Owoce nietolerancji
"Pamiętnik" Teatru Dramatycznego z Warszawy na Opolskich Konfrontacjach Teatralnych. Pisze Iwona Kłopocka w Nowej Trybunie Opolskiej.
Jakiej maści jest szczur zrodzony z czarnego samca i białej samicy? - pyta Stefan Czarniecki, bohater opowiadania Gombrowicza z tomu "Bakakaj". Kim jest człowiek, powstały z połączenia dwóch równie silnych, ale przeciwstawnych form? Kim jest syn polskiego zubożałego arystokraty i bogatej Żydówki; syn ojca, który nienawidził matki swego dziecka za to, że była Żydówką?
"Pamiętnik" [na zdjęciu scena ze spektaklu] wyreżyserowany przez młody zespół Teatru Dramatycznego opowiada historię młodego chłopca, naznaczonego od urodzenia tymi pytaniami. Pokazuje różne etapy jego dojrzewania - od dzieciństwa, skażonego niezrozumiałą niechęcią ojca do matki, przez lata szkolnej udręki (symboliczna dziecięca wyliczanka: "Raz, dwa, trzy - żydy psy"), przerwane przez wojnę, aż po dorosłość w nowej Polsce. Formę dla tej opowieści młodzi aktorzy wybrali lekką, nawet prowokacyjną - odgrywając przed nami nieco groteskowy ni to teatrzyk, ni to szopkę. Ale pytania, stawiane przez Stefana Czarnieckiego są poważne. Jest w nich uporczywe poszukiwanie własnej tożsamości, ale też próba zrozumienia mechanizmów tego świata, schematów, które nas kształtują, i stereotypów, które ograniczają nasze myślenie i wartościowanie.
Puenta tych rozważań jest smutna, przerażająca. Dojrzały Stefan, próbując walczyć z tymi wszystkimi ograniczeniami, które naznaczyły jego życie, staje się wobec ludzi, których za to wini, taki sam, jakimi oni byli wobec niego. Człowiek wychowany w świecie, który nie zna tolerancji, w świecie, w którym zabicie brzydkiej żaby jest dobre, a zabicie pięknej jaskółki jest zbrodnią, nie będzie inny niż ci, którzy go otaczali i tak ukształtowali. Mądre, dowcipne, dobrze zrobione przedstawienie, z którego mimo uśmiechów wychodzimy głęboko zamyśleni.
