Uparciuch
Po prostu uparł się, żeby śpiewać. Pochodzi z Zielonej Góry, więc zgłosił się, minionego czasu, do Festiwalu Piosenki Radzieckiej, ale w eliminacjach odpadł. Na szczęście - mówi śpiewak ROMUALD TESAROWICZ, bo gdyby się powiodło, zostałby chyba przy piosence.
Obowiązku służby wojskowej dopełnił w Żarach śpiewając w Estradzie Śląskiej, stamtąd trafił do Centralnego Zespołu Artystycznego Wojska Polskiego. Kształcił się w średniej szkole muzycznej w Zielonej Górze; ma dyplom kontrabasisty. Śpiewu uczyła go tam Lidia Gawrylarz, i nie miał innego pedagoga. Nawet, kiedy był już artystą świata, wpadał do swej pani profesor na konsultacje. Ponadto nie rozstawał się z magnetofonem jako narzędziem pedagogiki wokalnej - nagrywał swoje próby i występy, słuchał, korygował, kontrolował.
W I Ogólnopolskim Konkursie Wokalistyki Operowej im. Adama Didura w Bytomiu (październik 1979) nie przeszedł do drugiego etapu, lecz usłyszał go tam Napoleon Siess, ówczesny dyrektor Opery Śląskiej, i natychmiast zaangażował. Zadebiutował w marcu 1981 roku w roli Skołuby w Strasznym dworze, przytłoczony nieco świadomością znanej powszechnie kreacji Bernarda Ładysza. Zdobywał doświadczenia sceniczne obsadzany w "Trubadurze" (Ferrando), "Lunatyczce" (Hrabia Rudolf w "Czarodziejskim lecie" (Arcykapłan), "Królu Rogerze" (Archiereios). Ale uparł się, by na Konkursie Didura zająć lepsze miejsce, i rzeczywiście: na drugim, w 1981 roku, zgarnął szereg nagród. Podobnie ułożyły się konkursowe sprawy w Barcelonie. Pojechał na Międzynarodowy Konkurs Wokalny im. Francisco Vinasa - i nic. Pojechał znów (1982), i w konkurencji 121 śpiewaków z 29 krajów otrzymał srebrny medal i II nagrodę ex aequo (pierwszej nie przyznano). Na konkursie w Genewie znów mu się nie powiodło. W tymże 1982 roku z Festiwalu Moniuszkowskiego w Kudowie wyjechał jednak z laurem Grand Prix, a w Busseto, na prestiżowym konkursie "Voci Verdianae", odniósł sukces. Zajął tam wprawdzie trzecie miejsce, lecz złote medale ufundowała Renata Tebaldi i osobiście wręczała je finalistom, zaś słynny tenor Carlo Bergonzi zaprosił nagrodzoną młodzież do przygotowania w Parmie "Lombardczyków na pierwszej krucjacie" Verdiego. Grała Orkiestra im. Toscaniniego z miejscowej opery. Tesarowiczowi przypadła wymagająca, dramatyczna rola Pagana; czas dwumiesięcznych prób i spektakli pod koniec 1984 roku wspomina z niesłabnącym przejęciem.
Był już wtedy solistą Teatru Wielkiego w Łodzi. Łódzka scena operowa pod dyrekcją Sławomira Pietrasa skupiała najmocniejszy bodaj w kraju zespół śpiewaków. Tesarowicz objął wielkie role: Kardynała Brogni w "Żydówce", która cieszyła się ogromnym powodzeniem, Księcia Griemina w "Eugeniuszu Onieginie", oraz tytułową w "Mefistofelesie" Boita, gdzie we wspaniałym przedstawieniu Ryszarda Peryta prowadzonym batutą Tadeusza Kozłowskiego stworzył kreację życia. Mefistofeles pokazany na Festiwalu Oper Włoskich w Dreźnie okazał się sensacją, a Tesarowicza przyrównano do Szalapina. Trzydziestojednoletni zmierzył się też - po polsku! - z Wotanem w "Walkirii" (1984). Zapamiętano mu niestety premierową niedyspozycję; zrehabilitował się spektaklem danym w ramach Bałtyckich Spotkań Teatrów Operowych w Operze Leśnej (1985) i śpiewanym bez mikrofonów. Był to pierwszy po wojnie Wagner w teatrze Sopotu, wzniesionym niegdyś jako północne Bayreuth, toteż przybyli recenzenci niemieccy wyrazili uznanie.
Z macierzystym łódzkim Teatrem Wielkim wyjeżdżał za granicę i został zauważony. Mścisław Roztropowicz zaprosił go do wykonania basowych partii w "Wojnie i pokoju" Prokofiewa w paryskiej Salle Pleyel. "Koncertowa wersja tej opery była ogromnym przedsięwzięciem - prawie sześćdziesięciu solistów, sześć i pół godziny muzyki - mówił potem w wywiadzie dla Trubadura. Po tym koncercie zaproponowała mi współpracę dobra francuska agencja".
