Piotr Woźniakowski
WOŹNIAKOWSKI Piotr (22 V 1831 Kraków - 13 III 1890 Dębica), aktor, dyr. teatru. Był synem Jana W. i Rozalii z Klimczyków, mężem -> Bronisławy Heleny W. Debiutował w 1850 w t. krakowskim. W 1851-52 należał do zespołu T. Borkowskiego m.in. w Stanisławowie, Tarnopolu i Czerniowcach. W 1854 został zaangażowany do t. lwow., gdzie pozostał do 1863 z krótkimi przerwami (w 1856 występował przez pewien czas u T. Borkowskiego, m.in. w Stanisławowie). W 1863-64 grał w Czerniowcach w zespole L. Ortyńskiego, potem W. Rapackiego, następnie w "działówce" (był wówczas reżyserem). W maju 1864 zorganizował zespół i występował z nim w Zaleszczykach (maj), Kołomyi, Tarnopolu (16 VII - ok. 5 IX), Brzeżanach (ok. 5-26 IX), Złoczowie (październik), Samborze (listopad), Stanisławowie (grudzień 1864 - styczeń 1865), Kołomyi (od 23 III), Ułaszkowcach (od 6 VII), Stryju (od ok. 15 VII), w 1866 w Rzeszowie (marzec), Przemyślu, Mościskach, Czerniowcach, Brodach (od 8 IX 1866), po rozwiązaniu swego zespołu występował u J. Bendy w Jarosławiu i Przeworsku, potem zapewne w zespole K. Łobojki. Od 28 V 1867 ponownie kierował własnym zespołem w Kołomyi, od listopada 1867 do marca 1868 w Tarnopolu, potem w Brodach (kwiecień), Zborowie i Zbarażu (sierpień), w 1869 w Przemyślu (styczeń), Rzeszowie (od 4 III), Kolbuszowej (maj), Przeworsku (koniec maja), Jarosławiu, Tarnopolu (listopad, grudzień), w 1870 w Brodach (luty), Tarnopolu (marzec), Tarnowie (maj), Mielcu (czerwiec), Rzeszowie (czerwiec), Stanisławowie (sierpień), Czerniowcach (listopad), Tarnopolu (listopad, grudzień), Przemyślu (grudzień), w 1871 w Brodach (styczeń, luty), Tarnowie (maj), Rzeszowie (sierpień), Stanisławowie (od 20 VIII do października), Brodach (październik), Tarnowie (listopad), Czerniowcach (grudzień), Przemyślu (koniec grudnia), w 1872 w Tarnowie (czerwiec, lipiec), Tarnopolu (sierpień) i zapewne w Drohobyczu, Samborze, Przemyślu, Stanisławowie, Stryju, od grudnia 1872 do lutego 1873 znów w Tarnowie, w 1873 w Rzeszowie (marzec), Tarnopolu (lato), w Stanisławowie (jesień 1873 - wiosna 1874), w 1874 w Czortkowie (maj), w Stanisławowie (czerwiec), a zapewne także w Ułaszkowcach, Zaleszczykach, Trembowli, Tarnopolu, Zbarażu. W grudniu 1874 sam występował gościnnie w t. lwowskim. Potem znów prowadził zespół występujący w 1875 w Tłumaczu (maj), w 1876 w Czerniowcach, Przemyślu (listopad), w Tarnowie (od lutego), w Tarnobrzegu (maj) i znowu w Tarnowie (od listopada), w początku 1878 w Bochni i Tarnowie. 26 I 1878 zrezygnował z kierownictwa zespołu i występował w zorganizowanej przez aktorów "działówce", potem w zespole L. Stępowskiego. Od 25 VII 1878 ponownie przejął kierownictwo zespołu w Tarnowie, potem występował z nim w Wieliczce, Mościskach, Bochni, w 1879 w Cieszynie (styczeń), Nowym Sączu (marzec, kwiecień), Grybowie, Krynicy, znów w Nowym Sączu (listopad), Rzeszowie (listopad - grudzień), w 1880 zapewne ponownie w Nowym Sączu. W 1881 należał prawdopodobnie do zespołu J. Grabińskiego w Łowiczu, w lutym 1882 sam prowadził zespół w Staszowie, potem występował u J. Piaseckiej w Krynicy i w T. Letnim w Krakowie. W 1883 