Makbet na scenie teatru świata
"Macbeth" w reż. Michała Znanieckiego w Teatrze Wielkim w Poznaniu na X Dniach Verdiego. Pisze Katarzyna Lisiecka w Gazecie Wyborczej - Poznań.
Historia Makbeta rozgrywa się w poznańskiej inscenizacji przede wszystkim w planie wartości uniwersalnych, na scenie teatru świata, uchwyconego w symboliczną przestrzeń dramatyczno-muzycznej sztuki. To ważny powód, by uznać ten spektakl za znaczące wydarzenie artystyczne w kontekście tegorocznych Dni Verdiego.
Historia Makbeta należy do tych opowieści, które są powszechnie znane i na stałe obecne w europejskiej kulturze. Prawdopodobnie dlatego jej obecność w tak wielu gatunkach i formach sztuki służy nie tylko utrwalaniu tej historii w zbiorowej pamięci. Wnosi również szczególną, dodatkową przyjemność śledzenia niuansów i zmian występujących w jej różnorodnych wersjach. Poznański spektakl "Makbeta" Verdiego w reżyserii Michała Znanieckiego, będący przeniesieniem na deski teatru plenerowej produkcji Krzysztofa Jasińskiego (Stary Browar, 2001), wydaje się ciekawie wychodzić naprzeciw tego typu oczekiwaniom.
Inscenizacja, znana z ubiegłego sezonu, przedstawiona po raz kolejny na scenie Teatru Wielkiego, tym razem w ramach X Poznańskich Dni Verdiego, spójna koncepcyjnie i widowiskowa zarazem, jest jednocześnie pełna dramatyczno-wizualnej ekspresji. Pozwala wybrzmieć muzyce Verdiego, subtelnie podkreślając teatralnymi środkami głęboki kompozytorski zamysł. Na uwagę zasługuje zwłaszcza nienachalna symbolika, stonowana, zgodna z intencją dzieła, podkreślająca istotne elementy przesłania (np. Dunkan, w kapłańskiej mitrze zamiast korony, jako postać odsyłająca do ewidentnych w dziele Verdiego chrześcijańskich skojarzeń). Ciekawym zabiegiem inscenizacyjnym było również zapełnienie sceny zbiorowiskiem wiedźm, egzystujących na pograniczu świata realnego i duchowego. Te dwa plany sugestywnie uzupełniały się na scenie podczas całego spektaklu. Pomysł zgodny z tradycją romantyczną, tak ważną przecież dla Verdiowskiej wersji "Macbetha", odpowiada zarazem ciekawie Szekspirowskiej linii tradycji: groteskowo-farsowej, komicznej i stricte teatralnej, jakby zapraszającej widza do gry z baśniowym motywem czarownic, czarodziejek. Wydaje się, że publiczność przyjęła zaproszenie realizatorów do zabawy z tą interesującą konwencją.
Uwagę przyciągała również scenografia, podkreślająca mroczną aurę sytuacji dramatycznych, oraz ciekawa gra świateł wydobywająca istotne szczegóły: znaki wizualne, charakterystyczne ujęcia postaci. Gwiazdami wieczoru byli zasłużenie oklaskiwani soliści - charyzmatyczny, obdarzony pięknym głosem Vittorio Vitelli oraz Iano Tamar jako Lady Makbet, która potrafiła swą grą aktorską i świetnie udramatyzowanym popisem wokalnym wydobyć dwoiste rysy natury żony Makbeta. Jej siłę i kruchość zarazem, nieludzkie pobudki działań, ale i autentyczne przywiązanie do męża. Vitelli doskonale wcielił się w rolę Makbeta. Zgodnie z Szekspirowską koncepcją bohatera tragizm tej postaci ściśle związany jest z jej charakterem. Tym samym zdarzenia rozgrywające się w przestrzeni duchowej są równie istotnym - jak zbrodnia i zasłużona kara - tematem opery. Na scenie obserwujemy sugestywną kreację wielkości i upadku człowieka, którego zmagania zasługują ostatecznie na nasze współczucie. Dramat egzystencjalny Makbeta wydaje się być bowiem w tej inscenizacji zintensyfikowanym dramatem ludzkiej natury, uwikłanej w pokusę i żądzę, nierzadko na pograniczu zniewolenia i opętania. Warto podkreślić, że także odtwórcy pozostałych ról męskich Banca (Paweł Izdebski), Makdufa (Piotr Friebe) i Malkolma (Sylwester Targosz Szalonek) sprostali zadaniom aktorskim i wokalnym tego wieczoru. Trzeba również docenić rolę orkiestry prowadzonej przez Gabriela Chmurę, która niewątpliwie pogłębiła znaczenia wpisane w projekt inscenizacyjny, współtworząc efekt maksymalnie wciągającej teatralnej wizji.
* Katarzyna Lisiecka - adiunkt w Zakładzie Dramatu i Teatru na wydziale filologii polskiej i klasycznej UAM w Poznaniu
