Artykuły

24 stycznia 2012 r. zmarł w Katowicach Marek Wit, znakomity aktor i mistrz lalkarskiej animacji. Spędził na scenie blisko 50 lat. Od prawie 30 związany był ze Śląskim Teatrem Lalki i Aktora Ateneum.

Debiutował w 1963 r. w kieleckim Teatrze Lalki i Aktora Kubuś. Poświęcił mu prawie 17 lat swego artystycznego życia, zagrał kilkadziesiąt ról, wiele znaczących; za tytułową kreację w "Przygodach małego lewka" zdobył pierwszą nagrodę aktorską na IV Telewizyjnym Festiwalu Widowisk Lalkowych. Później zdecydował się spróbować swoich sił na scenie dramatycznej i na kilka lat związał się z Teatrem im. S. Żeromskiego. W 1982 r. przyjechał na Śląsk; przez jeden sezon występował w Teatrze Dzieci Zagłębia w Będzinie, a potem - we wrześniu 1983 r. stanął na deskach katowickiego "Ateneum", któremu pozostał wierny do końca.

Pierwszy sezon w Katowicach rozpoczął 3 rolami w widowisku "Co za dzień" Z kilkudziesięciu następnych - w większości pierwszoplanowych - wymienić trzeba koniecznie postać tytułową w "Lalkarzu i lalkach", Jeana w "Guignolu w tarapatach", Lisa w zrealizowanym w technice czarnego teatru spektaklu "Kose-Bose", charakterystycznego, bliskiego farsy Macieja w "Złocie króla Megamona", udział w grotesce "Roland Szalony", granej w stylu "sycylijskiej opry" (m.in. świetna rola Ganelona), całą galerię postaci w sztuce "Jak zdobyć korzec złota, czyli bezeceństwa Pana Klausa" (znakomite połączenie żywego planu z marionetką sycylijską - jedne z najlepszych ról Marka Wita w jego katowickiej karierze), wyrazistego, pełnego temperamentu Wilka w przypowieści "Ondraszku, Ondraszku", Lisa-Złodziejaszka w "Tymoteuszu i Psiuńciu" (zabawna w swej podstępnej precyzji kreacja w stylu włoskiego mafiosa), tytułową rolę za klasycznym parawanem w baśni "O medyku Feliksie", Lisa i Ogniojada w "Pinokiu", Złą Wróżkę w "Śpiącej Królewnie" (aktor obsadzony został tutaj przekornie w roli kobiecej, wzbudzając podziw dla interpretacyjnej inwencji), Młynarza, w kilku zupełnie różnych wcieleniach, w "Czarodziejskim młynie", skupionego na swym szaleństwie Wielkiego Naukowca w autorskim spektaklu Janusza Kapusty "Planeta K-dron", charakterystyczną postać Pasterza i znakomitego, pełnego ekspresji Heroda w "Biegnijcie do szopki".

Za role w sztukach "Jak zdobyć korzec złota...", "O medyku Feliksie" oraz "Pinokio" Marek Wit otrzymał (wraz z całym zespołem) nagrody na festiwalach w Austrii, Czechach i Lublinie. Za kreacje w wyreżyserowanej przez siebie baśni "O Czerwonym Kapturku i Księżniczce na ziarnku grochu" - Nagrodę Prezydenta Katowic w dziedzinie kultury.

Zadziwiająca była różnorodność zadań, jakie powierzali aktorowi realizatorzy; tak samo dobrze czuł się za, jak i przed parawanem. Wszechstronnie utalentowany, o wybitnych zdolnościach animacyjnych i rzadkiej intuicji, która pozwalała mu bezbłędnie wybierać odpowiednie do danej kreacji środki wyrazu, bardzo łatwo nawiązywał kontakt z widownią, zarówno dziecięcą jak i dorosłą.

Był rzadko dziś spotykanym typem artysty, którego miłość do teatru, a w szczególności do lalki, widoczna była w każdej, nawet epizodycznej roli. Jego autentyczne zaangażowanie i radość obcowania z publicznością odczuwali także widzowie.

Miał za sobą również samodzielne prace reżyserskie. W Teatrze "Ateneum" zrealizował 4 spektakle. Inscenizacja "O Czerwonym Kapturku..." została wyróżniona zaproszeniem na Międzynarodowy Festiwal w Mobile w USA, muzyczne widowisko "Ferdynand Wspaniały" otrzymało nominację do Złotej Maski za najlepsze przedstawienie roku dla dzieci.

Reżyserował też gościnnie w Teatrze Maska w Rzeszowie, w Jeleniogórskim Teatrze im. C. K. Norwida oraz na Scenie Lalek Bajka w Czeskim Cieszynie.

Trzeba wspomnieć o indywidualnej działalności Marka Wita w ramach prowadzonego przez siebie prywatnego Teatru DiM. Swoje przedstawienia prezentował przede wszystkim w szkołach, przedszkolach, klubach osiedlowych, nierzadko po prostu w plenerze, a charakterystycznym rysem jego scenicznych propozycji było włączanie najmłodszych widzów do bezpośredniej gry, wspólnego tworzenia i wspólnej teatralnej zabawy.

Pojawił się w kilku filmach (Lekarz/Skarbnik w "Barbórce", Siwy w "Czeka na nas świat", seriale "Święta wojna" i "Rodzina Kanderów"). Występował w regionalnej TV w programach emitowanych na żywo, gdzie pokazywał fragmenty swoich przedstawień z udziałem goszczących w studiu dzieci. Bardzo aktywnie uczestniczył we wszelkich akcjach charytatywnych i imprezach społecznych.

Godna podziwu była jego niezmienna gotowość do podejmowania nowych wyzwań artystycznych. Pasja, ciekawość świata, niespożyta energia, optymizm, pogoda ducha i śmiejące się oczy sprawiały, że obcowanie z Markiem mobilizowało. Mimo zbliżającej się siedemdziesiątki był młodszy niż wielu z nas - młodych metryką. Najważniejszy dla niego był kontakt z dziecięcą widownią, to ona dodawała mu skrzydeł. Mówił, że nie zamieniłby swojej pracy na żadną inną. Mówił też, że w zawodzie lalkarza trzeba mieć poczucie humoru, ponurak nie utrzyma się w teatrze lalek.

Na propozycję urządzenia benefisu oburzał się żartobliwie, że nie da z siebie zrobić starca - jubilata; nie czuł się emerytem i nigdy zresztą nie rozstał się z zespołem. Cały czas był jego członkiem, grał do końca w inscenizacji "Pinokia".

Trudno było nie zauważyć jego oryginalnej postaci. Wysoki, szczupły, wyprostowany, ze związanymi w kucyk długimi siwymi włosami przypominał sylwetką Karla Lagerfelda. Śmiał się z tych porównań.

Wspaniały kolega i przyjaciel, był w zespole największym autorytetem. Usłyszeć od niego pochwałę, to było coś. Nie strzegł zazdrośnie swych aktorskich tajemnic, dzielił się nimi chętnie i z satysfakcją patrzył na postępy młodszych kolegów.

Planów jak zwykle miał całe mnóstwo. Jesteśmy przekonani, że tam, gdzie jest teraz, z właściwą sobie ciekawością przygląda się nowemu, niedostępnemu dla nas światu, a za chwilę weźmie do ręki lalkę i zacznie kolejne przedstawienie.