Artykuły

Od 1 lutego, spektaklem Constanzy Macras "Open for Everything", Centrum Kultury Zamek w Poznaniu rozpoczyna całoroczny międzynarodowy program performatywny "# nie jesteś mi obojętny", którego kuratorem jest Marcin Maćkiewicz.

Idea programu została zaczerpnięta z transparentu jednego z demonstrantów ruchu Occupy Wall Street. Jego treść przywołała Naomi Klein, wygłaszając przemówienie na wiecu protestacyjnym w Nowym Jorku. Klein zwróciła uwagę, że "w społeczeństwie, w którym ludzie nauczyli się unikać swojego wzroku i mówić Jak kogoś nie stać na lekarza, niech umiera, to jest radykalna polityczna deklaracja".

W naszych warunkach znaczenie treści przywołanego transparentu wydaje się szczególnie istotne w kontekście misji i wyzwań publicznej instytucji kultury. Jednym z jej podstawowych zadań powinno być bowiem budowanie wspólnoty i przestrzeni dialogu dotyczącego ważnych dla lokalnej społeczności tematów. W ramach programu # nie jesteś mi obojętny proponujemy próbę realizacji w praktyce idei "teatru angażującego", który od "teatru zaangażowanego" różnić miałby się znaczącym przesunięciem z odtwarzania antagonizmów społecznych na scenie, do stawiania pytań o same linie podziału i tym samym aktywizację publiczności.

O randze programu świadczą zaproszeni do udziału w nim twórcy - najważniejsze postaci współczesnego, głównie europejskiego teatru i tańca, wyróżniające się indywidualnym językiem artystycznym, często nie stroniącym od eksperymentów, prowokacji i przełamywania tabu, takie jak: Constanza Macras, Markus Öhrn, Lola Arias, Árpád Schilling, Rodrigo Garcia, Tino Sehgal czy grupa Superamas. Ich spektakle, wraz z programem wydarzeń kontekstowych i edukacyjnych, bedą prezentowane w ramach comiesięcznych odłon. Sprawi to, że program #nie jesteś mi obojętny będzie pierwszym w Polsce całorocznym, międzynarodowym programem kuratorskim opartym o cykliczne prezentacje spektakli teatru i tańca, realizowanym w modelu międzynarodowej sceny impresaryjnej i produkcyjnej.

Najistotniejsze z naszego punktu widzenia są jednak podejmowane w spektaklach tematy, które pogłębiane będą w ramach towarzyszących wszystkim prezentacjom, działań kontekstowych i edukacyjnych. Do udziału w nich zapraszamy osoby wywodzące się głównie spoza środowiska sztuk performatywnych (filozofów, socjologów, politologów artystów sztuk wizualnych czy lokalnych aktywistów), dzięki czemu prezentowane przedstawienia mają stać się jedynie punktem wyjścia do szerszej dyskusji o tak istotnych tematach jak: status Innego w społeczności, źródła nacjonalizmu, rola seniorów, kryzys rodziny, kryzys katolicyzmu, definicja normy, granice ludzkiej ingerencji w naturę czy dyskusja o samym statusie miasta jako zróżnicowanej wewnętrznie wspólnoty.

Działania te, w odniesieniu do ważnej książki Małgorzaty Dziewulskiej "Teatr zdradzonego Przymierza", która w połowie lat 80. opisała powstającą wyrwę pomiędzy twórczością teatralną a jej potencjalnymi odbiorcami, doprowadzić mają przede wszystkim do budowy nowego przymierza publicznej instytucji kultury, jaką jest Centrum Kultury "Zamek", nie tyle z teatralnym widzem, co członkiem społeczności, obywatelem miasta.

***

odsłona 01: #W Stronę Innego

W ramach pierwszej odsłony programu, zatytułowanej #W stronę Innego, zaprezentujemy spektakl "Open for Everything" Constanzy Macras | DorkyPark wraz z towarzyszącym mu zestawem wydarzeń kontekstowych i edukacyjnych.

Najważniejszym tematem będą dla nas współczesne losy społeczności Romskiej. Choć jej liczebność w Poznaniu nie wyróżnia się w skali wciąż homogenicznej etnicznie Polski, to właśnie w krajobrazie Poznania spotkamy jeden z najwyraźniejszych przykładów współczesnej romskiej architektury i to właśnie tu odnotowano najgłośniejsze w ostatnich latach przypadki dyskryminacji Romów.

Otwartość na kulturową odmienność wydaje się zaś jednym z najważniejszych warunków funkcjonowania zdrowej, miejskiej społeczności. Proponując kolejne wydarzenia, tej odsłony, chcemy prowokować refleksję nad źródłami uprzedzeń, przełamywać stereotypy dotyczące Innego i pomagać w poznawaniu przedstawicieli innych kultur, którzy w najbliższym dziesięcioleciu coraz częściej będą stawać się naszymi sąsiadami.

