Wsola. Powstaje muzeum Gombrowicza
Muzeum autora "Trans-Atlantyku" i centrum archiwizujące jego spuściznę znajdą się w zabytkowym pałacu we Wsoli koło Radomia.
W planach jest też, o czym pisaliśmy przed rokiem, stworzenie ekspozycji pamiątek po Gombrowiczu na terenie fabryki w Dołach Biskupich.
14 lipca pałac we Wsoli wraz z otaczającym kilkuhektarowym parkiem zakupi za 1,5 mln zł. marszałek województwa mazowieckiego, potem przekaże nieruchomość warszawskiemu Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza. Nowo powstała placówka będzie finansowana przez Ministerstwo Kultury i samorząd województwa.
Pałac, zaprojektowany w 1914 r. przez łódzkiego architekta Furuhejelma, od 1926 r. był własnością Jerzego Gombrowicza, starszego brata Witolda. Od bramy do budynku prowadzi aleja wysadzana brzozami. Jeszcze kilka kroków i zza drzew wyłania się murowany pałac z gankiem i wysokimi oknami.
- Wsola była jednym z miejsc, gdzie Gombrowicz pracował nad "Ferdydurke" - powiedział "Rz" prof. Jerzy Jarzębski, znawca twórczości pisarza.
Czy we wnętrzach zostały sprzęty pamiętające wielokrotne wizyty młodego Gombrowicza? Na piętrze, dokąd wchodzi się po starych schodach z ozdobną balustradą, stoi, pozbawiony wahadła, zegar firmy Gustaw Becker, z początku XX w. Na sufitach wysokich pokoi zachowały się stiuki. Imponująco wyglądają też masywne drzwi z rzeźbionymi wieńcami i portalami. Niestety, malowano je wielokrotnie farbą olejną. Przywrócenie dawnej świetności będzie wymagało wiele pracy.
- Po wojnie mieścił się tu posterunek MO, dom starców i opieka społeczna - powiedziała "Rz" Wiesława Lipińska, rzecznik prasowy marszałka województwa mazowieckiego. - Na modernizację pomieszczeń samorząd przeznaczy 1,3 mln zł. Dodatkowe pieniądze przekaże Ministerstwo Kultury.
W tym roku budżet Muzeum Literatury wzrośnie z 3 do 4 mln zł. Milion, przekazany przez ministerstwo, zostanie przeznaczony m.in. na organizację Muzeum Gombrowicza.
- W pałacu znajdzie się ekspozycja, ale również placówka badawcza archiwizująca spuściznę autora "Ślubu" -mówi Wiesława Lipińska. - W najbliższym czasie przy warszawskim Muzeum Literatury zostanie powołany instytut dokumentacji i studiów nad literaturą polską. Ma nawiązać współpracę z archiwami, które przechowują pisma Gombrowicza, tymi prywatnymi z Argentyny, a także z Beinecke Library w USA i Instytutem Literackim Maisons-Laffitte.
Prawdopodobnie nie będzie to jedyne muzeum Gombrowicza. Rok temu w Bodzechowie koło Ostrowca Świętokrzyskiego, na terenie fabryki, której dyrektorem był ojciec pisarza, otwarto tymczasową ekspozycję pamiątek.
Inicjator tego projektu - Fundacja Witulin - stara się o utworzenie muzeum w Dołach Biskupich, na terenie zakładu, który, w zamyśle państwa Gombrowiczów, miał stanowić zabezpieczenie finansowe dla najmłodszego z synów - Witolda.
- Jesteśmy właścicielami dawnej dyrektorówki, która ucierpiała w wyniku powodzi z 2001 r. i nie nadaje się do remontu - powiedział "Rz" Zbigniew Tyczyński z fundacji. - Czekamy na decyzję wojewódzkiego konserwatora o wyłączeniu ruiny z rejestru zabytków. Wtedy będziemy mogli działać. Mamy wstępny projekt siedziby muzeum, wkrótce wystąpimy o grant celowy.
Tyczyński cieszy się, że zabytkowy pałac we Wsoli zostanie odnowiony: - To miejsce związane z Gombrowiczem, na dodatek leżące blisko trasy Warszawa - Kraków. Można liczyć, że będzie licznie odwiedzane przez turystów. Zwracam jednak uwagę, że w swojej twórczości Gombrowicz wracał często do "kraju lat dziecięcych". Wielbiciele pisarza powinni więc wybrać się także do odległych o kilkadziesiąt kilometrów Dołów Biskupich i Bodzechowa.
-Nasz projekt jest niezależny od planów ludzi z Fundacji Witulin -podsumowuje Wiesława Lipińska. -Uważam, że każda taka inicjatywa jest cenna. Im więcej placówek kulturotwórczych, tym lepiej.
