Rzeczywistość bezpowrotnie utracona
"Panny z Wilka" w reż. Mai Komorowskiej w Teatrze Collegium Nobilium w Warszawie. Pisze Marek Skrzetuski na teatrakcje.pl
Dla współczesnego teatru jest rzeczą oczywistą, że to reżyser jest faktycznym twórcą spektaklu. Dawno minęły już czasy, gdy na scenie próbowano dokonać jedynie jak najwierniejszego przekładu zapisanych historii. Nakłada to jednak na jego barki wielką odpowiedzialność - za sposób przeinterpretowania, za wszystkie dopowiedzenia, za wszystkie zmiany w akcji. Stwarza wielkie ryzyko zatracenia naczelnej idei pierwotnego tekstu. Ryzyko, które niekiedy warto podjąć - czego najlepszym przykładem są "Panny z Wilka" w Teatrze Collegium Nobilium.
Spektakl Mai Komorowskiej i studentów IV roku warszawskiej Akademii Teatralnej nie jest bynajmniej wierną adaptacją opowiadania Jarosława Iwaszkiewicza. Akcja nic na tym jednak nie traci. Wręcz przeciwnie. Tekst ten - bardzo intymny, psychologiczny - na scenie nabiera zupełnie nowego wymiaru, jakże odmiennego od wersji pierwotnej, ale i znakomicie ją uzupełniającego.
"Panny z Wilka" są spektaklem bardzo kobiecym. Wobec znacznych trudności z przedstawieniem wewnętrznych przemyśleń Wiktora (w tej roli Kamil Dominiak), na których oparte jest oryginalne opowiadanie, główny akcent w budowaniu fabuły przerzucany jest na role kobiece. To one - bardziej jeszcze niż u Iwaszkiewicza - opowiadają o przełamanym życiu głównego bohatera. To z ich perspektywy poszukiwany jest proustowski wymiar utraconego czasu. I to na ich los, świadomość, a może nawet niewinność, nagła wizyta niewidzianego od piętnastu lat przyjaciela wpływa najbardziej.
Spektakl silnie oddziałuje zarówno na emocje widzów, jak i bohaterów. Studenci AT mieli bardzo trudne zadanie zamknięcia szerokiego i plastycznego iwaszkiewiczowskiego świata w jednym, dwóch pomieszczeniach. I udało się to właśnie dzięki zręcznie prowadzonej grze uczuć. Co chwila ciemny i duszny nastrój dworu w Wilku jest przełamywany zabawnymi akcentami sytuacyjnymi, związanymi z nieukrywaną rywalizacją przebywających tam sióstr. Dla widza jest to śmiech szczery, acz podszyty pewną obawą, niepewnością. To śmiech przez mgłę piętnastu utraconych lat, chwilami może wręcz tragikomiczny?
Każda z postaci odwzorowywana jest wyraziście i z zaangażowaniem. Ich charakter w pełni odpowiada pierwowzorom, ale i doskonale rozwija to, co Iwaszkiewicz ledwie zarysował. Jola (w tej roli Marta Sroka), nie odstępowana na krok przez swych amantów (Igor Obłoza, Kamil Przystał), jest dwulicowa do bólu - a jednocześnie jak trudno jej tłumaczeniom, jej wstydowi nie zawierzyć. Spod ciętej ironii Zosi (Marta Chyczewska) przebija się szczery żal. Kazia (Diana Zamojska), kobieta oderwana od świata, a tak zarazem prozaiczna i praktyczna. No i Tunia, zafascynowana, naiwna i dziecinna, lecz z wszystkich ról chyba najautentyczniejsza, za co odgrywającej ją Marcie Kurzak należą się szczególne brawa. To wszystko w zupełności rekompensuje brak niektórych dość istotnych dla oryginalnego opowiadania postaci, jak siostra Jula czy wujostwo Wiktora.
Wobec takiego zaakcentowania ról kobiecych główny bohater, Wiktor, staje się dla widza dziwnie odległy. To on, a nie Panny, staje się dla nas zagadką. To jego motywacji nie możemy dociec, on najbardziej nas fascynuje, on jest dla nas największym pytaniem. W odpowiedzi na które słyszymy tylko traumatycznie rytmiczny stukot żołnierskich butów.
Pomimo licznych zmian w tekście, celowych przedłużeń, wielu elementów dodanych dla udramatyzowania akcji (szczególnie w przypadku Wiktora rolę taką pełni aparat fotograficzny oraz doskonale opanowana umiejętność śpiewu), przewodnia idea "Panien z Wilka" została utrzymana. Widziana z innej perspektywy, może nawet głębszej niż iwaszkiewiczowska, skłania do refleksji. Czy posiąść coś naprawdę jest w istocie rzeczą niemożliwą? Los zmarłej dawno Feli, jednej z sióstr, najdobitniej pokazuje na jak kruchych podstawach stoją zarówno nasze marzenia jak i nasza pamięć.
Spektakl fascynuje. Bawi i smuci zarazem. Czy czegoś więcej od teatru należy wymagać?
