TVP Kultura. Spektakl o problemie europejskiego antysemityzmu
We wtorek w TVP Kultura spektakl "Człowiek do wszystkiego" w reż. Krzysztofa Babickiego", z 1998 roku. Autorem sztuki jest ceniony dramaturg brytyjski Ronald Harwood, twórca "Garderobianego", "Sztuki przekładu", "Zatrutego pióra".
Jest jednym z niewielu aktywnych obecnie dramaturgów, który posiadł umiejętność łączenia scenopisarskiego rzemiosła z wrażliwością na problematykę naszych czasów. I nie chodzi tu o gazetową aktualność, przemijającą wraz z nowymi zdarzeniami. Harwood potrafi wychwycić problemy głęboko tkwiące we współczesnej europejskiej historii i kulturze. Nie unika przy tym tematów trudnych, wywołujących spory i burzliwe dyskusje.
Tak jest właśnie z "Człowiekiem do wszystkiego", sztuką dotykającą problemu europejskiego antysemityzmu.
Jej akcja rozgrywa się współcześnie w Anglii, w rodzinie państwa Field. Po wojnie przygarnięty został przez nich pochodzący z Ukrainy Roman Kozaczenko. Przez cały powojenny okres był służącym, "człowiekiem do wszystkiego", przyjacielem domu. Postrzeganym jako uosobienie dobra i spokoju. I oto pewnego dnia ten już blisko 80-letni starzec zostaje zidentyfikowany jako podejrzany o wymordowanie podczas wojny grupy 800 Żydów.
Śledztwo w sprawie Kozaczenki staje się dla Harwooda pretekstem do ukazania różnych aspektów antysemityzmu. Autor mnoży pytania i wątpliwości, próbując odkrywać wielość aspektów zakorzenionego w europejskiej tradycji antysemityzmu, a także rozważając pojęcia sprawiedliwości, winy i kary. Paradoks polega na tym, że zbrodniarzami zostają banalnie zwykli ludzie, którzy wracają do normalnego życia, jak bohater sztuki, były żołnierz dywizji SS "Galicja". Zło jest zawsze banalne, tym trudniej jest je osądzić.
Spektakl ma wspaniałą obsadę, ale błyszczy w niej Zbigniew Zapasiewicz jako Kozaczenko. Aktor stworzył tu sugestywny portret starego, zniszczonego człowieka, którego dopadła jego własna, zapomniana przeszłość.
***
"Człowiek do wszystkiego" ****
sztuka Ronalda Harwooda, Polska 1998, reż. Krzysztof Babicki, wyk. Zbigniew Zapasiewicz, Danuta Stenka, Joanna Szczepkowska, Zofia Kucówna
TVP KULTURA, 12 lutego, godz. 20.20
