Artykuły

"Serwus Madonna" - recital Janusza Radka na XXVI PPA we Wrocławiu. Dla e-teatru pisze Agnieszka Kłos.

Radek to tylko głos. Tylko? Nagie gardło i najważniejsze songi w historii muzyki. Jego recital nie był dla nikogo zaskoczeniem. Chyba, że na widowni pojawiły się osoby, które nigdy o nim nie słyszały. Po ostatnich sukcesach jego płyty o to chyba niezmiernie trudno.

Recenzeci znają tysiące historii na temat jego kariery i niesamowitej charyzmy. Bo niepozorny Radek wywołuje nieprzewidywalne emocje. I żywiołowy aplauz każdej publiczności. Tak było i tym razem. Dla publiczności odznaczał tylko jedno - doskonałą zabawę. Nie w pospolitym sensie, ale w odkrywaniu królewskiego kunsztu śpiewaka. Radek wyreżyserował siebie z precyzją chirurga. Bez przesadnych gestów, powściągliwie, z respektem dla tradycji największych bardów tego świata.

Artysta uwiódł wrocławską publiczną. Jak wytrwany łowca. Spektakl został wpisany w konwencję prostych opowieści o kobietach i mężczyznach. Ich wspólnej i częściej - zupełnie różnej drodze życiowej. I chyba nikt nie dał się nabrać na słowo wstępne artysty, w którym zapowiedział zachrypłym głosem, że opowie historię z męskiej perspektywy.

O co Radkowi chodzi? O przełamanie konwencji. O odwrócenie porządku płci i wpisanie się w kontekst wielkich gwiazd sceny, i kobiet, i mężczyzn. Talent usprawiedliwia na pewnym etapie wszystko, również zawłaszczenie kobiecego płaszcza kreacji. Dlatego artysta z równym powodzeniem wykonuje piosenki należące do repertuaru wielkich szansonistek. A z ich gestami tak bardzo mu do twarzy.

Co można zrobić z jednym mikrofonem na pustej scenie? Okazuje się, że wszystko. Jego podnoszenie, dotykanie i chowanie go w rękach złożyło się na dyskretny repertuar środków scenicznych. Po takim umiarze poznaje się prawdziwą gwiazdę. Janusz Radek obronił tego wieczoru swój mistrzowski tytuł. Recital artysty przyniósł mi kilka ciarek na plecach i spowodował, że podniósł się poziom energii na sali. Zmieniła się również skala wrażliwości na dźwięk jego głosu i początkowe przesłanie. Z seksistowskiego na wyluzowany, queerowski, wolny od natarczywych skojarzeń. Bo najlepiej, kiedy w artyście jest coś podwójnego, nieco z kobiety i faceta.

Radek to samouk jak Maleńczuk. Słuchając jego nieprawdopodobnej barwy głosu i orientalnych interpretacji właściwie trudno w to uwierzyć. Biorąc jednak pod uwagę wrażliwość i siłę pewnych osobowości wszystko wydaje się bardzo logiczne. Talent odkształca rzeczywistość i może odmienić każe nasze wyobrażenie.

Tego wieczoru doświadczyłam czegoś niezwykłego. Nie tylko niepospolitego poziomu występu, ale przede wszystkim przesunięcia granicy konwencji. Najlepiej oddaje to nowy tytuł recitalu i płyty artysty. Czy może być coś bardziej luzackiego, niepospolitego i na przekór sztampie, jak zawołanie "serwus Madonna"?

Radek posiada głos posłuszny mu jak mięsień. To mu pozwala bezkarnie opowiadać płaskie anegdoty o mężczyznach i kobietach rodem z dawnych kalndarzy czy kolorowej prasy. Tak stereotypowe historie pękają pod wpływem kilku dźwięków z jego gardła. Huk złamanej, źle pojętej tradycji, dudni w uszach słuchaczy tylko przez chwilę. Potem Radek może już bezkarnie śpiewać swoje songi nawet głosem eunucha.

Czym jest nawiedzenie muzyczne? Według młodego barda na pewno misterium scenicznym. Zażegnaniem jednorodności i wejściem do świata największych geniuszy wszechczasów. Nieprzypadkowo na koniec swojego występu Radek zaśpiewał dwa songi samego Szekspira.

Nie popełniłam literówki w tytule recenzji. Serwis skojarzył mi się z wszechstronną wrażliwością artysty. Bo jego repertuar i skala głosu przypomina trochę taki salon z całodobowym serwisem dla klientów. Tym bardziej skutecznym, że patronuje mu szekspirowski Puk, bohater pożegnalnej opowieści Janusza Radka.