Constanza Macras | DorkyPark

Open for Everything

1 lutego 2013 (piątek), godz. 20:00

Centrum Kultury Zamek w Poznaniu, Sala Wielka

W spektaklu "Open for Everything" Constanza Macras zwraca uwagę na romską grupę etniczną zamieszkującą kraje Europy Środkowo-Wschodniej. Romowie żyją w Europie od tysięcy lat, wciąż jednak spotykają się z brakiem szacunku i zaufania. Politycy i opinia publiczna zazwyczaj przypominają sobie o nich jedynie w przypadku pojawienia się nagłośnionych przez media, większych problemów, a romska tożsamość często jest synonimem "cygańskiego stylu życia". Uwięziona w obrazie swojej odmienności, bez historii i przyszłości, jest postrzegana przez pryzmat pojedynczych problemów i incydentów. Nawet jej kulturowy wymiar wydaje się być przede wszystkim odbierany za pośrednictwem zestawu folklorystycznych obrazów.

Kojarzona z Romami mobilność jest zjawiskiem charakterystycznym dla naszych czasów, powszechnym za sprawą turystki i coraz częstszych podróży służbowych. W społeczeństwie zachodnim mimo, że mobilność zaczyna funkcjonować jako znak indywidualnego sukcesu i styl życia większości, to wciąż naznacza historię wybranych grup etnicznych, takich jak Romowie.

Większość dziś podróżujących przemieszcza się jednak samotnie, często zostawiając na jakiś czas dom i rodzinę. Podróżowanie Romów polega zaś na wspólnym przemieszczaniu się wielopokoleniowych rodzin. Przekonanie, że wszystkie rodziny romskie chcą żyć w drodze, jest jednak błędne. Jak wynika z badań Fundacji Romów w Zurichu, większość żyjących dziś w Europie Romów, chce osiedlić się na stałe, jednak często nie ma takiej możliwości. Zazwyczaj są bezpaństwowcami i większość krajów nie chce przyznać im statusu rezydenta, ani udzielać pozwolenia na pracę. W rezultacie główną formą mobilności Romów stają się mimowolne deportacje i przymusowe przesiedlenia. Ulokowani zazwyczaj w gettach czy slumsach na peryferiach miast i miasteczek, znajdują się w sytuacji społecznego i ekonomicznego wykluczenia, często zamknięci w kręgu bezrobocia, biedy i analfabetyzmu. "Społeczna mobilność", która według Pierre'a Bourdieu, oznacza awans społeczny i rozbudowę własnego habitusu, dla Romów jest w rezultacie właściwie niedostępna. Brak szansy na włączenie się do społeczności, znalezienie pracy, jest przyczyną tej trudnej sytuacji, w której powiedzenie "Jestem Romem" zamyka drogę do osobistego i społecznego sukcesu.

Spektakl Constanzy Macras "Open for Everything" zgłębia romantyczny wizerunek "podróżujących cyganów", konfrontuje poczucie uwięzienia i tęsknotę Romów do stałego miejsca zamieszkania z nowoczesnym stylem życia w podróży i wiążącą się z nim utratą rodzinnych więzi. Stworzony został przez Constanzę Macras we współpracy z osiemnastoma romskimi muzykami, tancerzami i amatorami ze Słowacji, Czech i Węgier, wybranych do udziału w przedstawieniu w ramach prowadzonych w tych krajach warsztatów. Wraz z sześcioma wykonawcami z profesjonalnego zespołu Macras (pochodzącymi z: Izraela, Niemiec, Holandii, Kanady, Czech i Korei Południowej) tworzą oni oparty na prywatnych opowieściach, marzeniach, rozpaczy i pasji, niezwykły seans słów, ruchu i obrazów. Ta teatralna podróż prowadzi nas przez dzisiejsze życie europejskich Romów, z humorem i dystansem przedstawiając uprzedzenia, klisze, nieporozumienia, podobieństwa, przykłady dyskryminacji, ubóstwo i przemoc. Skąd biorą się uprzedzenia? I kim właściwie są prawdziwi nomadzi XXI wieku?

Bilety w cenie 30 zł (ulgowy) i 50 zł (normalny): kasa CK Zamek i www.bilety24.pl / dostępne od 15 stycznia

***

program wydarzeń kontekstowych

23.01. (środa), godz. 18:00 / Sala pod Zegarem / wstęp wolny

"Constanza Macras: otwartość na wszystko" - wykład dr Thomasa Irmera

28.01.-3.02. / wieża CK Zamek / wstęp wolny

"Flaga romska" - instalacja Marka Millera

2.02. (sobota), godz. 15:00 / kawiarnia Świetlica / wstęp wolny

"#WstronęInnego" - dyskusja - słowo wstępne i prowadzenie: prof. Krzysztof Podemski

