Artykuły

Program III Transgranicznego Festiwalu Sztuk im. Stefana Themersona - czyli artysty z Płocka, który zachwycił świat jako prekursor kina awangardowego, pisarz, rysownik, poeta i wydawca - dosłownie zwala z nóg. Jest tak bogaty, tak interesujący, że aż nie wiadomo, w czym wybierać!

Prezentujemy cały program festiwalu, z dłuższymi opisami wydarzeń, które wydają się najciekawsze. Sprawdźcie i koniecznie wybierzcie coś dla siebie! Start wielkiego święta sztuki już w środę. Na początek - wernisaż wystawy i premiera w teatrze. Oto szczegóły.

Środa 12 września

- Płocka Galeria Sztuki, godz. 17 - otwarcie festiwalu w formie wystawy dzieł Nicka Wadleya;

"Nick Wadley jest absolwentem malarstwa i historii sztuki, dziekanem wydziału historii sztuki w Chelsea School of Art w Londynie" - na swej stronie pisze organizator festiwalu Płocki Ośrodek Kultury i Sztuki. "Organizował również wystawy sztuki nowoczesnej i współczesnej w Anglii, Europie i Japonii. W Galerii Kreski Płockiej Galerii Sztuki zaprezentowane zostaną, niepokazywane nigdy wcześniej w Polsce, prace wpisujące się w organizowany od trzech lat Transgraniczny Festiwal Sztuk im. Stefana Themersona SkArPa. Wystawę będzie można oglądać do 30 września. Warto jednak osobiście wybrać się na wernisaż, gdzie będzie można spotkać się z autorem (prywatnie partnerem siostrzenicy Franciszki Themerson i spadkobierczyni londyńskiego Archiwum Themersonów - Jasi Reichardt, która również będzie obecna na wystawie)".

- Teatr Dramatyczny, godz. 19 - premiera spektaklu "Ostatnia taśma" [na zdjęciu Jacek Mąka].

Będzie to premiera monodramu Jacka Mąki w reżyserii Piotra Bogusława Jędrzejczaka (dyrektora artystycznego festiwalu). W ramach III Festiwalu SkArPa przygotowali oni "Ostatnią Taśmę" Samuela Becketta. Czyli - jak pisze POKiS - "portret starego, rozgoryczonego człowieka, który rozlicza się z przeszłością. W każde urodziny Krapp (Jacek Mąka) nagrywa na taśmę swoje opinie na temat bieżących wydarzeń. Następnie odsłuchuje losowo wybraną taśmę i dyskutuje ze swoimi ówczesnymi poglądami. Fragmenty nagranych monologów przeplatają się tu z monologiem 69-letniego człowieka, który nie może przestać rozpamiętywać przeszłości. Jest dla siebie krytyczny, denerwuje się na swoją młodzieńczą naiwność, wciąż dyskutuje z samym sobą i konfrontuje siebie obecnego z sobą sprzed lat. Sztuka jest studium tragizmu ludzkiego istnienia. Monodram z okazji 30-lecia pracy scenicznej Jacka Mąki". Premierze towarzyszyć ma wystawa fotograficzna poświęcona Themersonowskim realizacjom teatralnym w płockim teatrze.

***

Czwartek 13 września

- Jagiellonka, godz. 11 - projekcja krótkich filmów Franciszki i Stefana Themersonów, do tego panel dyskusyjny "Themerson i Film" z udziałem: Ryszarda Kluszczyńskiego z Uniwersytetu Łódzkiego, Małgorzaty Sady i Marcina Giżyckiego z Rhode Island School of Design z Providence w Stanach Zjednoczonych;

- Dom Darmstadt, godz. 12 - warsztaty plastyczne "Ach, ten Kazio Bazgrota";

- Archiwum Państwowe, godz. 13 - warsztaty archiwalne;

- Dom Darmstadt, godz. 17 - projekcja krótkich filmów Franciszki i Stefana Themersonów, do tego panel dyskusyjny "Themerson i Film" z udziałem: Ryszarda Kluszczyńskiego z Uniwersytetu Łódzkiego, Małgorzaty Sady i Marcina Giżyckiego z Rhode Island School of Design z Providence w Stanach Zjednoczonych;

- Muzeum Mazowieckie, godz. 19 - wystawa "Franciszka i Stefan Themerson - o potrzebie tworzenia widzeń".

Będzie można na niej zobaczyć fotografie, fotogramy, kolaże, kadry ze zrealizowanych filmów oraz niezrealizowane projekty oraz zrekonstruowany przez POKiS według koncepcji S. Themersona stół trickowy do wprawiania obrazów w ruch. Kuratorami tego fragmentu ekspozycji są Małgorzata Sady i Paweł Polit. Na część zatytułowaną "Themersonowie na papierze", przygotowaną przez Jasię Reichardt, składa się m.in. kilkanaście rysunków Franciszki wykonywanych flamastrem, piórem, tuszem i długopisem, klatki z oryginalnych taśm dwóch ostatnich filmów Stefana ("Calling Mr Smith" i "Oko i Ucho") zaprezentowane na specjalnym podświetlaczu, trochę wydawnictw dot. Themersonów oraz osobiste rzeczy Stefana: płaszcz, laska, parasol, kapelusz. Całość stanowi przekrój twórczości Themersonów, doskonale pokazujący zróżnicowanie i polifoniczność ich twórczości.

- Płocki Ośrodek Kultury i Sztuki, godz. 20.30 - koncert SzaZa Plays Starewicz, SzaZa Plays Themerson.