Trudne dla Polski lata osiemdziesiąte nie sprzyjały rozpoczynaniu kariery. Tylko wrodzonemu uporowi zawdzięcza, że po siedmiu kolejnych wizytach w Ambasadzie Francuskiej otrzymał wizę. W tej samej Salle Pleyel wystąpił w Requiem Verdiego pod dyrekcją Gennadija Rożdiestwienskiego - i agencja "Opera et Concert" chwyciła go w żelazne kleszcze. Otworzyła przed nim sceny operowe Lyonu, Tuluzy, Marsylii, festiwali w Orange, Paryża. Godziła się nawet na jego występy z podróżującym czasem do Francji Teatrem Wielkim z Łodzi, i to za polskie stawki, lecz pod warunkiem dotrzymywania punktów kontraktu, czyli pozostawania takim Tesarowiczem, jaki budzi zainteresowanie francuskich melomanów, to znaczy: mężczyzną artystycznie ubranym (zaczął wtedy nosić kapelusz z szerokim rondem), bywalcem najlepszych restauracji i znawcą francuskich win, dbałym o głos zwolennikiem regularnego trybu życia oraz posiadaczem dobrego samochodu. Nie było już mowy o wspólnych z łódzkimi kolegami przejazdach autobusem...
Z Roztropowiczem złączyło go niejedno jeszcze przedsięwzięcie.
Uczestniczył w nagraniach dla Erato i wykonaniach (w 1987 roku w Waszyngtonie w Centrum Kennedy'ego z amerykańską National Symphony Orchestra oraz w Paryżu w 1988) partii Warłaama w Borysie Godunowie, obok Ruggiera Raimon-diego, Nicolaia Geddy, Galiny Wiszniewskiej. Grał Malutę Skuratowa w Carskiej narzeczonej Rimskiego-Korsakowa, wystawionej przez oboje Roztropowiczów w Operze w Rzymie. Wziął udział w rejestrowanej z ich inicjatywy satyrycznej kantacie Szostakowicza Rajok (Erato, 1989), jak również, w tymże roku 1989, w przedstawieniach Bajki o carze Saltanie Rimskiego-Korsakowa - w roli tytułowej - w La Scali.
Jego domeną stały się dwie strefy repertuarowe: rosyjska i włoska. Za symboliczne uznać można zatem występy podczas uroczystego otwarcia Teatro Vittorio Emmanuele w Messynie (1986): śpiewał księcia Griemina w "Eugeniuszu Onieginie" i kapelana Rajmunda w "Łucji z Lammermoor". Podobnie układało się w paryskiej Opera Bastille, której solistą, na ładnych parę sezonów, został w 1989 roku. Poza rolą Papieża w "Benvenuto Cellinim" Berlioza, odtwarzał tam basowe role ważne i drobniejsze, zwykle z ukontentowaniem wyróżniane przez krytyków, jak Suryn w "Damie pikowej" Czajkowskiego w reżyserii Andreja Michałkowa-Konczałowskiego pod batutą Myung-Whun Chunga oraz - również prowadzonej przez Koreańczyka - "Lady Makbet mceńskiego powiatu" Szostakowicza (1992); utrwalił to na płytach Deutsche Grammophon. Z drugiej zaś strony był Puccini i Verdi - "Madame Butterfly" w reżyserii Roberta Wilsona, "Tosca", "Otello" razem z Placido Domingo (Lodovico), Ernani (de Silva) pod dyrekcją Georga Soltiego.
Z dzieł rosyjskich dorzućmy jeszcze udział w koncertowym wykonaniu Wesela Strawińskiego w Paryżu pod Siemionem Byczkowem (1990) i pysznego Chana Kończaka w Kniaziu Igorze Borodina w Marsylii (1997J. Przysporzyła też Tesarowiczowi popularności rola Warłaama w filmie Andrzeja Żuławskiego "Borys Godunow".
Ale jednak, jak przystało na laureata ,,Voci Verdianae", w jego występach przeważała "włoszczyzna". Rolą nad role stał się stary kapłan Zachariasz w "Nabucco". Wychodził w niej na różne sceny dobrze ponad sto razy, w kilkunastu inscenizacjach, począwszy od pojawienia się w otoczonym już legendą, bo pierwszym po wojnie, a długo wstrzymywanym przez cenzurę "Nabucco" w Operze Śląskiej (1983). Był potem Teatr Wielki w Łodzi i festiwal w Orange z kilkutysięcznym audytorium oraz Marsylia, gdzie przypadło mu w finale wkładać koronę na skronie Renato Brusona-Nabuchodonozora, a słynny baryton klęczał przed nim i rzekł potem, że nie spotkał jeszcze w teatrze takiego Zachariasza... Po premierze "Nabucca" w Poznaniu (1995) Ryszard M. Golianek kreację Tesarowicza nazwał "fenomenalną - zachwyca w każdej frazie pełną uroku barwą głosu we wszystkich rejestrach i wrażliwością wokalną".
