Józef Munclinger
MUNCLINGR Józef Franciszek [cz. Josef František Munclingr]
(13 września 1888 Nítkovice na Morawach – 31 października 1954 Mariańskie Łaźnie w Czechosłowacji),
śpiewak, reżyser.
Pochodził z rodziny czeskiej; był synem Franciszka Munclingra i Anny z Kadlcaków, mężem aktorki polskiej Janiny Munclinger. Wychowywał się pod opieką stryja, który był członkiem orkiestry teatru lwowskiego. We Lwowie skończył gimnazjum i studia filozoficzne na uniwersytecie. Równocześnie uczył się w lwowskim konserwatorium pod kierunkiem Augusta Dianniego, Mieczysława Sołtysa i Stanisława Niewiadomskiego.
W 1911 po debiucie w operze Cyganeria został zaangażowany do Teatru Miejskiego we Lwowie; w lecie 1913 wraz z zespołem lwowskim występował w Krakowie. W sez. 1913/14 należał do zespołu Teatru Polskiego w Poznaniu. W marcu 1915 wystąpił gościnnie w Brnie.
Od maja 1916 występował na scenie Teatru Wielkiego w Warszawie. Śpiewał tam partie basowe, jak np. Kecal (Sprzedana narzeczona), Kardynał (Żydówka), Don Basilio (Cyruliík sewilski), Mefisto (Faust), Ramfis (Aida), Tonio (Pajace), Skołuba (Straszny dwór). W listopadzie i grudniu 1918 był członkiem zarządu zrzeszenia artystów Opery Warszawskiej. W 1919 występował przez krótki czas w Teatrze Stołecznym w Warszawie, a następnie w Teatrze Wielkim w Poznaniu.
Należał do założycieli ZASP i w 1918–21 wchodził w skład Zarządu Głównego tej organizacji.
W 1921 wyjechał na stałe z Polski. Został wówczas zaangażowany do Opery w Bratysławie, gdzie występował do 1925. Później pracował jako śpiewak i reżyser w Pradze (Národní divadlo); występował też gościnnie w Wiedniu, Budapeszcie, Berlinie i Paryżu. Największym jego osiągnięciem artystycznym w tym okresie była partia Inkwizytora (Don Carlos).
Kilkakrotnie przyjeżdżał do Polski: w czerwcu 1929 występował w Teatrze Wielkim w Warszawie, w 1934 reżyserował gościnnie w Operze Poznańskiej. Polskę odwiedzał też po II wojnie światowej; w 1948 wystawił we Wrocławiu operę Czart i Kaśka, w 1949 w Poznaniu operę Pocałunek.
W Czechosłowacji ceniono go jako pedagoga. Był także działaczem czechosłowackich i międzynarodowych organizacji aktorskich. Zasłużył się dla polsko-czechosłowackiej współpracy artystycznej; m.in. tłumaczył libretta polskich oper na język czeski i czeskich na język polski.
Bibliografia
Ćeskoslovensky hudebni slovnik t. 2, Prana 1965; Afisze, IS PAN; Mika.
Ikonografia
Fot. pryw. i w rolach - MTWarszawa, SPATiF.
Źródło: Słownik biograficzny teatru polskiego 1765–1965, PWN, Warszawa 1973. Zachowano konwencję bibliograficzną i część skrótów używanych w źródłowej publikacji.
Uzupełnienia bibliograficzne
- Josef František Munclingr: Hercova tvář a maska, przedm. J.M.Kvapil, Praha 1940;
- Josef František Munclingr: Hercova technika. Fotografie Tibor Honty, Praha 1948;
