Artykuły

- To wyraz myślenia totalitarnego i nieuprawniona ingerencja władzy w sferę prywatności. To także łamanie praw gwarantowanych przez konstytucję - uważają sygnatariusze listu otwartego w sprawie dyrektorki Teatru Ósmego Dnia. List podpisało 200 osób - artystów, naukowców, dziennikarzy. Są wśród nich poeci Stanisław Barańczak i Ryszard Krynicki, malarz Honza Zamojski i piosenkarz Jacek Kleyff.

To dalszy ciąg burzy wokół dyrektorki poznańskiego Teatru Ósmego Dnia. Przypomnijmy: zaczęło się od wulgarnego wpisu Ewy Wójciak na Facebooku. Wójciak tak skomentowała wybór nowego papieża: "No i wybrali ch..., który donosił wojskowym na lewicujących księży". W wersji oryginalnej nie było cenzury. Wójciak tłumaczyła później, że nie wiedziała, iż jej wpis będzie na portalu widoczny dla kogokolwiek poza jej znajomymi.

Zareagowały władze miasta. Bo Teatr Ósmego Dnia jest miejską placówką i dostaje pieniądze z budżetu Poznania. Prezydent Ryszard Grobelny oświadczył, że chętnie odwołałby dyrektorkę, o ile będzie to możliwe z prawnego punktu widzenia. O taką decyzję zaapelowała też część radnych.

Teraz do prezydenta napisali obrońcy Ewy Wójciak. Zapowiedź odwołania dyrektorki za prywatną wypowiedź nazywają "nieuprawnioną ingerencją władzy w sferę prywatności". Przyrównują nawet takie działanie do myślenia totalitarnego.

Pod listem podpisali się m.in. prof. Jan Hartman, prof. Tomasz Polak, prof. Krzysztof Podemski, pisarka Agnieszka Graff, poeta Stanisław Barańczak, dziennikarki Ewa Wanat i Nina Nowakowska, posłanka Anna Grodzka, a także wielu ludzi związanych z nauką i kulturą.

***

Poniżej cały list w obronie Ewy Wójciak:

Szanowny Panie Prezydencie,

protestujemy przeciwko pomysłowi odwołania Ewy Wójciak ze stanowiska dyrektora Teatru Ósmego Dnia.

Należymy do środowisk artystycznych, reprezentujemy świat kultury i nauki. Jesteśmy mieszkańcami Poznania i innych miast w Polsce, ludźmi, dla których bardzo ważna jest tradycja niezależnego myślenia i tworzenia, postawa związana z przełamywaniem społecznych i artystycznych barier.

Nie zgadzamy się, by konsekwencją prywatnej wypowiedzi Ewy Wójciak na temat papieża - kardynała Bergoglia - miało być jej odwołanie ze stanowiska dyrektora Teatru Ósmego Dnia.

Ewa Wójciak współtworzy artystyczny kształt przedstawień Teatru Ósmego Dnia od ponad czterdziestu lat, a od 1992 roku jest współodpowiedzialna za kształt prezentowanych w autorskim ośrodku Teatru interdyscyplinarnych wydarzeń artystycznych, społecznych i kulturotwórczych. Ranga Teatru Ósmego Dnia jest niezaprzeczalna i znana na całym świecie nie tylko w kręgach artystycznych, lecz także intelektualnych i wolnościowych. Nie czas i miejsce po temu, by wyliczać wszystkie jego zasługi i nagrody. Starczy skonsultować dostępne publikacje książkowe i filmowe.

Warto jednak przypomnieć, iż w 1976 roku, w czasach obiektywnie trudniejszych deklaracji obywatelskich i zminimalizowanego grona tzw. sprawiedliwych, Ewa Wójciak wraz ze swymi kolegami, artystami z Teatru Ósmego Dnia zbierała solidaryzujące się podpisy pod listem otwartym w sprawie projektu zmian w obowiązującej wówczas peerelowskiej konstytucji. Chodziło o wspólne dobro obywateli, a w tym przede wszystkim o zagwarantowanie wolności sumienia i praktyk religijnych.

