Artykuły

26 marca o godz. 19 w klubie Żak w ramach projektu "PC Drama" odbędzie się czytanie dramatu Zyty Rudzkiej "Zimny bufet" w reż. Waldemara Raźniaka. Podczas wieczoru odbędzie się promocja antologii dramatów Rudzkiej, przygotowanej przez wydawnictwo Panga Pank.

Książka jest pierwszą zebraną edycją dramatów laureatki Gdyńskiej Nagrody Dramaturgicznej za rok 2011. Znalazło się w niej sześć sztuk: Eskimos w podróży służbowej, Pęknięta, obwiązana nitką, Cukier Stanik, Fastryga, Zimny Bufet, Ten się śmieje, kto ma zęby.

"Umieramy nie tylko dla grzechów, ale także dla naszych lęków" pisał w XVII wieku Jean Crasset. Czy do śmierci można się przygotować? Czy świadomość śmierci nie daje nam właśnie - tropem epikurejskim - radości istnienia? Czymże innym jest ars moriendi, czy pompa funebris jak właśnie pochwałą życia? Zyta Rudzka, pisząc traktat o umieraniu, grzechu i ludzkiej ułomności, daje szansę rekonstrukcji, rekapitulacji, rysuje możliwość zbudowania przyszłości na gruzach pamięci. Sytuacją wyjściową w dramacie Rudzkiej jest śmierć chorej na Alzheimera matki oraz rozmowy jej dzieci: Antosia i Rdzawej. "Antoś, wykonujący zabiegi aborcji i Rdzawa, która po usunięciu ciąży, staje się pseudoterapeutką, specjalizującą się w utylizacji pamięci i recyklingu wspomnień, rozbici psychicznie, funkcjonujący w przestrzeni, podlegającej prawom entropii, podejmują dramatyczne próby symbolicznej reanimacji i reaktywacji zmarłej. (...) Rozmowy bohaterów z matką, prowadzone pośmiertnie podczas kolejnych czynności pochówkowych, odsłaniają stopniowo kulisy ich wspólnego życia: porzucenie przez ojca i życie pod jednym dachem z nieczułą, celebrującą swoje nieszczęście, a później wymagającą ciągłej opieki, chorą matką" - pisze Anna Zalewska-Uberman. Czy dramat Rudzkiej opowiada o irracjonalnej próbie zanegowania śmierci i niemożności rozstania się dzieci z matką, czy też jest próbą uwolnienia się od traumy śmierci i ukazaniem straty jako swoistego élan vital? (Waldek Raźniak).

Rudzka eksploruje głębokie pokłady ludzkiej psychiki, pytając o takie graniczne doświadczenia, jak utrata dziecka, porzucenie, rozwód, żałoba, śmierć. Odsłania to, co w ludzkiej egzystencji najbardziej bolesne, wyposażając przy tym swoich bohaterów w zmysł ironii i poczucie humoru. W efekcie jej sztuki wpisują się w konwencję tragigroteski, jakże charakterystycznej dla polskiej dramaturgii współczesnej w jej najlepszych przejawach. Rudzka w oryginalny sposób kontynuuje tradycję ustanowioną przez Gombrowicza i Witkacego, Białoszewskiego, Różewicza i Kajzara, ale jest w swojej twórczości osobna, bo wprowadza do swoich utworów wyraźnie kobiecą (choć nie feministyczną) perspektywę. Rudzka zaskakuje nieoczywistością swojego spojrzenia na sprawy tak intymne, jak śmierć matki, i tak społecznie istotne, jak emigracja polskich Żydów w 1968 roku. (Panga Pank - Kraków 2012)

