Autor: Sam Shepard
Czas akcji: XX wiek.
Miejsce akcji: USA.
Obsada: 4 role męskie, 4 role kobiece.
Druk:
Oryginalny tytuł "A lie of the mind" precyzyjniej oddaje przesłanie autora sztuki, w której główna bohaterka - Beth - twierdzi, że oszukuje ją własny rozum i że wycięto jej mózg. Dramat Sheparda składa się z wielu krótkich scen, przedstawiających losy małżeństwa Beth i Jake'a, dziejących się w różnych miejscach, bez ciągłości czasowej, starając się ukazać przyczyny i skutki tego, co ich spotkało.
W pierwszej scenie Jake, dzwoni z przydrożnego automatu telefonicznego do swojego brata Frankiego. Z rozmowy wynika, że Jake tak mocno pobił żonę podczas domowej awantury, że nie jest pewny, czy żyje. W kolejnej scenie w kompletnej ciemności słyszymy jedynie głos Beth. Gdy po chwili scena rozświetla się, widzimy ją w łóżku w niebieskiej szpitalnej koszuli. Głowę ma owiniętą bandażem, twarz mocno posiniaczoną, oczy podbite i zapuchnięte. Opiekuje się nią brat Mike. Beth jest głęboko przekonana, że umarła i znajduje się w mogile. Opowiada, że jakieś plemię pochowało ją w środku drzewa. Mike usiłuje uzmysłowić jej, co się stało, lecz nie udaje mu się to.
Gdy podczas kolejnej rozmowy Frankie wypytuje brata o szczegóły awantury. Okazuje się, że Jake działał pod wpływem zazdrości. Od pewnego czasu Beth zaczęła zachowywać się dość dziwnie i wyzywająco. Gdy Jake protestował przeciwko takiemu stanowi rzeczy Beth, śmiejąc mu się w nos, mówiła, że nie ma najmniejszego zamiaru czegokolwiek zmieniać. Zaczęła nosić buty na wysokich obcasach i coraz bardziej utożsamiała się z rolą, nad którą właśnie pracowała. Po jakimś czasie była nie do poznania. Sytuację jeszcze bardziej pogarszał fakt, że fikcyjny świat sztuki uznawała za bardziej prawdziwy od tego, w którym żyła. W końcu Jake nie wytrzymał, stracił panowanie nad sobą i podczas awantury pobił ją. Jest przekonany, że zabił Beth, gdyż przestała oddychać. Teraz zrozumiał, że bez niej nie potrafi żyć. Ponieważ nie wiadomo, czy Beth żyje, Frankie chce pojechać do jej rodziców i sprawdzić, co się z nią dzieje.
Mike pomaga Beth w nauce chodzenia. Kobieta zachowuje się niczy małe dziecko i jak dziecko reaguje. W pewnym momencie stwierdza, że nie żyje, a jej oprawca, Jake, jest jej sercem. Wygląda na to, że nadal kocha męża.
Tymczasem brat Jake'a Franki, jego siostra Sally i matka Lorraine postanawiają, że zaopiekują się Jakem, który bardzo zmizerniał i stracił na wadze. Lorraine chce ugotować mu jego ulubioną zupę brokułową. Gdy budzą Jake'a jego stan bardzo ich niepokoi. W pewnym momencie rzuca się on na Sally, która nie może wyrwać się z jego uścisku.
Teraz przenosimy się do domu Beth. Przy jej łóżku stoi Mike i rodzice Meg i Baylor. Mike wyjaśnia, co się stało. Okazuje się, że Baylor nic nie wiedział o małżeństwie córki, nie był na ślubie, bo poszedł na ryby. Matka pamięta tylko, że było mnóstwo samochodów. Beth, która słabo cokolwiek kojarzy, pod koniec sceny rozpoznaje matkę.
Gdy znowu wracamy do Jake'a, Lorraine karmi go zupą z brokułów, choć on nie chce jeść. Wyrywa jej talerz, ciska o materac i zaczyna deptać rozlaną zupę, skacząc po całym łóżku, głośno dysząc i sapiąc. Atak szału szybko go wyczerpuje, a Lorraine spokojnie zaczyna sprzątać zupę. Jake szuka Frankiego, który - jak się okazuje - pojechał do Montany, by odszukać rodziców Beth. Uspokojony zaczyna wypytywać matkę o ojca, którego prochy znajdują się pod łóżkiem, w którym leży, w małym skórzanym pudełeczku. Okazuje się, że był on wojskowym pilotem i poszukiwaczem przygód. Jake chce ustalić, jak zginął, gdyż nie pamięta. Wówczas matka wyjaśnia, że najechała na niego ciężarówka, gdy kompletnie pijany wtargnął na środek autostrady. Przypomina mu, że był przy tym i dziwi się, że nic nie pamięta. Gdy Lorraine wychodzi, Jake wpatrzony w lewą stronę sceny, widzi postać półnagiej Beth, która uwodzicielsko naciera się oliwką z małej buteleczki. Gdy Jake robi ruch w jej kierunku, Beth znika. Teraz wyciąga z pod łóżka pudełko z prochami ojca, otwiera je, lekko dmucha i chmurka popiołów unosi się w świetle punktówki.
W drugim akcie, gdy przenosimy się do salonu w domu Meg i Baylora, Beth jest już w dużo lepszym stanie. W pobliżu domu zjawia się Frankie, ale ponieważ nie wiadomo kim jest, Mike przepędza go. Kiedy z zewnątrz dobiega odgłos wystrzału, okazuje się, że to Baylor, podczas polowania na jelenia, postrzelił przez przypadek Mike'a w nogę. Teraz wprowadza go do salonu i Beth od razu rozpoznaje Frankiego. Kula przebiła mu udo nie uszkadzając kości. W końcu wyjaśnia się, że Frankie przybył tylko po to, aby się dowiedzieć, czy Beth żyje.