POKiS obiecuje, że będzie to koncert wyjątkowy, jedyny taki w Polsce i że nie można go przegapić, tym bardziej że wstęp jest bezpłatny. SzaZa (Paweł Szamburski, Patryk Zakrocki) zagra do filmów mistrza i pioniera animacji poklatkowej Władysława Starewicza. Następnie dołączy do nich Hubert Zemler, aby już jako SzaZaZe zagrać do filmów Themersonów. "Połączenie tych dwóch projektów wydawało się nam rzeczą ciekawą, ale też naturalną" - piszą w ośrodku. - "Zarówno Themersonowie, jak i Starewicz byli pionierami w tym, co robili, łączyła ich też wspólna pasja - zamiłowanie do eksperymentowania i bezkompromisowość". Przypomnijmy - Władysław Starewicz zasłynął z realizacji pierwszych filmów tworzonych metodą poklatkową, w których głównymi bohaterami były prawdziwe żuki. Ruch jego bohaterów był tak precyzyjny, że jeden z brytyjskich krytyków zadawał sobie pytanie, jakich tricków musieli użyć nieznani, rosyjscy naukowcy, aby na potrzeby filmu wytresować żywe żuki. Jego kino zdobyło ogromną popularność nie tylko w Europie, ale także w ówczesnych Chinach. Fascynację i wpływ jego twórczości możemy znaleźć we współczesnych filmach braci Quay (których retrospektywa w piątek w NovymKinie Przedwiośnie) czy "Nightmare Before Christmas" według scenariusza Tima Burtona. Bez wątpienia realizacje Starewicza kierujemy do dorosłej widowni. Themersonowie w latach 30. XX wieku zrealizowali, przy użyciu nowatorskich technik, pięć filmów awangardowych (m.in. "Aptekę" i "Przygodę człowieka poczciwego" - ten ostatni zachował się, w przeciwieństwie do pozostałych przedwojennych realizacji), które uważane są za kamień milowy w historii polskiego kina eksperymentalnego i awangardowego. Filmy te tworzone były głównie za pomocą oryginalnego urządzenia, umożliwiającego fotografowanie klatka po klatce przedmiotów umieszczanych na przezroczystej kalce. Urządzenie to wymyślił i skonstruował Stefan Themerson. Filmoteka małżeństwa "T" to naszym zdaniem materiał obowiązkowy dla wszystkich VJ-ów. Oprócz wrażeniach wzrokowych nie możemy zapomnieć o muzyce. SzaZa, czyli Patryk Zakrocki i Paweł Szamburski, to świetni improwizatorzy, którzy tworzą muzykę dla teatru, filmu, kina niemego, tańca współczesnego. Współpracowali m.in. z P. Cieplakiem, P. Miśkiewiczem, L. Bzdylem, M. Liberem, K. Globiszem, M. Pieprzycą, K. Kozyrą, P. Borowskim. SzaZa zagra muzykę na żywo do filmów Starewicza. Kiedy dołączy do nich Hubert Zemler, będziemy mieli do czynienia z SzaZaZe. Zemler to świetny perkusista, ciągle poszukujący, konsekwentnie podążający swoją drogą, który wytworzył własne, oryginalne brzmienie, poparte niespotykaną wrażliwością, pomysłowością i niebywałą techniką gry.

***

Piątek 14 września

- Młodzieżowy Dom Kultury, godz. 12 - działania w przestrzeni miasta: zabawa uliczna dla dzieci "Dżabersmok zaprasza na fajfoklok";

- Książnica Płocka, godz. 12 - wystawa "Themersonowie - dzieciom";

- NoveKino Przedwiośnie, godz. 19 - przegląd filmów braci Quay.

Bracia Quay to mistrzowie animacji z USA, którzy w swej twórczości inspirowali się Schulzem, Lemem, Borowczykiem, Lenicą, Švankmajerem i Starewiczem. Każde stworzone przez nich dzieło przeraża i poraża, każde to dzieło sztuki, nawet jeśli jest to tylko krótki teledysk (robili je dla artystów takich jak Peter Gabriel, 16 Horsepower, His Name Is Alive). - Przegląd ich filmów na festiwalu SkArPa to wydarzenie wyjątkowe i osobne, a jednocześnie stanowiące dopełnienie hasła III edycji festiwalu "Themerson i film" - podkreślają w POKiS. - W retrospektywie zobaczymy m.in. najsłynniejszą animację braci Quay - adaptację opowiadania Brunona Schulza - "Ulicę krokodyli", którą Terry Gilliam (ten od "Parnassusa", "12 małp" i "Las Vegas Parano") uznał za jedną z 10 najlepszych animacji wszech czasów. Poza tym będzie można obejrzeć: "Inwentorium śladów", "Gabinet Jana Švankmajera", "Nocturna artifialia", "Annamorphosis" i "Calligrapher".

***

Sobota 15 września

- Dom Darmstadt, godz. 16 - Kino T: film "Tajemnica sardynki" i pokaz filmów Franciszki i Stefana Themersonów;

- POKiS, godz. 16 - Kino T: film "Themrson and Themerson" i pokaz filmów Franciszki i Stefana Themersonów;

- Dom Darmstadt, godz. 17.45 - promocja wspólnego wydawnictwa Gaberbocchus Polska i POKiS, koncert Płock Percussion Duo.

Wstęp na wszystkie wydarzenia jest bezpłatny, na spektakl "Ostatnia taśma" obowiązują zaproszenia - szczegóły w Teatrze Dramatycznym.