Felieton menedżerski
Ustawowo trzeba rozdzielić finansowo utrzymanie budynku teatru i jego ekipy od finansów na działalność artystyczną. Czyli dyrektor-menedżer powinien mieć swoje pieniądze, a dyrektor artystyczny swoje - pisze Krzysztof Kucharski w Polsce Gazecie Wrocławskiej.
Gdy jeździ się tramwajami z jednego końca miasta na drugi, może się człowiekowi na przystanku trafić nawet emerycka gazeta, czyli darmowa, jak darmowa zupka w przytułku. Przepraszam, ale trochę patrzę na świat przez staroświeckie etykiety i kryjące się za nimi obyczaje. Mój wuj pouczał mnie jakieś pół wieku temu, że za darmo zawsze rozdają coś, czego nikt mądry do ręki już nie weźmie, a biednemu może się to jeszcze przydać. Nie rozumiałem jego cynizmu człowieka zamożnego i dystansu do siermiężnej rzeczywistości tamtych lat. No, tak...
Chyba lepiej jednak jedźmy tym tramwajem dalej na ten drugi koniec. Tuż przed tym drugim końcem był cmentarz. Współpasażerowie z "dwudziestki" jechali posprzątać groby bliskich przed wczorajszą demonstracją pamięci. To było pod koniec ubiegłego tygodnia. Wszyscy czytali tę darmową gazetkę. Pod cmentarzem, jak na komendę, wysiedli. Na tramwajowym foteliku siwy jak gołąbek pan zostawił swój "przegląd prasy" otwarty na stronie kulturalnej z tytułem: "Kontakt ze światem, czyli jak żyć na serio".
Sięgnąłem po tę porzuconą darmochę. Okazało się, że pod tym tytułem kryje się wywiad z Iwanem Wyrypajewem, rosyjskim reżyserem i dramaturgiem, który w warszawskim Teatrze Studio wystawił w ubiegłym tygodniu adaptację swojego filmowego scenariusza "UFO. Kontakt". We Wrocławiu też nie jest osobą tak całkiem obcą, bo po jego "Sny" sięgnęła Agatka Kucińska, a Wrocławski Teatr Współczesny wystawił "Księgę Rodzaju 2".
Nie świat zmarłych, ani kontakt z UFO wywołał mój piątkowy słowotok cotygodniowy, ale wspomniany i radykalny artysta Iwan W. z Rosji. Sprowokowany przez dziennikarkę odniósł się krytycznie do hasła "teatr nie jest produktem, widz nie jest klientem", które firmowało protest przeciwko próbie wprowadzenia menedżerów do dolnośląskich teatrów zgodnie z nową ustawą. Wyrypajew dość brutalnie twierdzi, że zarówno w Rosji, jak i w Polsce teatry ciągle tkwią w sowieckim modelu zarządzania kulturą. Ja się z tym zgadzam. Dla niego teatr jest absolutnie ofertą, czyli produktem, który warto tworzyć tylko wtedy, gdy adresat, czyli widz, chce go oglądać.
Tego bym się trzymał mocno i nawet ortodoksyjnie. Artystyczne eksperymenty można robić w piwnicach albo na strychach, a kiedy porwą publiczność, pokazywać potem nawet na stadionach. W odczuciu większości omijającej dużym łukiem bełkoczące dziś teatry, wydawanie na nie pieniędzy jest rozrzutnością. Gdyby tak pogrzebać w rachunkach, to pewnie na ten zarzut rozrzutności można by znaleźć trochę przykładów. Kontrolnie warto zestawiać raporty z kasy biletowej z poniesionymi kosztami na wystawienie awangardowego dzieła. Nikt jednak tak za bardzo w tym nie grzebie. Potem nagle słyszymy o jakichś długach. Zawiadujący kulturą z ramienia władzy nie za bardzo wiedzą, jak się za porządki zabrać. Jako przedstawiciele państwa są właścicielami budynków teatralnych razem z ich pracownikami. Ciągle okazuje się, że po zapłaceniu wszystkich finansowych zobowiązań na premiery, edukację i popularyzację sztuki zostaje jednak niewiele. Zmierzam do tego, że wreszcie ustawowo trzeba rozdzielić finansowo utrzymanie budynku teatru i jego ekipy od finansów na działalność artystyczną. Czyli dyrektor-menedżer powinien mieć swoje pieniądze, a dyrektor artystyczny swoje. Dokąd to precyzyjnie nie zostanie uregulowane, będzie jak jest.
Od wczesnego PRL-u szkodzi temu niepisana zasada, że najlepiej, jak dyrektor teatru będzie też dyrektorem artystycznym. Tylko wyjątki słuszność tej niby reguły usiłują potwierdzić. Są bowiem artyści obdarzeni menedżerskimi talentami. Nie wiem, czy kimkolwiek byłby menedżer Opery Wrocławskiej, to potrafiłby zdobyć więcej pieniędzy na różne projekty artystyczne od Ewy Michnik. Ale takie wyjątki można policzyć na palcach.
Wysiadłem już z tego tramwaju.