ponownie kierował zespołem w Tarnowie (od 23 I do marca), Rzeszowie (kwiecień, maj) i znowu Tarnowie (październik), w 1884 w Serecie (marzec) i Złoczowie (grudzień), w 1886 w Serecie (od 4 IV do końca października) i w Sadogórze, w 1889 w Sokołowie Małopolskim (8-30 IX), w 1890 w Sokołowie i Sędziszowie. Podana przez Webersfelda wiadomość, że W. zmarł w 1887 w Sędziszowie jest błędna. Wg E. Szeligi był "wzrostu średniego, szczupły brunet bez wąsów", "włosy nosił dość długie, miał gęstą czuprynę i ustawicznie robił ruch głową odrzucając te włosy w tył, brwi czarne krzaczaste zrośnięte ze sobą", a E. Webersfeld opisuje jego twarz "ożywioną jakby jakimś natchnieniem, pobłyskującą fosforycznym światłem dwóch małych, głęboko osadzonych czarnych oczu". W pierwszym okresie pracy W. zapowiadał się jako zdolny amant. Wg S. Pepłowskiego "porywał uczuciem w ustępach dramatycznych, lecz w salonie akcja jego jeszcze nie dość była odpowiednia, ruchy nie dość zaokrąglone". K. Ujejski pisał o nim w 1858: "w ciągu jednego roku niezwykłe w śpiewie uczynił postępy i równe co się tyczy gry rokuje nadzieje". Występował wtedy m.in. w następujących rolach: Henryk ("Serce i posag"), Leon ("Dożywocie"), Stanisław ("Stary mąż"), Filon ("Balladyna"), Albin ("Śluby panieńskie"), Ferdynand ("Intryga i miłość"). W późniejszym okresie grał role charakterystyczne, jak np. Maksym ("Karpaccy górale"), Anzelm ("Gwiazda Syberii"), ale zarzucano mu wówczas zmanierowanie.
Zasługi W. jako dyr. i pedagoga podnosiła wysoko G. Zapolska pisząc: "człowiek ten swój genialny talent, wiedzę, zapał, inteligencję, swój majątek włożył w scenę prowincjonalną, na której uczył, kształcił, formował artystów". "Ja sama to, co umiem najlepszego, zawdzięczam Woźniakowskiemu". Pozytywnie oceniali jego działalność także E. Szeliga oraz E. Webersfeld, wg którego W. "stworzył osobną species aktorów czysto prowincjonalnych, którzy zasilali przez trzy dziesiątki lat wędrowne teatry". Webersfeld wspomniał też, że w repertuarze zespołu W. były utwory Szekspira i Schillera i że "wystawiał wszystkie te sztuki nie tylko z pewną starannością, ale wystawiał je wystawnie według możności". Natomiast J. Nowakowski ostro krytykował poziom jego zespołu i przytoczył szereg ośmieszających W. anegdot.
Bibl.: Estreicher: Teatra; Peplowski: Teatr we Lwowie I; Szeliga s. 19-36, 112-116; Ujejski: Artykuły dziennikarskie s. 13-14, 17; Wspomnienia aktorów (J. Nowakowski); G. Zapolska: Dzieła wybrane t. 2, Wrocław 1962; Afisz teatr. 1871/72 nr 2, 1872/73 nr 121, 1873/74 nr 143, 151; Czas 1871 nr 150, 1890 nr 63; Dz. lit. 1864 nr 53; Dz. lwow. 1868 nr 70; Gaz. kiel. 1882 nr 16; Gaz. lwow. 1873 nr 177; Gaz. nar. 1864 nr 203, 208, 247, 248, 253, 283, 1865 nr 16, 77, 160, 196, 1867 nr 20; Kur. krak. 1876 nr 31; Kur. Rzeszowski 1889 nr 37; Kur. teatr. lwow. 1871 nr 71, 85, 117; Kur. warsz. 1864 nr 105; Nowiny 1868 nr 24; Scena i Sztuka 1908 nr 46 (E. Webersfeld); Afisze, Bibl. Jagiell., IS PAN.
Ikon.: Fot. pryw. (Towarzystwo Prowincjonalne P. Woźniakowskiego) - zb. S. Dąbrowskiego.
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1765-1965, PWN Warszawa 1973
