Artykuły

"Faza delta" w reż. Adama Orzechowskiego w Teatrze Wybrzeże w Gdańsku. Pisze Mirosław Baran w Gazecie Wyborczej - Trójmiasto.

Jedyne jasno wyartykułowane przesłanie "Fazy Delta" Radosława Paczochy w reżyserii Adama Orzechowskiego brzmi: używki szkodzą. To spektakl, którego Teatr Wybrzeże powinien się wstydzić.

U podstaw porażki "Fazy Delta" leży porażająco niedobry tekst Radosława Paczochy (znanego widzom Wybrzeże z o niebo lepszego "Być jak Kazimierz Deyna"). Całość można streścić jednym zdaniem: czwórka dwudziestolatków z małego miasteczka pod wpływem narkotyków zabija przypadkową osobę, za co trafia do więzienia.

Autor próbuje przy tym stylizować język swoich bohaterów na język ulicy, w czym słychać wyraźne echa "Wojny polsko-ruskiej" Doroty Masłowskiej. Jednak młoda pisarka wykorzystuje go i przetwarza, by stworzyć własny bogaty i wieloznaczny świat. A Paczocha tylko bezmyślnie kopiuje uliczne zwroty, nasycając dialogi mało subtelnymi gagami i licznymi wulgaryzmami.

W efekcie dramaturg wspólnie z reżyserem Adamem Orzechowskim prezentują nam skrajnie prymitywnych młodych bohaterów niezdolnych do jakiejkolwiek autorefleksji, których przemyślenia i oczekiwania ograniczają się do "walnięcia piwa" i "zarzucenia kwasa". Nie przeczę - tacy ludzie żyją wokół nas. Jednak co wynika z faktu, że zobaczymy ich na scenie? Aż prosi się, żeby spróbować poszukać przyczyn ich frustracji i agresji, która znajduje ujście w morderstwie. Choć samo porównanie niesłusznie nobilituje twórców gdańskiego spektaklu, to całe szczęście, że Fiodor Dostojewski na bohatera swojej "Zbrodni i kary" wybrał osobę myślącą i z jasnymi poglądami (która dodatkowo potrafi je jasno wyartykułować), a nie prostackiego rosyjskiego chłopa marzącego tylko o bimbrze i kopulacji.

Reżyseria "Fazy Delta" ogranicza się prawie wyłącznie do dosłownego zilustrowania tekstu. Co połączone z obecną w dramacie metanarracją (bohaterowie opowiadają o tragicznych wydarzeniach post factum, po chwili odgrywając je na scenie) skrajnie nuży. Wydaje się, że ratunkiem dla "Fazy Delta" Paczochy mogłyby być któraś z dwóch inscenizacyjnych skrajności: maksymalne nasycenie tego marnego tekstu scenicznymi metaforami lub przedstawienie go bardzo realistycznie i brutalnie, w konwencji bliskiej psychodramie. Adam Orzechowski stanął gdzieś pośrodku; stworzył widowisko nijakie, w którym takie sceny, jak bujanie się na dyskotekowej kuli (zamiast kopulacji w łazience) pojawiają się sporadycznie. Bolesnym wyrazem jego niemocy jest moment, w którym aktorzy wypinają w stronę widzów nagie pośladki.

Trudno pisać o aktorach w złym przedstawieniu. Jednak z czwórki młodych artystów wyróżniał się szczególnie Michał Jaros, pozostawiając w cieniu Piotra Chysa i Piotra Witkowskiego. Jego Misiek jest najbardziej wyrazisty i przekonywujący, choć zbudowany ciągle na jednej, prostej emocji. "Faza Delta" nie jest wymarzonym debiutem w Wybrzeżu dla Sylwii Góry-Weber, aktorski ze sporym doświadczeniem (w przeszłości współpracującej m. in. z Teatrem Wierszalin, a w Trójmieście - z Teatrem Stajnia Pegaza i Teatrem BOTO). Jej barmanka Justyna to zaledwie szkic postaci; choć też wyraźnie reżyser bardziej postawił na fizyczną obecność Góry-Weber na scenie, niż jej umiejętność podawania tekstu.

Najciekawszym elementem "Fazy delta" jest oszczędna i szalenie efektowna (tych przymiotników można użyć z całym przekonaniem mówiąc o prawie każdej jej realizacji w Gdańsku) scenografia Magdaleny Gajewskiej. Na Malarni zbudowała ona imponującą, ruchomą konstrukcję, strasznie kiczowatą (z czerwonego pluszu, neonów, listew diodowych i kul dyskotekowych), mającą oddać narkotyczne doznania. Wygląda to świetnie, jednak nie mogę się pozbyć wrażenia, że to trochę scenografia do innego tekstu.

"Faza Delta" to jeden z najgorszych spektakli Wybrzeża ostatnich lat. Jedyne jasno wyartykułowane nieznośnie banalne przesłanie tej realizacji brzmi: używki szkodzą (i to bardziej innym, niż zażywającemu). Teatrowi z takimi tradycjami, potencjałem i ambicjami po prostu nie przystoi mieć podobnych realizacji w repertuarze.