Jak wypromować polskich kompozytorów
- Uważam, że powinniście opracować specjalną strategię, by wypromować muzykę Weinberga, bo jest on jednym z największych polskich kompozytorów. Tymczasem chodziłem w Warszawie po sklepach muzycznych i nie trafiłem na żadną płytę z jego utworami, a przecież można je kupić na stronie Amazona - mówi brytyjski reżyser DAVID POUNTNEY w rozmowie z Jackiem Marczyńskim.
Która z oper była dla pana większym wyzwaniem? "Pasażerka" czy "Król Roger"?
- Zdecydowanie "Król Roger" Szymanowskiego, ma kompletnie abstrakcyjną akcję, reżyser musi wiele w niej dopowiedzieć. Co o losie bohaterów mówi finał opery? Czy w drugim akcie tłum tak poddaje się wizjom Pasterza, że rozpoczyna się orgia? Czy ma ona charakter jednoznacznie erotyczny czy też należy przedstawić ją bardziej symbolicznie? Takich konkretnych problemów do rozwiązania jest mnóstwo.
Nie zadawał pan sobie aż tylu pytań, przystępując do pracy nad "Pasażerką"?
- Opera Mieczysława Weinberga sprawia zupełnie inne trudności, opowiada o czasach, o których widz wie więcej, niż może mu opowiedzieć reżyser. Każdy z nas nosi w sobie obrazy odnoszące się do Holokaustu, istniało zatem niebezpieczeństwo, że moja wizja sceniczna mogła do nich nie przystawać.
"Pasażerka" operuje konkretem, brutalną realnością, faktograficzną niemal dokładnością. Opera tego nie lubi.
Utwór Weinberga jest jednak skonstruowany bardzo inteligentnie, kompozytor subtelnie potraktował temat zagłady, uniknął pokusy stworzenia dzieła tragicznego, patetycznego. A praca reżysera nad "Pasażerką" polega na eliminacji obrazów, detali, szczegółów. Ile przemocy można pokazać na scenie? Jak odwołać się do realiów Auschwitz? Musiałem sobie na te pytania odpowiedzieć, wiedząc, że nie robię filmu dokumentalnego i nie jestem w stanie równać się z filmem Andrzeja Munka, także opartym na powieści Zofii Posmysz.
Spodziewał się pan, że "Pasażerka" zostanie tak wspaniale przyjęta?
- Wierzyłem w siłę muzyki Weinberga, bo jest w niej autentyzm przeżyć. Muszę jednak przyznać, że nie spodziewałem się, że "Pasażerka" wywrze tak silne wrażenie na widzach. Na festiwalu w Bregencji spektakl oglądano w wielkim skupieniu, publiczność była autentycznie poruszona. To utwierdza mnie w przekonaniu, że "Pasażerka" jest jedną z najwspanialszych oper, jakie powstały w XX wieku
A może pan zna sposób na to, by tak silnie oddziaływać na emocje widzów? - Byłem na pańskim "Królu Rogerze" w Gran Teatre del Liceu w Barcelonie Hiszpanie oglądali spektakl w napięciu przez półtorej godziny.
Uważałem po prostu, że pokazanie "Króla Rogera" bez przerw ułatwi odbiór. Ta opera zyskuje wówczas niemal filmową, bardziej wyrazistą narrację, a zwyczajowe dwie przerwy między aktami trwają nieraz dłużej niż całe przedstawienie i kompletnie wybijają widzów z nastroju.
Sądzi pan, że "Hagith", druga opera Karola Szymanowskiego, ma szansę zaistnieć dzisiaj na scenie? Był pan kilka lat temu we Wrocławiu na jej premierze.
- Odkryłem muzykę Szymanowskiego jeszcze w latach studenckich i moja fascynacja nią trwa niezmiennie. Nie mam jednak pewności, czy "Hagith" jest wystarczająco mocnym i atrakcyjnym utworem dla współczesnego teatru. Sądzę, że powinniśmy się raczej skupić na wylansowaniu sześciu oper Mieczysława Weinberga. Oprócz "Pasażerki" i "Portretu" skomponował także m.in. "Idiotę" według powieści Dostojewskiego oraz świetny balet na kanwie bajki o Pinokiu, który zresztą będzie jeszcze w tym roku wystawiony w Niemczech, w Passau, przez Kielecki Teatr Tańca.
Myśli pan o inscenizacji innych oper Mieczysława Weinberga?
- Oczywiście, uważam zresztą, że powinniście opracować specjalną strategię, by wypromować jego muzykę, bo jest on jednym z największych polskich kompozytorów. Tymczasem chodziłem w Warszawie po sklepach muzycznych i nie trafiłem na żadną płytę z jego utworami, a przecież można je kupić na stronie Amazona. W końcu Weinbergjest autorem 26 symfonii. Oczywiście, że chciałbym zająć się jego sześcioma operami, w przyszłym roku w Opera North w Anglii wystawię jego "Portret".