Otóż, swoją biografię tworzymy przez całe życie, i nie jest ona wytworem chwili. Wolność słowa i niezależność myśli nie jest li tylko zdobyczą aktualnej demokracji i nie opiera się na wyznacznikach składanych przez praworządnych obywateli w podatkowych formularzach. Doświadczenie nauczyło już wielokrotnie (a egzegezą zjawiska zajmowali się filozofowie i poeci), że o swobodę wypowiedzi zabiegać trzeba bezustannie, nawet w dobie, jakby nam się wydawało, powszechnie szanowanej wolności.

Nie oczekujemy od Radnych Miasta Poznania ferowania wyroków w sprawach dotyczących podstawowych swobód obywatelskich.

Uważamy, że wypowiedź Ewy Wójciak powinna stać się powodem do ważnej dyskusji o poszanowaniu swobód zapisanych w konstytucji, a nie być przyczyną odwołania z funkcji dyrektora instytucji kultury. Konstytucji należy przywrócić jej rangę, bowiem jest najważniejszym aktem regulującym prawa obywatelskie, zapewniając m.in. każdemu wolność wyrażania swoich poglądów oraz pozyskiwania i rozpowszechniania informacji (art. 54 p. 1.). Takiej pozycji nie może mieć ustawa o świadczeniu usług drogą elektroniczną, która skupiła się na ochronie interesów usługodawców.

Prywatna wypowiedź na temat czegokolwiek i kogokolwiek i w jakiejkolwiek formie nie może być podstawą do kar i sankcji ze strony władz publicznych, tym bardziej do pozbawiania stanowiska.

Sankcja za prywatną wypowiedź nieprzeznaczoną do upublicznienia to wyraz myślenia totalitarnego i nieuprawniona ingerencja władzy w sferę prywatności. To także łamanie praw gwarantowanych przez konstytucję.

*PRZECIW przyjęciu "stanowiska" byli radni klubu SLD.

Tomasz Kizny, fotograf, dziennikarz, członek ZPAF

dr Judyta Wachowska, UAM

Marta Strzałko, Teatr Biuro Podróży

prof. UAM dr hab. Eva Zamojska

prof. dr hab. Dariusz Doliński, psycholog społeczny

prof. dr hab. Cezary Wodziński, filozof

prof. dr hab. Jan Strzałko, Instytut Antropologii UAM

prof. UAM dr hab. Katarzyna A. Kaszycka, Instytut Antropologii UAM

Roman Kurkiewicz, dziennikarz

Anna Wachowska-Kucharska, Otwarte Forum Kultury

Witold Mrozek, recenzent teatralny "Gazety Wyborczej"

