Makbet + zapałki = spektakl?
"Kim jest ten człowiek we krwi" w reż. Pawła Szkotaka w Teatrze Biuro Podróży w Poznaniu na XV MFT Malta. Recenzja Leszka Karczewskiego w Gazecie Wyborczej - Poznań.
W tym "Makbecie" Las Birnamski się nie rusza. Upadki strawionych przez ogień drzew wyznaczają kolejne mordy. Pień króla Dunkana wynoszony jest jak ciało na marach; na jego "piersiach" spoczywa korona. Szkoda tylko, że przedstawienie Pawła Szkotaka jest zbyt dosłowne. Insygnium władcy bywa cierniami Ukrzyżowanego, fajerką turlaną przez syna Banka, machiną, w której wirują obcięte głowy wrogów.
Lecz jedna metafora spektaklu nie czyni. Paweł Szkotak podziękował szekspirowskiej konstrukcji tragedii. Makduf, jego martwa połowica i progenitura, spisek przeciwko uzurpatorowi - skierował na turnus do sanatorium "Jesień średniowiecza". Razem z Odźwiernym, który wprowadzał komediowy oddech.
W widowisku Biura Podróży nie ma ani dystansu, ani średniowiecznego światopoglądu. Trzy wiedźmy - bez fatum, profetycznych zagadek, Hekate - zmieniają się w szczudlarzy-piromanów. W śmierci Dunkana-tyrana widzimy porachunki gangsterów. Lady Makbet zamiast zdrapywać plamy krwi wydziera się na subretki, że jej do czysta nie domyły!
Biuro sprowadza tragedię szkocką do linearnej fabułki o gorejącym temperamencie ambitnego wodza. To grzech niewybaczalny. Przy rzemieślniczej maestrii obowiązkiem jest wydobyć detale tragedii. Tu niuanse zasnuł kopeć z pochodni i smród spalin z motorów kręcących w nieskończoność kółka po arenie. "Balladyna" Adama Hanuszkiewicza szła w parze z "Blaszanym bębenkiem": Fleance, syn Banka, był upozowany na Oskara z filmu Volkera Schlöndorffa.
Dla widzów znających "Makbeta" spektakl Szkotaka traktuje o niczym. A osoby, które tragedii szkockiej nie znają (są takie?), dostają bryk: Makbet to zapalczywy żołnierz. Dosłownie. "Łatwopalne" żądze Makbeta skutkują bowiem pożarem. Duchy poległych z ręki uzurpatora w finale ciskają gigantyczne bierwiona pod mury fortecy Makbeta. I Makbet płonie...
Wiem, kim jest ten człowiek we krwi. Jest mną. Bo mnie krew zalała.
