Niebezpieczne związki
"Zamiana" w reż. Anny Smolar w Teatrze Śląskim w Katowicach. Pisze Danuta Lubina-Cipińska w Raporcie.
Paul Claudel (1868-1955) był w życiu literackim XX wieku zjawiskiem wyjątkowym. Cały jego dorobek twórczy jest ważny i lokowany wśród najwybitniejszych zjawisk literatury powszechnej. Claudel to autor o wyraźnym katolickim światopoglądzie. Jego dramaturgia nie zestarzała się jeszcze, czego dowodem są wielojęzyczne edycje i spektakle w teatrach całego świata. Po jeden z głównych dramatów Claudela sięgnął więc i Teatr Śląski. Ręką Anny Smolar - młodej i mało doświadczonej reżyserki, za to wrażliwej i wyczulonej na etyczne dylematy naszych czasów.
Claudel osadził dramat nie we Francji, która wydała dzieła markiza de Sade i "Niebezpieczne związki" Laclosa, a w Ameryce, którą Francuzi zwykli uważać za purytańską, choć uchodzącą też za symbol wolności. Smolar natomiast zdecydowała umieścić sztukę "wszędzie i nigdzie", zbliżając ją jednak do realiów, które są bliskie widzom odwiedzającym Scenę Kameralną Śląskiego.
Temat "Zamiany" kojarzyć się może - szczególnie tym, którzy z ponad stuletnim dramatem Claudela stykają się po raz pierwszy - z głośnym filmem "Niemoralna propozycja". Obserwujemy dwie pary - jedną uświęconą węzłem małżeńskim, przeżywającą kryzys materialny i kryzys uczuć, drugą - wolny związek artystki i bankiera-miliardera, w którym partnerzy szukają wciąż nowych wrażeń i czerpią podnietę z tego, że mogą wciągać w swój rozwiązły układ następne osoby. Propozycja zamiany miejsc w związkach, łowy i taniec godowy stają się główną osią dramatu. Niebezpieczną i niszczącą, popychającą ku zagładzie. Niestety, archaiczny dziś już język Claudela, w tłumaczeniu także niezbyt świeżym - bo Jarosława Iwaszkiewicza - nie przystaje do zamiarów reżyserki uwspółcześnienia dramatu. Powstaje rozdźwięk, który przyczynia się do niespójności sztuki. W dodatku przez większość przedstawienia zieje ze sceny nudą. Na szczęście spektakl ratuje świetna rola Ewy Kutyni i doświadczenie Grzegorza Przybyła, które pozwala aktorowi zagrać więcej niż sugeruje wpisany w jego bohatera schemat zepsutego bogacza.