Janusz Opryński, Teatr Provisorium

Jolanta Kilian

Beata Polak, Pracowania Pytań Granicznych UAM

prof. dr hab. Tomasz Polak, Pracowania Pytań Granicznych UAM

dr Agata Siwiak, UAM

Agnieszka Ziółkowska, Stowarzyszenie MY POZNANIACY

Łukasz Drewniak, krytyk teatralny

Paweł Sztarbowski, Teatr Polski w Bydgoszczy

Marta Mikołajewska, doktorantka UAM

Paulina Skorupska, doktorantka UAM, Teatr Ósmego Dnia

Anna Czerniawska, teatrolożka

Marcin Liber, reżyser

Ewa Wanat, dziennikarka

Anna Królica, teatrolożka

Katarzyna Madoń-Mitzner, Dom Spotkań z Historią

Karolina Pawełska, aktorka

Agnieszka Kołodyńska, aktorka

Jose Enrique Iglesias Vigil, reżyser

Piotr Filipkowski, Dom Spotkań z Historią

dr Joanna Ostrowska, Instytut Kulturoznawstwa UAM

dr Jan Zamojski, UMP

Marta Andrzejczyk, prezeska Stowarzyszenia Scena Babel, Olsztyn

Jacek Puzinowski, Fundacja Kultury Yakiza, Bydgoszcz

Karol Zamojski, Pracownia Kultury Współczesnej

Aleksandra Jakubczak, teatrolożka, studentka Akademii Teatralnej w Warszawie

Danuta Błahut-Biegańska, graficzka, Wrocław

Marika Zamojska, Galeria Starter

Kinga Paź, historyczka

Andrzej Stróż, teatr niebopiekło

Elżbieta Janicka-Jarosz, anglistka, nauczycielka

Małgorzata Sieniewicz, animator kultury, Olsztyn

Adam Swarcewicz, Teatr Biuro Podróży

Łukasz Kowalski, Teatr Biuro Podróży

Piotr Wojtyniak, Teatr Biuro Podróży

Tomasz Wrzalik, Teatr Biuro Podróży

Justyna Paluszyńska, Teatr Biuro Podróży

Jarosław Siejkowski, Teatr Biuro Podróży

Łukasz Jata, Teatr Biuro Podróży

Monika Gierlicz, architekt

Jerzy Hamerski

Marta Maciejewska

Halina Chmielarz, aktorka

Omid Azadi, Bachelor of Social Science

Friederike Behr, Wrocław, Polska

Adán Garc~a Holgado, Teatr Ósmego Dnia

Maciej Sierpień, qpoznan.tv

Maciej Włodarczyk, qpoznan.tv

Barbara Prądzyńska, aktorka

dr Rafał Jakubowicz, Uniwersytet Artystyczny, Poznań

dr Mikołaj Iwański, ekonomista, filozof

prof. dr hab. Juliusz Tyszka, Instytut Kulturoznawstwa, UAM

Honza Zamojski, artysta sztuk wizualnych

Jacek Kleyff, poeta, kompozytor

Katarzyna Dylewska, studentka UAM i UE, Michał Kucharski, student UAM, radny osiedla

Małgorzata Sieniewicz, animatorka kultury, Olsztyn

Janusz Janiszewski, Teatr Uhuru

Agnieszka Pietkiewicz, aktorka, teatrolożka

Adam Borowski-Herbst, Teatr Ósmego Dnia

Marcin Kęszycki, Teatr Ósmego Dnia

Tadeusz Janiszewski, Teatr Ósmego Dnia

Jakub Staśkowiak, Teatr Ósmego Dnia

Renata Stolarska, Teatr Ósmego Dnia

Dagmara Jachimowicz

Dariusz Jachimowicz

Cora Herrendorf, Teatro Nucleo

Horatio Czertok, Teatro Nucleo

Anna Karolina Kłys, niezależna dziennikarka

Krzysztof Żwirblis, artysta i kurator

Krzysztof Ciecheński, teatrolog

Dorota Sajewska, Instytut Kultury Polskiej UW

Joanna Helander, fotografka

Bo Persson, reżyser filmowy

Zbigniew Brzoza, reżyser

Marek Kościółek, Teatr Krzyk Maszewo, Zachodniopomorska OFFensywa Teatralna

Anna Giniewska, Teatr Krzyk Maszewo, Zachodniopomorska OFFensywa Teatralna

Marcin Pławski, Teatr Krzyk Maszewo, Zachodniopomorska OFFensywa Teatralna

Mateusz Zadala, Teatr Krzyk Maszewo, Zachodniopomorska OFFensywa Teatralna

Grzegorz Małecki, scenograf

Prof. dr hab. Piotr Piotrowski, Instytut Historii Sztuki, UAM,

dr Tomasz Kitliński, UMCS w Lublinie/University of Brighton

dr hab. Paweł Leszkowicz, UAM w Poznaniu/University of Sussex

Anna i Stanisław Barańczakowie

Irena Grudzińska-Gross, Princeton University

Elzbieta Matynia, Transregional Center for Democratic Studies, New School for Social Research, New York