***

Zyta Rudzka - (ur. 1964) - dramatopisarka, pisarka, poetka i scenarzystka filmów o sztuce. Absolwentka Wydziału Psychologii Akademii Teologii Katolickiej. Stypendystka Ministerstwa Kultury i Sztuki. Laureatka Europejskiej Nagrody Radia Deutsche Welle, Nagrody im. Jarosława Iwaszkiewicza, Nagrody im. Stanisława Piętaka, Gdyńskiej Nagrody Dramaturgicznej. Finalistka 17. Ogólnopolskiego Konkursu Na Wystawienie Polskiej Sztuki Współczesnej (2011). Oparty na jej scenariuszu film Wieczność dla Nikogo został nagrodzony na Festiwalu Filmów Dokumentalnych w Krakowie (1995). Jako dramatopisarka debiutowała sztuką Fruwanie dla ornitologów wystawionej pod tytułem Seks, chemia i latanie w reż. Marcina Sosnowskiego w Teatrze Bajka (2005 ). Czytanie performatywne w TR Warszawa w reż. Moniki Pęcikiewicz (2004). Jej drugi dramat Cukier Stanik zdobył główną nagrodę w konkursie Forum Dramatu Lustro. Obraz. Iluzja w Łodzi (2007) i trafił do finału Gdyńskiej Nagrody Dramaturgicznej ( 2008). Miał swoją prapremierę w Teatrze Laboratorium w Warszawie w reż. Gabriela Gietzky ( 2010) oraz został zrealizowany dla Polskiego Radia w reż. Andrzeja Piszczatowskiego (2010). Czytania performatywne tekstu odbyły się w Teatrze Miejskim w Gdyni w reż. Joanny Puzyny- Chojki (2008) oraz w Teatrze Laboratorium w reż. Małgorzaty Bogajewskiej (2009). Kolejny tekst dla teatru Fastryga nagrodzono w konkursie Teatru Polskiego we Wrocławiu na Dramat o Marcu'68 ( 2008). Czytanie performatywne miało miejsce w Teatrze Polskim we Wrocławiu w reż. Krzysztofa Garbaczewskiego (2008) i w Teatrze Na Woli w Warszawie w reż. Marty Ogrodzińskiej ( 2010). Eskimos w podróży służbowej trafił do finału Gdyńskiej Nagrody Dramaturgicznej w 2009 i został zarejestrowany przez TVP Kultura w cyklu Strefa Czytanie Dramatu w reż. Waldemara Śmigasiewicza ( 2009). Czytanie performatywne w Teatrze Miejskim w Gdyni wyreżyserowała Weronika Szczawińska (2009). Słuchowisko Nawigacja nocą w reż. Małgorzaty Bogajewskiej znalazło się w Finale Ogólnopolskiego Festiwalu Nowe Słuchowiska Polskiego Radia (2009). Dramat Pęknięta, obwiązana nitką trafił do finału Gdyńskiej Nagrody Dramaturgicznej w 2010 roku, zrealizowany przez Teatr Polskiego Radia w reż. Waldemara Modestowicza (2010). Czytanie performatywne: Teatr Miejski w Gdyni, reż. Anna Smolar (2010). Monodram Ten się śmieje, kto ma zęby nagrodzono w Konkursie Sztuka Monologu zorganizowanym przez Laboratorium Dramatu (2010). Zimny Bufet zdobył Gdyńską Nagrodę Dramaturgiczną (2011). Czytanie performatywne: Teatr Miejski w Gdyni w reż. Uli Kijak (2011). Tekst zrealizował w Teatrze Polskiego Radia Darek Błaszczyk ( 2011). Jej dramaty ukazały się drukiem w "Dialogu" i "Notatniku Teatralnym". Autorka powieści: Białe klisze (1993), Uczty i głody (1995), Pałac Cezarów (1995), Mykwa (1999), Dziewczyny Bonda (2004), Ślicznotka doktora Josefa (2006). Jej twórczość tłumaczono na język niemiecki, rosyjski, chorwacki, włoski, czeski i francuski.

***

"Zimny bufet"

autor: Zyta Rudzka/ reż.: Waldemar Raźniak / tekst przeczytają: Aleksandra Bożek, Rafał Kowal, Elżbieta Mrozińska, Mateusz Rusin, Grzegorz Wolf / komentarz naukowy: dr Barbara Świąder-Puchowska