Antonina (Nina) Burska-Cichowska
BURSKA Nina, właśc. Antonina B., zamężna Cichowska (5 V 1895 Łódź - 28 VIII 1976 Skolimów k. Warszawy), aktorka, śpiewaczka, reżyser, dyrektor teatru. Była córką Izydora B., majstra w zakładach włókienniczych, i Józefy z Dwornickich, żoną Karola Cichowskiego. Po ukończeniu szkoły przyfabrycznej w Łodzi pracowała tam jako tkaczka w zakładach włókienniczych. Równocześnie występowała w zespole amat. przy fabryce J. Rychtera, kierowanym przez J. Pilarskiego. Ok. 1916 zaczęła występować, pocz. jako statystka, na scenie łódz. T. Polskiego. Za namową M. Przybyłko-Potockiej przeniosła się do Warszawy, gdzie występowała w t. operetkowych i rewiowych: Oaza, Czarny Kot, Miraż (1917 i od lutego 1921), Dolina Szwajcarska (lato 1918), Nietoperz (m.in. luty, sierpień-październik 1922), Qui Pro Quo (sez. 1922/23 oraz w lipcu 1925 na gościnnych występach z tym teatrem w Krakowie), T. Nowy (czerwiec 1923), Nowości (1924, oraz w lutym i kwietniu t.r. na gościnnych występach w Kaliszu), Bagatela (lato 1924), Perskie Oko (od września 1925 oraz w 1927). Występowała także m.in. w kwietniu 1924 w Łodzi, w maju 1925 w Płocku oraz w okresie 1926-29 w wielu zespołach objazdowych. Recenzenci chwalili jej urodę, temperament i umiejętności wokalne. Podobała się występując w 1924 w T. Nowości w Warszawie w zastępstwie L. Messal jako Katia ("Katia tancerka"). Inne dobre jej role to: tyt. w "Dorinie", Nerina ("Rok bez miłości"), Mania ("Wściekły lotnik"). W plebiscycie publiczności na królową operetki (ogłoszonym w czerwcu 1925 przez "Przegląd Teatralny i Filmowy") zajęła szesnaste miejsce. Po urodzeniu syna, ok. 1929, ustąpiła ze sceny. Okres II wojny świat. spędziła w Warszawie; pracowała w stołówce. Od lipca 1945 kierowała amat. zespołem Tow. Teatrów i Muzyki Ludowej w Słupsku, przekształconym w czerwcu 1946 w zaw. T. Miejski. W teatrze tym, w którym dominował repertuar rozrywkowy, reżyserowała do 1947 większość wystawianych sztuk. Od marca 1947 do września 1949 była aktorką, głównym reżyserem i kier. artyst. objazdowego T. Miejskiego w Koszalinie, w którym obok sztuk typowo bulwarowych, reżyserowała "Radców pana radcy" (1947), "Tu mówi Tajmyr" (1948) i "Sen wujaszka", który wystawiła pt: "Całe miasto o tym mówi" (1949). W 1949 została zaangażowana do T. Dramatycznych w Szczecinie i pozostała w nich do końca kariery. Grała tu wiele ról, a także reżyserowała: "Głupiego Jakuba" (1952), "Dom kobiet", "Radziwiłła Panie Kochanku" (1956), "Konika garbuska" (1959). W T. Polskim w Szczecinie obchodziła 23 XI 1965, po przedstawieniu "Incydentu w Vichy", jubileusz pięćdziesięciolecia pracy scenicznej. Po śmierci męża, przeszła na emeryturę od 1 XI 1970, a od grudnia t.r. zamieszkała w Schronisku Artystów Weteranów Scen Pol. w Skolimowie. W Szczecinie, oprócz pracy w macierzystym teatrze, kierowała wieloma teatr. i estradowymi zespołami amat.: "związków zawodowych, spółdzielczymi, milicyjnymi, wojskowymi i małomiasteczkowymi" (J. Trygław), a wśród nich założonym przez siebie, wielokrotnie nagradzanym zespołem Komendy Woj. MO w Szczecinie. Po wojnie występowała wyłącznie w repertuarze dramatycznym. Jako aktorka zyskała popularność i sympatię szczecińskiej publiczności, przede wszystkim w rolach charakterystycznych o dużym ładunku komizmu, m.in. jako: Balbina Kłaczkowska ("Romans z wodewilu", 1958), Pani Perrichon ("Podróż pana Perrichon", 1959), Orgonowa i Dyndalska ("Damy i huzary", 1953 i 1962), w skeczu "Oświadczyny staropolskie" w "Kramie z piosenkami" (1960). "Duży temperament sceniczny, znakomita vis comica, wewnętrzne ciepło, które emanuje z jej postaci scenicznych - oto sekrety wielkiego, zasłużonego powodzenia wśród szerokich rzesz publiczności" pisano o niej w 1964 w programie "W małym domku". Grała także poważniejsze role dram., m.in. Bertę ("Niemcy", 1950), Rukienie ("Pieją koguty", 1951), Marię Łanową ("Dom kobiet", 1956). O tej ostatniej roli pisał F. Jordan: "bodaj od czasów, kiedy grała Bertę w "Niemcach" Kruczkowskiego nie miała okazji zmagać się z rolą pełną tak silnego, dramatycznego napięcia. Wyszła z tej próby zwycięsko, stworzyła postać żywą, przekonywającą w każdym słowie i geście". Wyróżniano poza tym jej role: Kliminy ("Wesele", 1963), Turusiny ("I koń się potknie", 1964), Tadrachowej ("Moralność pani Dulskiej", 1965); grała też z powodzeniem Panią Jowialską ("Pan Jowialski", 1967).
Bibl.: Almanach 1975/76; Kaszyński: Teatralia; Konarska-Pabiniak: Repertuar; Misiorny: Teatry Ziem Zachodnich; Ordyńska s. 260, 263, 277, 293; Sempoliński: Wielcy artyści; Sośnicki: Z sezonu; Głos Szcz. 1955 nr 178 (il.), 1970 nr 292 (il.); Kur. Szcz. 1956 nr 31 (F. Jordan), 1965 nr 271 (J. Trygław; il.); Kur. Warsz. 1921 nr 55, 1922 nr 47, 245, 1923 nr 154, 1924 nr 110, 211, 1925 nr 244; Prz. Teatr. i Film. 1924 nr 11; Życie Warsz. 1976 nr 215; Afisze i programy (m.in. program "W małym domku", T. Polski Szczecin 1964; sylwetka B. oraz il.), IS PAN; Akta (tu fot.), ZASP.
Ikon.: Fot. - IS PAN.
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1900-1980 t.II, PWN Warszawa 1994
