Być znaczy bać się
"Jajo węża" w reż. Małgorzaty Bogajewskiej w Teatrze im. Jaracza w Łodzi. Pisze Renata Sas w Expressie Ilustrowanym.
Człowiek jest konstrukcją wadliwą - jak refren powtarza Ingmar Bergman (legenda kina). Czy w świecie, który jest niczym sen wariata, można nie stać się klaunem, który śmiech i łzy ma za jedno? "Jajo węża" to piramida lęków, bólu i niespodzianek losu. Toczy się ponura gra, bo "dzisiaj istnieć, to znaczy tylko bać się" - mówi młody kuglarz.
Małgorzata Bogajewska sięgnęła po scenariusz Bergmana osadzony w Berlinie lat 20. wieku XX, gdy szaleństwo polityczne i problemy bytowe definiowały pojęcie człowieczeństwa. Odsłania je, by na scenie Teatru Jaracza stworzyć wizję egzystencji w czasach niepokoju o byt - bo kryzys, bo zagrożenia, bo niebezpieczne nasze dzisiaj... Pomalowała aktorom twarze. Tacy wykreowani mówią Ablowi Rosenbergowi: "możemy ci zagrać twoje życie".
I grają, a strach coraz bardziej determinuje reakcje amerykańskiego Żyda, żonglera, który wraz z bratem przyjechał do berlińskiego cyrku. Brat popełnił samobójstwo, choć czy na pewno? Czy nie stał się ofiarą? Co chwila pojawia się grupa klaunów z karabinami. Poruszają się niczym postacie z wirującej pozytywki.
Obecność dowodzącej klaunami, ubranej dziecinnie Szefowej (groteskowa, porządkująca akcję Milena Lisiecka) zdaje się nakręcać spiralę absurdu, któremu poddaje się człowiek w zagrożeniu.
Abel (łączący senną melancholię z dotkliwym realizmem Michał Staszczak) błąka się. Więź i bliskość z Manuela (robi wrażenie liryczny dramatyzm Katarzyny Cynkę), byłą żoną brata, rodzi nadzieje na oparcie. Ale przecież świat należy tylko do silnych, a więc bezkarnych, takich jak Hans Vergerus (Mariusz Jakus).
Jajo węża ma cienką powłokę, przez którą widać, co dzieje się w środku. Bogajewska mnoży znaki, symbole, wieszcząc grozę. Nie może się zdecydować, czy to, co odsłoniła, to tylko przykład ku przestrodze, czy już ubrane w uniwersalny kostium "dzisiaj". Powstał spektakl efektowny, co nie znaczy satysfakcjonujący.