Krystyna Krynicka, wydawca

Ryszard Krynicki, pisarz

Zofia Kulik

Sergiusz Kowalski

Urszula Pieregończuk

prof. Mirosław Bałka, ASP Warszawa

prof. UAM dr hab. Waldemar Kuligowski

prof. UAM dr hab. Krzysztof Podemski

dr hab. Agata Jakubowska UAM

prof. Izabella Gustowska, UAP

prof. Leszek Knaflewski, UAP

dr Aleksandra Ska, Akademia Sztuki Szczecin

dr Jacek Wiewiórowski, UAM

Katarzyna Hołda, artystka, Lublin

Agnieszka Grzybek

Agnieszka Graff

dr hab. Izabela Kowalczyk

Grzegorz Reske, producent Teatr Provisorium / Konfrontacje Teatralne

Marta Keil, East European Performing Arts Platform

Agata Tecl

Agata Teutsch, Fundacja Autonomia

Bartosz Wojcik

Dr Kazik Jędrzejczak, Toronto

Katarzyna Remin, Warszawa

dr Rafał Czekaj, UMCS Lublin

Radosław Łasisz, tłumacz języka francuskiego, absolwent Université Paris 13

Kinga Kulik, Lublin

Dr John Stanley, Toronto

dr hab. Dominika Ferens, Uniwersytet Wrocławski

Piotr Wójtowicz, Fundacja Równość.org.pl

Małgorzata Maciejewska

Katarzyna Remin

Alicja Kawka

Jacek Rachwałd

Agata Czarnacka

Grzegorz Laszuk, Komuna Warszawa

dr Monika Bobako, Pracownia Pytań Granicznych, UAM

Joanna Rajkowska

Monika Kwaśniewska-Mikuła

Kamil Julian, kurator, Warszawa

dr hab. Hubert Czerepok, UAP

dr Halina Wasilewska, UAM

prof. Marek Wasilewski, UAP, redaktor naczelny Czasu Kultury

Tomasz Bazan, Teatr Maat

Roch Dunin-Wąsowicz, Instytut Europejski (doktorant), London School of Economics and Political Science

Anna Grodzka, posłanka

Grzegorz Niziołek

Agata Diduszko-Zyglewska, Stowarzyszenie im. Stanisława Brzozowskiego

Wojtek Diduszko

Teresa Jakubowska, b.przewodnicząca partii RACJA

Lalka Podobińska, Fundacja Trans-Fuzja

Anna R. Burzyńska, redakcja Gazety Teatralnej "Didaskalia"

dr hab. Monika Bakke, UAM

Janusz Majcherek, krytyk teatralny

Agata Bielik-Robson, filozofka

Cezary Michalski, publicysta

Paula Sawicka, psycholog, tłumaczka, pisarka, nauczyciel akademicki

Mirosław Sawicki

Paulina Suszka, dziennikarka

Tomasz Fiałkowski, krytyk

Nina Nowakowska, dziennikarka

Janusz Kijowski, reżyser filmowy i teatralny

Aleksandra Sołtysiak-Łuczak, prezeska stow. kobiet KONSOLA

Krzysztof Hoffman, badacz i krytyk literacki

Joanna Kucharska, studentka UAM

Prof. Jan Woleński, UJ

Ewa Charkiewicz, Fundacja im. Tomka Byry Ekologia i Sztuka, Uniwersytet Wiedeński

Anna Dodziuk

Marek Beylin, publicysta

Dariusz Jabłoński, reżyser, producent

dr hab. Jacek Kochanowski, Uniwersytet Warszawski

Krystyna Bratkowska, wydawca, Wydawnictwo Nisza

Beata B. Nowak, współredaktorka nacz. Zielonych Wiadomości, Fundacji Strefa Zieleni

dr hab. Zofia Kolbuszewska, prof. KUL

Beata Ziemska

Radosław Gawlik, Wrocław

Tomasz Kalbarczyk, Wyższa Szkoła Ekonomii i Innowacji w Lublinie

Maciej Nowak, dyrektor Instytutu Teatralnego

Eva Rufo, aktorka

Wacław Sobaszek, Stowarzyszenie "Teatr Węgajty"

Jacek Kolasa, realizator dźwięku

Erdmute Sobaszek, prezeska Stowarzyszenia "Teatr Węgajty"

Wojciech Kotlarz

dr hab. Andrzej Leder, profesor IFiS PAN

dr Michał Kozłowski, Instytut Filozofii Uniwersytetu Warszawskiego

Łukasz Szałankiewicz, muzyk

Daniela Popławska, aktorka

Maria Rybarczyk, aktorka

prof. dr hab. Ryszard K. Przybylski, UAM

Krystyna Kofta, pisarka, felietonistka

Michał Kawecki, psychoterapeuta , Szczecin

Włodzimierz Cierpka, psychiatra

Andrzej Turowski, profesor Uniwersytetu Burgundzkiego w Dijon

Daniel Muzyczuk, Kurator, Muzeum Sztuki, Łódź

Anna Bartel- Opryńska, Kongres Kobiet Lubelszczyzny

Krystyna Piotrowska

Grzegorz Gauden

Elżbieta Hołoweńko

Paweł Kopczyński, Dyrektor Artystyczny, Goldfish Studio design & promotion | Kreatywna Agencja Reklamowa

Jacek Poniedziałek, aktor

Prof. Jan Hartman, filozof, bioetyk, członek Komitetu Nauk Filozoficznych PAN

Jakub Karczyński

dr Ewa Majewska, Instytut Kultury UJ/ Gender Studies UW, Warszawa