zbudować spektakl złożony z reprezentacji wszystkich uczestników festiwalu?

- Przygotowując 7 edycję ITSelF podjęliśmy próbę stworzenia przedstawienia międzynarodowego angażując w to cztery różne szkoły teatralne. Szukaliśmy partnerów w różnych szkołach, nie tylko europejskich. I okazało się, że regulaminy, źródła finansowania czy programy kształcenia są tak różne, że żadna uczelnia nie może zwolnić na miesiąc kilku studentów, by przygotować festiwalową premierę. Ale zdobyliśmy cenne doświadczenie i chyba wiemy już jak to zrobić w przyszłości.

A jakiemuś festiwalowi taki projekt udało się zrealizować?

- Tylko w Birmingham, ponieważ oni mają festiwal w lipcu i w związku z tym mogą sobie pozwolić, aby przez trzy tygodnie pracować nad takim projektem. To okres wakacyjny i studenci mają już za sobą sesję egzaminacyjną. Poza tym większość aktorów biorących udział w spektaklu to absolwenci.

Jakie są oczekiwania artystyczne względem festiwalu?

- Że będzie to teatralne święto! Żywioł, radość i szalona jazda artystyczna ! Że będzie to, jak zawsze zresztą festiwal młodości, wzajemnego poszanowania różnych propozycji artystycznych i zrozumienia różnic kulturowych. Jestem zadowolony z każdego festiwalu, ponieważ spełnia on swoją rolę nie tylko w wymiarze artystycznym - myślę tu o bardzo wysokim poziomie aktorskim, ale także w wymiarze ludzkim. Studenci spotykają się, wzajemnie oglądają, dyskutują, bawią, a potem odwiedzają. Takie przyjaźnie trwają latami. Może to z czasem zaowocuje jakimś wspólnym projektem artystycznym? Dodatkowym pozytywnym faktem jest, że coraz więcej grup przedłuża na własny koszt pobyt w Polsce. Odwiedzają nie tylko Kraków i Oświęcim. A na hasło ITSelF Festival reagują spontanicznie: Yes, I know! Warsaw!! Czegóż oczekiwać więcej?

Zawsze nurtowało mnie to pytanie: Dlaczego edycja festiwalu odbywa się co dwa lata?

- Taka była sugestia Miasta stołecznego Warszawy, które wraz Ministerstwem Kultury i Dziedzictwa Narodowego, finansuje Festiwal ITSelF. Historycznie chodziło o to, aby dwa duże festiwale teatralne, festiwal organizowany przez Teatr Dramatyczny i Międzynarodowy Festiwal Szkół Teatralnych organizowany przez Akademię Teatralną, nie odbywały się w tych samych terminach. Dlatego w regulaminie Festiwalu ITSelF jest zapis, że można pokazywać spektakle zrealizowane w ostatnich dwóch latach akademickich.

Czego życzyć dyrektorowi artystycznemu MFST A.D. 2013?

-Kondycji! Tego życzę także wszystkim uczestnikom! I radości ze spotkania.

Dziękuję za rozmowę.