MICIŃSKI W RZESZOWIE
W Teatrze im. Wandy Siemaszkowej w Rzeszowie dnia 27 stycznia 1979 roku odbyła się premiera "Kniazia Patiomkina" Tadeusza Micińskiego w adaptacji i reżyserii Krystyny Meissner, ze scenografią Krzysztofa Pankiewicza i muzyką Zbigniewa Penherskiego. Jest to druga inscenizacja tego dramatu zrealizowana 53 lata po prapremierze, którą reżyserował Leon Schiller. Tekst Micińskiego został mocno skrócony - adaptatorka skreśliła piąty akt w całości, pozostałe pozbawiła młodopolskiej stylistyki i historiozofii.
Następnego dnia, 28 stycznia, także w teatrze zorganizowano dyskusyjne "spotkanie naukowców i krytyków" dotyczące problemów rewolucji w literaturze dramatycznej. Wystąpienia ułożyły się w ciąg tematyczny - od ogólnych problemów rewolucji do konkretnych zagadnień dotyczących twórczości Micińskiego. Mówili Franciszek Ziejka - "O rewolucji w polskiej tradycji literackiej" (Konkretnie o tradycji polskiego dramatu poświęconego rewolucji. Referent przypomniał wiele nieznanych już dziś, a czasem bardzo popularnych sztuk dziewiętnastowiecznych. Mówił "o dramatach napisanych do czasu powstania "Kniazia Patiomkina")1; Jan Kłossowicz - "Temat rewolucji w dramacie polskim od pierwszej wojny światowej do dnia dzisiejszego"; Jan Zieliński - "Między anarchią a utopią" (Referat o tendencjach anarchistycznych w literaturze Młodej Polski, przede wszystkim w twórczości Micińskiego, Licińskiego i Glassa. Utwory literackie zostały pokazane na tle dziejów anarchizmu i myśli anarchistycznej początku wieku dwudziestego. Utopia jako rozwiązanie spotykane w licznych utworach modernistycznych - "Róża", "Rewolucja", "Kniaź- Patiomkin" - jest artystyczną konsekwencją postawy anarchistycznej, która neguje możliwość jakiegokolwiek celu ostatecznego2); Wojciech Gutowski - "Mit rewolucji a mit reintegracji w dramatach Micińskiego"; Paweł Konic - "O trzech inscenizacjach Kniazia Patiomkina" (Autor przedstawił plastyczną i żywą rekonstrukcję spektaklu Schillera - bardzo ciekawy fragment dotyczący muzyki Szymanowskiego i sposobu wygłaszania tekstu w piątym akcie. Mówił także o projekcie Wandurskiego opublikowanym w 1925 roku i o przygotowywanej w roku 1967, lecz nie ukończonej inscenizacji Jerzego Kreczmara, ze scenografią Ottona Axera); Teresa Wróblewska - "Teatralny kształt Kniazia Patiomkina" (W kontekście wszystkich kierunków inscenizacyjnych i scenograficznych pierwszej połowy dwudziestego wieku); Stanisław Hebanowski - "Z doświadczeń inscenizatora dramatów Micińskiego". Ponieważ przygotowano dużo wystąpień, a czas spotkania był ograniczony, niektóre pracowicie napisane referaty musiały zostać skrócone, czasem wbrew protestom słuchaczy. Paweł Konic na przykład nie zdążył już powiedzieć o reakcji publiczności i prasy na przedstawienie Schillera.
Wrażenia: drobiazgowe analizy dotyczące dramatów Micińskiego, znanych wąskiemu gronu specjalistów, są hermetyczne dla większości odbiorców. Jeszcze raz wyraźnie widać konieczność jak najszybszego wydania tekstów, które stają się coraz bardziej legendarne. Materiał historyczny przedstawiony w referatach mógłby być znakomitym punktem wyjścia do dyskusji o rzeszowskim przedstawieniu i o tym, co z tradycji Micińskiego jest żywe i ciekawe dla współczesnego teatru. Byli w Rzeszowie specjaliści, autorzy książek o Micińskim - Jerzy Tynecki, Elżbieta Rzewuska, Jerzy Ilg. Dyskusja niestety nie odbyła się, ponieważ również zabrakło czasu.
1 Druk w wersji rozszerzonej: F. Ziejka, "Kniaź Patiomkin" Micińskiego a tradycja polskiego dramatu o rewolucji. "Miesięcznik Literacki" 1979, nr 70.
2 Druk w zmienionej wersji: J. Zieliński, Miciński i młodopolski anarchizm. "Dialog" 1978, nr 8.
