Wojna tańca ze słowem
"Wojna polsko-ruska pod flagą biało-czerwoną" w reż. i choreogr. Joanny Czajkowskiej na Festiwalu Metropolia jest Okey! w Gdańsku. Pisze Mirosław Baran w Gazecie Wyborczej - Trójmiasto.
Pomysł wystawienia powieści "Wojna polsko-ruska pod flagą biało-czerwoną" Doroty Masłowskiej w konwencji teatru tańca wydawał się równie ciekawy, jak nieudany okazał się gotowy spektakl
Teatr tańca w ramach imprezy Metropolia jest Okey - prezentującej przez parę dni potencjał trójmiejskiej sceny artystycznej - obecny był już od paru lat. Ale "Wojna polsko-ruska pod flagą biało-czerwoną" była pierwszą premierą wyprodukowaną przez jego organizatorów. Pomysł sięgnięcia po ten właśnie tekst - brawurowy debiut Doroty Masłowskiej, autorki przecież pochodzącej z najbliższych okolic Trójmiasta - i przedstawienie go w konwencji teatru tańca wydawał się doskonały.
Opiekę reżysersko-choreograficzną nad tym przedsięwzięciem powierzono Joannie Czajkowskiej, doświadczonej i wielokrotnie nagradzanej artystce z Sopockiego Teatru Tańca.
Do swojej produkcji wybrała ona szóstkę tancerzy, związanych z rożnymi trójmiejskimi teatrami tańca, aby jak najszerzej przedstawić to środowisko. W Malarni Teatru Wybrzeże zobaczyliśmy zatem Austriaczkę Julię Mach (współpracującą m.in. Teatrem Dada von Bzdülöw), Annę Haracz (Teatr Kino Variatino), Katarzynę Pastuszak (Teatr Amareya), Iwonę Gilarską (Teatr Fizyczny), Katarzynę Antosiak (Gabinet Ruchomych Obrazów) oraz debiutującego na teatralnej scenie Kacpra Matuszewskiego, specjalizującego się w tańcu ulicznym. Czajkowskiej doskonale udało się dobrać aktorów do kreowanych postaci: do poszczególnych bohaterów Masłowskiej pasowała nie tylko ich fizyczność, ale wypracowany przez każdego z nich charakterystyczny typ tańca. Szczególnie błyszczała szalenie precyzyjna i delikatna jednocześnie Julia Mach grająca Magdę. Bardzo dobrze wypadła także pełna energii Gilarska (jako Natasza) oraz oszczędna w ruchu Pastuszak (Arleta). Konsekwentny styl prezentował także Matuszewski jako Silny.
Spektakl dopełniły oryginalne i ciekawe kostiumy, wyśmienita scenografia (czyli "rozrzucone" po scenie fragmenty ogromnego orła w koronie) i profesjonalnie przygotowane wideo. Przedstawienie zawiodło jednak oczekiwania jako autonomiczne dzieło: niewiele w nim było interesującej choreografii, całość nie miała swojego rytmu, drażniła powtórzeniami, a ogromne możliwości tancerzy nie do końca zostały wykorzystane.
Największym grzechem tanecznej "Wojny polsko-ruskiej" wydaje mi się niewolnicze wręcz trzymanie się fabuły powieści i próba jak najczytelniejszego opowiedzenia jej na scenie. Był to dosłowny skrypt z Masłowskiej. Przed oczami widza przewijały się kolejne sceny: rozmowa Silnego z Magdą, spotkania bohatera z Andżelą i - następnie - Nataszą, wreszcie konkurs piękności i śmierć Silnego. Scenom tym towarzyszyły fragmenty powieści, recytowane przez Pastuszak lub puszczane z nagrania oraz - także jednoznacznie odwołujące się do powieści - filmy wideo. Słowo i obraz z rzutnika nie wnosiły nic nowego do tego, co można było zobaczyć w ruchu; taka redundancja nie służyła czytelności poszczególnych scen (dla osób znających powieść rozpoznanie konkretnych fragmentów nie było najmniejszym problemem), tylko osłabiała wymowę całości i siłę tańca.
Nie najlepsza była także choreografia przygotowana przez Czajkowską. Każdy z występujących w spektaklu tancerzy ma już wypracowany swój własny styl i sposób ruchu. Dlatego najciekawiej wypadały duety, w których te style zderzały się ze sobą, przenikały i uzupełniały. Niestety - spora część spektaklu to nieciekawe, schematyczne i nieoryginalne układy synchroniczne, w których trudno odnaleźć się było tancerkom - bo nie był to "ich ruch".
Największą siłą powieści Masłowskiej jest bynajmniej nie fabuła, ale niezwykła lekkość operowania językiem, brawurowe zabawy słowne i wieloznaczność. I choć taniec z pewnością jest bardziej wieloznaczny od słowa, to - paradoksalnie - sceniczną wersję "Wojny polsko-ruskiej pod flagą biało-czerwoną" zabiła schematyczność i nieznośna dosłowność.
