Artykuły

PATRZYŁEM na to przedstawienie, jak na średniowieczne malowidła. Zwłaszcza scena mordowania matki Morgan przez Mordreda i jego bandytów przypominała mi obraz Antonio Benci "Dawid Zwycięzca"! Ale to już nie średniowiecze, to już Quattrocento. Wszelako sam początek (Prolog) - jak król Artur walczy ze Smokiem - przypominał mi lata "chmurne i chmurne", jak ledwo przekroczyłem progi gimnazjum, a polonista nasz, człowiek jeszcze młody, bo tuż po czterdziestce, zapędzał całą naszą gromadkę do czytania, legend o Rycerzach Okrągłego Stołu, o Królu Arturze, Lancelocie, Percewalu. O tym, jak poszukiwali najznakomitsi rycerze cudownego naczynia - Świętego Graala czyli kielicha, z którego podobno podczas Ostatniej Wieczerzy Chrystus pił wino i łamał nad nim chleb.

Potem wymuszaliśmy z siebie na ten temat domowe wypracowania. Szło nam licho. Jaka szkoda, że już wtedy nie działał Wrocławski Teatr Pantomimy Henryka Tomaszewskiego i nie przedstawił nam tych celtyckich opowieści w tak sugestywnej i klarownej formie - w formie pantomimy. W tak pięknie skomplikowanych obrazach w ruchu. Reżyserowi bardzo tu - pomogła autorka kostiumów - scenograf Zofia de Ines-Lewczuk.

Od początku jest tak, jakby Henryk Tomaszewski przeniósł ze ścian i płócien obrazy i tchnął w nie "żywego ducha". A ten "żywy duch", to aktorzy-mimowie: Czesław Bilski (Artur) Urszula Hasiej (Królowa Ginewra), Jerzy Reterski (Lancelot w zbroi fioletowej), Łukasz Jurkowski (Percewal), Ewa Grabowska (Morgan, czarodziejka, matka Mordreda) i Marek Oleksy (Mordred, bękart). Dzięki nim i jeszcze dzięki odpowiednio dobranej muzyce (m.in. Hummel, Wagner, Dominik) legendy o najlepszych rycerzach Anglii stają się przejmującą opowieścią o ludzkim losie. Sięgają rangi archetypu, jak historia Edypa, czy Antygony.

Wstajemy od Okrągłego Stołu równi, acz powaśnieni. Wyruszamy na poszukiwanie cudownego naczynia, pełni sił i z nadzieją. Wracamy do oczekującego nas Króla odmienieni, słabi, nie do poznania, przegrani. Cała nasza ziemska wędrówka kończy się wielką przegraną. Świat odmieni każdego rycerza. Marzenia, tęsknoty będą miały twarz i postać obłędu, nienawiści, dni. Król zostanie przepędzony. Jego miejsce zajmie głupkowaty Percewal. Ale to już jest zmierzch, finał, który czas obróci w świt, w odrodzenie. Nim jednak do niego doszło byliśmy ambitni, byliśmy przekonani, że należy się nam pierwsze miejsce za stołem. Gotowiśmy wszczynać o nie burdę nawet w obecności Króla Artura. (Ta burda, to łamanie krzeseł i stołów, to jedna z bardziej ekspresywnych scen w tym spektaklu). Sięgamy po to, co nie jest nam dane. Jesteśmy mściwi. Gonimy miraże, legendy, szukamy Graala. Po to, żeby go odnaleźć chociaż może on wcale nie istnieje, potrafimy stracić siebie.(Druga doskonale ekspresyjna scena ścinania głowy matki Morgan, czy poprzedzająca ją scena walki Percewala z Czerwonym Rycerzem, jest w nich to angielsko-szekspirowskie delektowanie się patroszeniem - dosłownie - człowieka).

Henryk Tomaszewski robi przedstawienie bez słów, jakże ono jest wymowne. Po to, żeby powstało, potrzebni mu są aktorzy-mimowie, światło i dobra literatura, jako inspiracja. A dobra literatura nigdy nie jest przegadana i rozgadana. Dobra literatura jest jak dobry obraz. Jest na nim i w nim wszystko, co być ma i być powinno. Patrzysz i nie możesz się napatrzyć do nasycenia. "Rycerze Króla Artura", przedstawienie pantomimiczne Henryka Tomaszewskiego, są dobrą literaturą i dobrym obrazem. Inaczej, jest to mądry i porywający teatr. A taki teatr tworzą dobrzy, umiejący wydobyć z siebie odpowiednią i przekonującą ekspresję aktorzy. Tu aktorzy-mimowie.

Mogliśmy się spotkać z tym niecodziennym teatrem dzięki inicjatywie BART. Jak na początek lata doskonale. Mniej doskonale, że prócz tego nic podobnie wspaniałego i niecodziennego do Gdańska w lecie nie wybiera się. Może jesienią, kiedy na grzyby chodzą? Póki co obejrzyjmy "Łysą śpiewaczkę" pana Ionesco. Zobaczymy, czy Ionesco nie zestarzał się i czy aby nie lecą z niego mole?