Historia o ptaku Cis
Prapremiera poetyckiej "Historii o ptaku Cis" Joanny Kulmowej odbyła się na scenie Teatru Lalek "Banialuka". W ostatnim okresie jest to po "Wielkim, małym królu" kolejna, druga już próba kierownictwa artystycznego teatru realizacji sztuki tej współczesnej pisarki polskiej. Kulmowa w chwili obecnej należy do grona najwybitniejszych twórców literatury dziecięcej w Polsce. Urodzona 15 marca 1928 r. w Łodzi, przez pewien czas związana była z Warszawą. W 1961 r. osiadła jednak w Strumianach koło Stargardu w Puszczy Goleniowskiej i - tam bywa do chwili obecnej.
Jako autorka dla dzieci debiutowała w 1945 r. w prasie dziecięcej. W latach czterdziestych studiowała historię sztuki na Uniwersytecie Łódzkim, a następnie aktorstwo w Państwowej Wyższej Szkole Aktorskiej w Łodzi, gdzie uzyskała dyplom w 1952 r. Początkowo pracowała w Teatrze Powszechnym w Łodzi, skąd przeniosła się do Warszawy i kontynuowała studia na Wydziale Reżyserii Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej. Jednocześnie była asystentką reżysera w Teatrze Współczesnym i w Teatrze Narodowym. Z tego też okresu datuje się jej współpraca z Leonem Schillerem i wielu innymi znakomitymi ówczesnymi reżyserami polskimi. Zaczęła pisać i tworzyć dla teatru dramatycznego i muzycznego, aby wreszcie po pewnym czasie poświęcić się w całości dramaturgii dziecięcej.
Wielorakie doświadczenia teatralne Joanny Kulmowej w sposób zasadniczy tłumaczą nam dzisiaj sceniczny charakter jej sztuk. Pisarka będąc poetką, tworzy widowiska oparte przede wszystkim na wyobraźni. Cechuje ją wyraźna fascynacja płynnością granic między światem poetyckiej fikcji a kręgiem realnego bytu. Jej ulubiona technika polega na mieszaniu szyku zdrowego rozsądku z sentymentalnym liryzmem. "Historia o ptaku Cis" jest tego najlepszym przykładem.
Akcja widowiska toczy się wśród realiów miejskiego podwórka. Między śmieciami i odpadkami krąży stary szmaciarz Flacha. Donośnym głosem oznajmia, że skupuje flaszki. Ma ich zresztą już sporo. Są różnobarwne. Za ich sprawą, w ich różnorodnych odcieniach opowiada swoim znajomym z podwórka dziwną historię o ptaku Cis, ptaku wyczarowanym z muzyki i kolorów. Flacha w opracowaniu scenicznym Leszka Popławskiego jest więc aranżerem i organizatorem całego widowiska. On jeden nie posiada lalki i przez cały czas akcji pozostaje na proscenium. Jest uosobieniem planu realnej rzeczywistości.
Niejako na drugim planie akcji, planie bajkowego podwórka występuje szczur Jawox - w udanym opracowaniu Janusza Siwego oraz Persil - bezdomny kocur w dowcipnej interpretacji Urszuli Petryszyn. Towarzyszy im szereg postaci, wśród których dominuje trębacz jazzowy Doremus w wykonaniu Barbary Kani. Za sprawą Flachy i jego opowieści o wspaniałym ptaku Cis, część bohaterów zmienia niejako miejsce i tworzy trzeci plan akcji poetyckiej.
W czasie trwania widowiska wydarzenia poszczególnych planów nawzajem przenikają się, tworząc w sumie rozbudowaną metaforę odwiecznej walki dobra ze złem. Sztuka, przeznaczona dla młodzieży od lat 7 do 14, wymaga skupienia i uważnego śledzenia przebiegu akcji. Łatwo bowiem można zagubić się w jej realiach, zatracić podstawowy wątek dramatyczny i sens rozgrywanych wydarzeń.
Bliskie jednak współczesnemu dziecku realia tego przedstawienia bronią to widowisko. Teatr dodatkowo wzbogacił je fakturowo kolorem, dowcipnym rysunkiem postaci w opracowaniu Alicji Kuryło, ruchem scenicznym oraz poprawnie i czysto ustawionymi głosami. Praca Bogumiła Pasternaka, jego kompozycje muzyczne dodały całości dodatkowych walorów, różnicowały akcję, wzmagały napięcie dramatyczne, lub były dyskretną ilustracją rozgrywających się wydarzeń. Całość reżyserował Jerzy Zitzman.
