Odkrywanie baroku
Przygotowanie na Scenie Kameralnej Teatru Polskiego przez Włodzimierza Hermana "Księżniczki na opak wywróconej" jest świadectwem pełnej dojrzałości tego twórcy. Dawno nie oglądaliśmy we Wrocławiu widowiska tak doskonałego. Pochwały zacząć trzeba od tekstu Jarosława Marka Rymkiewicza. Wprawdzie podstawę stanowią dwa utwory Calderona, ale Rymkiewicz część sam napisał, część zaczerpnął aż z 8 rozmaitych tekstów powstałych na przestrzeni przeszło 300 lat. Od Rymkiewicza wreszcie, jako tłumacza, pochodzi warstwa słowna, stanowiąca najpoważniejszy bodaj walor tekstu. Język utworu jest na wskroś nowoczesny, przy jednoczesnym zastosowaniu stylizacji przywodzącej na pamięć najlepsze doświadczenia naszej współczesnej literatury (Gombrowicz, Białoszewski, Parnicki). Stylizacja ta polega, przede wszystkim na wielokrotnych powtórzeniach,
tworzących logiczne zawiłości i potęgujących humorystyczną absurdalność sytuacji scenicznych.
Przy znacznej różnorodności źródeł ukształtował Rymkiewicz tekst pełen dwuznaczności, ilustrujący zagubienie człowieka w zakamarkach własnej jaźni i filozoficzną niemal tęsknotę do ucieczki od niewesołego otoczenia. Wszystko to wtopione w renesansowo-barokowy nastrój swobody, igraszki, kpiny i ironicznej aluzyjności. W sumie tekst i językowo, i dramaturgicznie, i intelektualnie, jest wyśmienity, choć wsparty na nadzwyczaj starym, bo antyku sięgającym pomyśle przebrania sługi za pana: mającym też swoje miejsce i w polskiej dramaturgii barokowej.
Uwagę śledzącego pracę reżyserską Włodzimierza Hermana na przestrzeni lat ostatnich musi zwrócić specyfika opracowywanego repertuaru. Reżyser podejmuje trud przeniknięcia w głąb zjawisk teatralnych, splatających się na przełomie XVI i XVII w. lub stamtąd czerpiących stylizację. Pozwolę tu sobie na wyliczenie: "Hiszpanie w Danii", "Dziewczyna z Ankony", "Zegary", "Wizerunek śmierci przenajświętszego Jana Chrzciciela" i wreszcie "Księżniczka na opak wywrócona". Wszystkie te utwory mają szereg cech wspólnych, zarówno zewnętrznych" zbliżony (oprócz "Zegarów" i "Hiszpanów") czas powstania, znikoma lub częściej żadna tradycja na scenach polskich; i wewnętrznych: zbliżona poetyka, splecenie humoru z obyczajową swobodą i erotyczną pikanterią, wreszcie najważniejsze - ludowość w charakterze i treści widowiska. Wszystkie te elementy podporządkowane zostają współczesnej wrażliwości teatralnej, tworząc precyzyjnie pomyślany pastisz. I tu miejsce na żal, że Herman tak skromnie korzysta z bogatej przecież, rodzimej literatury rybałtowskiej.
Również charakterystyczny, co dobór repertuaru jest styl pracy reżyserskiej Hermana. Na kształt jego warsztatu twórczego składają się: racjonalizm w odczytywaniu tekstu, zapewniający klarowność akcji i przejrzystość intencji inscenizatorskich przy jednoczesnym nadaniu czytelności i subtelnej trafności aluzjom i dwuznacznościom; konsekwentne zestrojenie elementów scenograficznych i muzycznych z pozostałymi; właściwy dobór środków scenicznych (w "Księżniczce" np. świetny pomysł z mnożeniem, w miarę rozwoju akcji, posągów Wenus) i precyzyjna praca z aktorem. Jest to metoda niezbyt lubiana przez niektórych aktorów, zostawia bowiem dość wąski margines dla własnych wizji i interpretacji, pozwalająca jednak na uzyskanie jednolitej faktury scenicznej, na uniknięcie niejasności czy sprzeczności. "Księżniczka..." jest widowiskiem, w którym ten styl pracy dał znakomity efekt. Mimo że każdy ruch, gest, czy sytuacja zostały przewidziane i ściśle zakomponowane tworząc logiczną całość, pozostała przestrzeń, którą musiał twórczo wypełnić aktor. To trudne zadanie wykonawcy przedstawienia rozwiązali bardzo dobrze. Dotychczas rzadko, bardzo rzadko zdarzało się we Wrocławiu oglądać dobre aktorsko przedstawienie; W "Księżniczce..." szczególnie dobrze wypadli: Anna Koławska, Jadwiga Skupnik i Cezary Kussyk, a reszta zespołu zaprezentowała również dobrej klasy rzemiosło. Szczególnie zaś cieszy fakt, że doskonale spisali się aktorzy młodzi.