2.02. (sobota), godz. 18:00 / Scena Nowa / wstęp: wejściówki w kasie CK Zamek

"Berlin Elsewhere" - projekcja spektaklu Constanzy Macras

***

Constanza Macras - jedna z najważniejszych współczesnych choreografek, urodzona w Buenos Aires (Argentyna) w 1970 r., gdzie studiowała taniec współczesny i projektowanie mody. Edukację kontynuowała w Nowym Jorku i Amsterdamie. W 1995 roku przeniosła się do Berlina. W 2003 roku założyła grupę Constanza Macras | DorkyPark, w której skład wchodzą tancerze, aktorzy i muzycy wywodzący się z różnych krajów i generacji. W swoich pracach podejmuje tematy społeczne i polityczne, przekładając je na język łączący słowo, muzykę graną na żywo, taniec i wideo. Na stałe wystawia w Berlinie: w Hebbel am Ufer, Schaubühne i Volksbühne. Prezentowała swoje spektakle także na wielu europejskich festiwalach oraz w ramach tournee, m.in. w Korei, Japonii i Stanach Zjednoczonych. W 2008 roku otrzymała nagrodę Goethe-Institut za spektakl "Hell on Earth" a w 2010 roku niemiecką nagrodę teatralną Der Faust dla najlepszej choreografii w spektaklu "Megalopolis". W Polsce gościła dotąd dwukrotnie, prezentując spektakl "Big in Bombay" w ramach 7. Festiwalu Ciało/Umysł w Warszawie (2008) oraz spektakl "Hell on Earth" w ramach 2. Międzynarodowego Festiwalu Teatralnego Warszawa Centralna (2010).

Marek Miller - romski działacz i aktywista, prezes Wielkopolskiego Stowarzyszenia Romów. W ramach przygotowywanych przez niego akcji wielokrotnie wieszał romską flagę na budynkach polskich urzędów.Ostatnio zawiesił flagę na Wieży Ciśnień w Koninie, siedzibie Centrum Kultury i Sztuki w ramach programu "Wielkopolska: Rewolucje".

dr Thomas Irmer - krytyk teatralny, mieszka w Berlinie. Wykładowca Freie Universität. Stale współpracuje z pismami: "Theater heute" (Niemcy), "Didaskalia" (Polska), "Maska" (Słowenia), "Shakespeare" (Norwegia). Opublikował książki o Franku Castorfie, teatrze wschodnich Niemiec i Luku Percevalu.

prof. Krzysztof Podemski - pracownik naukowy Instytutu Socjologii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, dyrektor Instytutu w latach 2005-2008, obecnie prodziekan ds. naukowych Wydzialu Nauk Społecznych. Współautor trzech socjologicznych książek o Poznaniu ("Poznaniacy o swoim mieście. Życie w Poznaniu", "Miasto w świadomości swoich mieszkańców, Życie w Poznaniu", "Miasto-mieszkańcy-instytucje"). Autor dwóch monografii "Socjologia podróży" oraz "Obrazy i wizje społeczeństwa polskiego w prasie krajowej w 1981 roku". Członek PTS (Polskiego Towarzystwa Socjologicznego), PTBRiO (Polskiego Towarzystwa Badaczy Rynku) oraz ESOMAR (European Society for Market and Opinion Research). W pracy naukowej interesuje się przede wszystkim socjologią podróży, kontaktami międzykulturowymi, badaniami jakościowymi i nierównościami społecznymi.

***

Open for Everything Constanza Macras | DorkyPark

reżyseria i choreografia: Constanza Macras

dramaturgia: Carmen Mehnert

we współpracy z / udział biorą: Emil Bordás (HU), Hilde Elbers (NL), Anouk Froidevaux (CA), Fatima Hegedüs (HU), Ádám Horváth (HU), László Horváth (HU), Hyoung-Min Kim (ROK), Denis Kuhnert (D), Victória Lakatos (HU), Zoltán Lakatos (HU), Iveta Millerová (CZ), Elik Niv (ISR), János Norbert Orsós (HU), Monika Peterová (CZ), Rebeka Rédai (HU), Marketa Richterová (CZ), Ivan Rostás (HU), Magdola Rostás (HU), Viktor Rostás (HU)

muzycy: Marek Balog (SK), Milan Demeter (CZ), Milan Kroka (CZ), Jan Surmaj (CZ), Petr Surmaj (CZ)

scenografia: Tal Shacham

kostiumy: Gilvan Colho de Oliveira

zdjęcia: Manuel Osterholt

światło: Sergio de Carvalho Pessanha

dźwięk: Mattef Kuhlmey, Stephan Wöhrmann

konsultacja muzyczna: Kristina Lösche-Löwensen

nauczyciel folkloru: Monika Balgová, Vladimír Balog

kierownik produkcji: Katharina Wallisch

produkcja: Constanza Macras | DorkyPark i Goethe-Institut

kooprodukcja: Wienner Festwochen, New Stage of National Teatre Prague, Trafó House of Contemporaty Arts Budapest, International Theatre Festival Divadlná Nitra, Hebbel am Ufer Berlin, Kampnagel Hamburg, HELLERAU - European Center for the Arts Dresden, Dansens Hus Stockholm i Zürcher Theater Spektakel

wyprodukowano przy wsparciu: Capital Cultural Fund oraz Governing Mayor of Berlin - Department for Cultural Affairs a także Open Society Foundations - przy udziale Arts and Culture Program of Budapest.