W verdiowskie postaci wcielał się też w takich operach, jak w Łodzi "Don Carlos" (Król Filip), w Genewie i Lyonie "Luiza Miller" (Wurm), w Lyonie i Marsylii "Mackbeth" (Banko), w Łodzi, Lyonie i Warszawie "Aida" (Ramfis). W czasach intensywnej kariery, w latach dziewięćdziesiątych, w kraju gościł często, zwłaszcza
w Teatrze Wielkim Łodzi i Poznania. Nie zapominał o Operze Śląskiej, występując tam niekiedy w przedstawieniach i na koncertach. Bywał członkiem jury Konkursu Wokalistyki Operowej im. Adama Didura (1994, 2000), co skłoniło go do refleksji, iż łatwiej stać na scenie, niż oceniać innych... Pojawiał się na festiwalach - w Łańcucie i w Sanoku. Wielokrotnie uczestniczył w wykonaniach dzieł Krzysztofa Pendereckiego, zwłaszcza Polskiego Requiem i Siedmiu bram Jerozolimy w różnych miastach Polski i całego dosłownie świata; rzućmy tu Stuttgart, Taorminę na Sycylii, Lublin, Montreal, Pekin, Petersburg, dodajmy państwa Skandynawii, południa Europy i Ameryki Środkowej. Siedem bram zresztą trzykrotnie zarejestrował na płytach: CD Accord, Wergo i Naxosu. Stał się również cenionym solistą w Missa pro pace Wojciecha Kilara. Nie byłby rasowym basem, gdyby nie marzył o roli Borysa, tym bardziej, że oprócz Warłaama zdarzyło mu się przedtem w arcydramacie Musorgskiego odtwarzać Pimena, więc znał każdą nutę partytury. Przez pewien czas na operowych koncertach specjalnych (Łódź 1991, Poznań 1995) wykonywał Scenę śmierci Borysa; łącząc "szlachetność wokalną z przekonującą grą sceniczną" (R. Golianek) wywierał na publiczności i krytykach głębokie wrażenie. Cały jego Borys spełnił się w końcu właśnie w Teatrze Wielkim w Poznaniu, w 2002 roku. Dobrze, że ślad tych kreacji w postaci Monologu Borysa z II aktu znalazł się na późnej płycie (Dux 2008) z wyborem arii polskich, rosyjskich i czeskich "Ten zegar stary...", nagranej z Filharmonią Zielonogórską. Jest tu także pełna dramatycznej mocy aria Halbana z "Konrada Wallenroda" Żeleńskiego i doskonała doprawdy aria Króla Zygmunta Augusta z "Buntu żaków" Szeligowskiego. Tesarowicz jest gorącym orędownikiem liryki polskiej. Wykonywał pieśni Szeligowskiego i jego uczniów: Benedykta Konowalskiego i Henryka Czyża. Znalazł własny, szczery ton w interpretacjach pieśni Stanisława Moniuszki. A z nagrań wspomnieć trzeba dawniejszy Album arii operowych zrealizowany z Sinfonią Varsovią pod dyrekcją Jerzego Katlewicza i Filippo Zigante (Aperto 1990), oraz pamiętną dla wielu przygodę z rejestracją przy ulicy Woronicza muzyki "Cyrulika sewilskiego" (Basilio) z Leo Nuccim w partii tytułowej, dla filmu RAI (1986) z udziałem producenckich sił polskich, włoskich i niemieckich; Tesarowicz oczywiście śpiewał Basilia.
U progu obecnego wieku stworzył kilka dobrych ról w stołecznym Teatrze Wielkim. Jako Skołuba w "Strasznym dworze" (nagranym dla EMI) wnosił energię w słynną arię przy starym zegarze w III akcie, a także w scenę myśliwskiego sporu z orszakiem Stolnikowiczów w II akcie. Będąc Komandorem w "Don Giovannim" w inscenizacji Mariusza Trelińskiego, nie pojawiał się w postaci kamiennej statui, lecz wstawał z grobu jako przeraźliwy, półnagi trup. "Bywam trudny we współpracy z reżyserami - wyznawał w rozmowie z Romualdem Połczyńskim dla "Expressu Poznańskiego". - Nie poddaję się od razu. Trzeba mnie przekonać".
Mimo wrodzonego uporu nie wszystkie artystyczne zamierzenia udało mu się spełnić. Poślubił tancerkę, Grażynę; towarzyszyła mu w wielu podróżach. W zgodnej parze, żartuje, przetańczył z nią kawał życia. Lubi majsterkować. Kocha zwierzęta, miewał w domu całą menażerię, psy, koty, papugi. Wysoki, postawny, doskonałe ma warunki dla demonicznych władców, szlachetnych dowódców i majestatycznych kapłanów, gdyż takie na ogół postaci kompozytorzy oper obdarzali basowym głosem. Trafnie scharakteryzował go Tadeusz Szantruczek: "Nie jest zbyt pewny siebie ani przesadnie skromny. Zna swoją wartość".
Na zdjęciu: Romuald Tesarowicz w roli Fausta
