Artykuły

Należało mieć niemal całkowitą pewność, że zapowiedziana przez Teatr Wielki w Warszawie na dzień 30 grudnia premiera opery Modesta Musorgskiego stanie się nieprzeciętnym wydarzeniem kulturalnym. Przygotowania do wystawienia tej jednej z najwspanialszych pozycji w literaturze operowej były niezwykle staranne - zmobilizowano wszystkie siły, żeby to monumentalne dzieło zostało pokazane z rozmachem i troską o wypracowanie każdego szczegółu. Wykonano 900 kostiumów, ponad pół tysiąca osób wprowadzono na tę jedną z największych scen świata. Obok chóru Teatru Wielkiego w przedstawieniu wzięły udział trzy dalsze chóry, które przygotował zaproszony specjalnie na tę okazję radziecki chórmistrz z moskiewskiego "Bolszoj", Aleksander Chazanow. Chyba jeszcze nigdy żadne dzieło operowe nie zostało wystawione u nas przy użyciu tak gigantycznego aparatu.

Premiera stała się rzeczywiście wielkim wydarzaniem. W sposób idealny sprzęgły się w jedną całość wszystkie elementy widowiska - strona muzyczna, wizualna i reżyseria. Mające tak ogromne znaczenie w tym dziele chóry brzmiały znakomicie spektakl uderza potęgą scen zbiorowych i przepychem wystawy, precyzją muzycznego przygotowania i bezbłędnym doborem świetnych głosów ze wspaniałym Bernardem Ładyszem w partii tytułowej na czele:

...mając tej miary śpiewaka, obdarzonego naturalnym talentem aktorskim, powinno się mieć - choćby tylko dla niego - "Borysa Godunowa" w repertuarze teatru. Ładysz dał popis swej wspaniałej sztuki wokalnej, nerwu dramaturgicznego, wzruszał i przerażał, umiał subtelnie cieniować zmiany zachodzące w duszy władcy-satrapy, kochającego ojca, bezlitosnego mordercy konkurentów do tronu, brutala poniewierającego bojarów. (....)

Dobre aktorstwo było wyjątkowo silną stroną całego widowiska, co (...) na pewno nie stało się bez zasługi reżysera całości - Jana Świderskiego".

ZDZISŁAW SIERPIŃSKI - "ŻYCIE WARSZAWY"

Wiele pochwał zebrał ze scenografią i kostiumy Andrzej Majewski. Zacytujmy raz jeszcze krytyka z "Życia Warszawy".

"Kiedy kurtyna po raz pierwszy wniosła się do góry ukazując przepyszne dekoracje Andrzeja Majewskiego, trzeba było długiej chwili, zanim rozległy się oklaski nasilające się z każdą sekundą. Później zrywały się one często przy otwartej kurtynie, nagradzając scenograficzny przepych walczący o lepsze z inwencją i smakiem. (...)

"Borys Godunow" wymaga wielkiej sceny, takiej właśnie, jaką dysponuje warszawski Teatr Wielki; a na tej scenie potężnych dekoracji, które są w stanie zmniejszyć wymiary głównych postaci, mimo potęgi ich władzy i popełnionych dla niej zbrodni. Giną oni w ich tle i giną w tłumach ludu, który przez to samo staje się wielkością pierwszego wymiaru"

Jan Krenz, który po mistrzowsku poprowadził arcydzieło Musorgskiego, z istniejących wersji partytur wybrał najbliższą oryginałowi, przeinstrumentowaną przez Dymitra Szostakowicza, z tym, że zachował w trosce o występy gościnne opracowanie Rimskiego-Korsakowa monologu i śmierci Borysa, najczęściej wykonywalne przez odtwórców tej partii. Ten wybór zaakceptowano. Dyskusyjnym zdaniem licznych recenzentów była natomiast decyzja Krenza, który sceną pod Kronami zamyka spektakl a nie - jak jest przyjęte - śmiercią Borysa:

"... w operze Modesta Musorgskiego śmierć cara rzecz kończy i zamyka. Wszystko dalsze na tej scenie teatralnej musi być bez znaczenia. Co więcej Dana po śmierci cara scena buntu ludu pod Kronami pozbawiona jest także specyficznej, teatralnej logiki. (...)

...Ta piękna scena chóralna, gdyby wyprzedzała śmierć Borysa, nadałaby jej dopiero groźne polityczne tło - nadciągającej burzy gniewu ludowego.(...)

Oto i skaza na brylancie najświeższego wznowienia dzieła Musorgskiego w Warszawie".

JERZY WALDORFF - "POLITYKA"

Zarzut ten nie zmienia oczywiście faktu, że jest to przedstawienie najwyższej miary. Premiera "Borysa Godunowa" uznana została też przez wszystkich za najważniejsze wydarzenie kulturalne obchodów 50 rocznicy ZSRR w naszym kraju.