Wracamy do Jake'a, który stoi przed lustrem w wojskowej kurtce ojca, z przypiętymi do piersi wszystkimi jego medalami, a wokół szyi ma udrapowaną amerykańską flagę. Goli się elektryczną maszynką. Gdy wchodzi Sally, zaczynają tajemniczą rozmowę, którą przerywa, zjawiająca się w fartuszku, z metalową tacą w rękach, Lorraine. Natychmiast zmieniają temat. Wówczas w oświetlonej lewej części sceny ukazuje się Beth, która klęcząc przed Frankiem, zalotnie owija swą koszulą jego ranne udo. Jake stwierdza wówczas, że Beth żyje i musi ją odnaleźć. Teraz akcja przenosi się na lewą stronę sceny. Beth mówi Frankiemu, że odkryła na jego nodze czarną pręgę i obawia się, że może to być trucizna. Martwi się, że obetną mu nogę, tak jak jej wycięli mózg. Frankie w obawie, że ktoś może wejść, prosi Beth, by włożła na siebie chociaż koszulę. Z ganku wchodzi, cały obsypany śniegiem, Mike. Na prawym ramieniu niesie duży zad jelenia, w lewej ręce strzelbę. Zrzuca połać zwierzęcia na środku pokoju. Frankie wyczerpany pada na sofę.
Jake, stojąc na środku pokoju w bieliźnie i kurtce z orderami, drapuje sobie flagę na ramionach. W ręku trzyma skórzane pudełko z popiołami ojca. Wyjawia Sally, że w jego głowie dzieje się coś dziwnego, coś co zaraz eksploduje w glos. Po chwili z lewej strony sceny, w ciemnościach słychać jak Beth krzyczy JAAAAKE!
W akcie trzecim chora Lorraine leży w łóżku syna. Sally karmi ją zupą. Jake uciekł, żeby szukać Beth, a Lorraine przypomina sobie, jak kiedyś policjant przyszedł zawiadomić ją o tym, że mąż zginął w wypadku na autostradzie. Cały czas nie bardzo wie, jak doszło do tej katastrofy. Wówczas Sally opowiada jej, co się naprawdę wydarzyło. Razem z Jakem znaleźli ojca w pobliżu granicy z Meksykiem w jakiejś bardzo brudnej przyczepie kempingowej. Był wyjątkowo trzeźwy, bo nie miał pieniędzy na picie. Zaprosił ich do środka i pokazał im swoje królestwo. Gdy Jake zaproponował wyprawę do baru, ojciec uśmiechnął się, złapał kapelusz i natychmiast był gotów do wyjścia. Kiedy obydawaj sporo już wypili, coraz wyraźniej zaczęła ujawniać się wzajemna wrogość i chęć rywalizacji, kto jest lepszy. Wówczas Jake wpadł na pomysł, by - skoro są zaledwie milę od amerykańskiej granicy - ścigać się, który z nich pierwszy ją przekroczy, zaliczając po drodze wszystkie bary. Pomysł Jake'a był makabryczny, gdyż ojciec już ledwo trzymał się na nogach. Gdy biegł środkiem szosy, aby dogonić syna, rozjechał go, niczym zabłąkane zwierze, samochód. Zdaniem Sally, Jake świadomie w ten sposób zamordował ojca, a ją zobowiązał do zachowania w tajemnicy wszystkiego, co wydarzyło się przed wypadkiem. Matka nie dokońca uwierzyła w wersję opowiedzaną przez córkę.
W domu Beth, Baylor i Meg zaniepokojeni stanem córki rozmawiają o tym, jak mogliby jej pomóc i co dalej robić. Beth chce wyjść ponownie za mąż za Frankiego, zapominając zupełnie, że już wcześniej poślubiła jego brata. Tymczasem Mike złapał i uwięził w szałasie Jake'a, który przybył w poszukiwaniu Beth. Jest teraz jego więźniem i wytresował go tak, że robi wszystko, co Mike mu każe. Przerażonego Frankiego Beth pociesza, że jak już będą razem, to cały świat się zmieni. Obejmuje go i przytula się do niego.
W scenie ostatniej Lorraine i Sally pakują walizki. Wybierają się do Irlandii, gdzie Lorraine ma podobno jakąś rodzinę. Przy okazji wyrzucają wszystkie niepotrzebne rzeczy, stare fotografie, modele samolotów, stare listy. Ostatecznie planują spalić dom i uciekać. Lorraine zapala zapałkę i podpala stos śmieci w kuble. Równocześnie rozświetla się środek sceny, gdzie Jake klęczy z amerykańską flagą w zębach, a za nim stoi Mike ze strzelbą. Chce go zmusić, by przeprosił Beth i całą rodzinę. Gdy wchodzą do pokoju, gdzie Baylor śpi, a Beth przykrywa troskliwie Frankie'a, leżącego na kanapie, Jake usiłuje sformułować słowa przeprosin, ale nie bardzo może. Wreszcie mówi cicho do Beth: "Ja-ja-ja-kocham cię bardziej niż tę ziemię."
Sztukę kończy rutualne składanie amerykańskiej flagi, zgodnie z wojskowym regulaminem, po czym Baylor z nią wychodzi. Na scenie zostaje płonący kubeł ze śmieciami.