Artykuły

Po "Kazimierzu i Karolinie" Ödöna von Horvátha Jan Klata na początku nowego roku pokaże w Teatrze Polskim kolejny spektakl.

Tym razem na Scenie na Świebodzkim zostanie wystawiona adaptacja nominowanego do Nagrody Literackiej "Nike" "Utworu o matce i ojczyźnie" Bożeny Umińskiej-Keff

W "Utworze..." Umińska-Keff łączy fragmenty pisane wierszem z tymi bliższymi prozie poetyckiej czy dramatowi, gdzie jak w antycznych tragediach wydarzenia komentuje chór. Pojawia się też postać narratorki wprowadzającej czytelnika i widza w sceniczną akcję. Język literacki miesza się z potocznym, są tu cytaty, zapożyczenia. I cała siatka odwołań - do greckich i całkiem współczesnych popkulturowych mitów, do II wojny światowej i najnowszej historii. Jest tu i opowieść o Persefonie, i o Larze Croft. Pojawia się Obcy ze statku Nostromo i tropiąca go Ripley

"Utwór..." opowiada o relacjach między matką i ojczyzną a córką, dla której dwa pierwsze pojęcia stanowią synonim opresji. Zderza się tu historia prywatna, domowa, subiektywna, z tą wielką, która przynosi wojnę i zagładę.

Matka jest polską Żydówką, która ocalała z Holocaustu. Córka Usia przedstawicielką kolejnego pokolenia ofiar, których największą winą jest brak doświadczeń z wojenną traumą. Nie wyszła ze Lwowa w jednej letniej sukience i z jedną walizką, zostawiając za sobą całą rodzinę, nie trafiła do obozów i łagrów, w dramatycznych okolicznościach nie straciła bliskich. Sama "chciała być zawód reporter, szastać się po świecie,/ żadnej rodziny i żadnych, w mordę, zobowiązań". Ale nie może oderwać się od korzeni, nie może porzucić matki. I przeżywa w starciu z historią swój mały wielki dramat. Zostaje przez matkę ograbiona z własnej historii, z tożsamości, z możliwości prowadzenia oddzielnej narracji. Zepchnięta na margines, sprowadzona do roli odbiorcy, słuchacza żałosnych pieśni. Na podobnej zasadzie zresztą matkę ograbiła z intymności historia, pozbawiając szansy na przeżycie czegokolwiek więcej oprócz wywołujących cierpienia wspomnień Zagłady.

Ten dramat rozwija się w ogniu wzajemnych pretensji. "To przez ciebie wyszłam za mąż za tego łajdaka, przez ciebie mnie opuścił" - mówi matka. I żali się, że to przez jej nieczułość siedzi sama w czterech ścianach. Córka stopniowo staje się zakładniczką matki, dostaje razy za jej wojenne traumy, fiasko małżeństwa i obecną samotność. "Gdyby twoje życie było równie tragiczne jak moje dzieje/ Mogłabym czasem z tobą porozmawiać jak z kimś/ kto ma legitymację istnienia" - słyszy od swojej rodzicielki. Ona sama nie chce tej legitymacji, chce wolności i odrobiny matczynej uwagi, skierowanej w kierunku córki, a nie własnych problemów: "Jestem zniewolonym ludem, ciemnym, płaczącym w poduszkę,/ bez własnej historii, bez kronik, bez stałego miejsca./ Nie mam nic naprawdę własnego,/ bo nie przestałam się łudzić,/ jestem jak mara, jak mgła i jak brednia:/ czy też mamusia zauważy mnie kiedyś?" - mówi Usia. Ale tragiczna miłość-nienawiść łącząca ją z matką okazuje się silniejsza od pragnienia wolności. Każda ucieczka skutkuje wyrzutami sumienia i w efekcie powrotem.

W spektaklu Klaty zobaczymy: Kingę Preis, Paulinę Chapko, Dominikę Figurską, Annę Ilczuk, Halinę Rasiakównę. Jedynym mężczyzną na scenie będzie Wojciech Ziemiański.

Premiera "Utworu o matce i ojczyźnie" zbiegnie się z obchodami 65-lecia Teatru Polskiego we Wrocławiu. Z tej okazji w czwartek o godz. 12 na scenie teatru przy ul. Zapolskiej rozpocznie się uroczysta gala, podczas której zostanie zaprezentowany m.in. film Jolanty Kowalskiej o teatrze, o 15 zaplanowano spotkanie promujące jubileuszowe wydawnictwa (z tej okazji ukaże się między innymi dwutomowa, licząca łącznie 1300 stron publikacja), a o 17 na Świebodzkim - premierę "Utworu...". Z okazji jubileuszu teatr zaprasza też na przegląd swoich przedstawień - w jego ramach zobaczymy "Hamleta" i "Sen nocy letniej" w reżyserii Moniki Pęcikiewicz oraz "Kazimierza i Karolinę" w reżyserii Klaty.