Jan Szczurowski
SZCZUROWSKI Jan Nepomucen, Ignacy (16 V 1771 Pińczów - 30 X 1849 Warszawa), śpiewak, aktor. M. Chomiński podał imię Ignacy. Był synem Michała i Franciszki Sz., mężem - Joanny Sz. Śpiewu uczył się w szkole księdza W. Sierakowskiego w Krakowie. Debiutował w t. krak. w 1787. W 1788 występował w zespole W. Bogusławskiego w Dubnie, potem znowu w t. krakowskim. 14 IV 1793 debiutował w T. Narodowym w Warszawie w roli Paniota ("Fraskatanka") i został zaangażowany jako "basso buffo". W 1795-99 występował w zespole W. Bogusławskiego we Lwowie (w 1797 również w zespole niem.); 16 VIII 1798 ożenił się tam z aktorką Joanną Gamalską. Po powrocie z zespołem Bogusławskiego do Warszawy występował stale w T. Narodowym do 1839 (z wyjątkiem sez. 1806/07, kiedy z żoną grał we Lwowie, Dubnie, Kamieńcu Podolskim i Tulczynie). W 1802 (wiadomość niepewna) i 1814 występował gościnnie w t. krak., uczestniczył również w występach zespołu T. Narodowego m.in. w Poznaniu (1808, 1809), Kaliszu (1801, 1808,1809, 1811 i prawdopodobnie także w sez. letnich 1802-05), Białymstoku (1808), Krakowie (1809) i Gdańsku (1811). W 1814-21 był akcjonariuszem spółki kierującej T. Narodowym pod dyr. L. Osińskiego, w 1826 został członkiem Komitetu Administracji Teatralnej. 16 V 1837 obchodził jubileusz pięćdziesięciolecia pracy artyst. śpiewając partię kochanka ("Turek we Włoszech"). Ostatni raz wystąpił 16 IV 1839 w partii Wielkiego Marszałka ("Jan z Paryża"). Po przejściu na emeryturę w 1839, od 1840 zamieszkał w Kielcach i organizował tam koncerty (podobno również na nich występował). W 1841 został wybrany do Rady Nadzorczej Kieleckiego Zakładu Opiekuńczego. W 1845 wrócił do Warszawy i 30 X tego roku obchodził jubileusz połączony z koncertem w Resursie Kupieckiej. Należał do najwybitniejszych i najbardziej popularnych śpiewaków swoich czasów. W. Krogulski napisał, że był to "fenomenalnie piękny i obszerny bas", nie miał natomiast wybitnego talentu aktorskiego (zarzucano mu sztywność); w komediach grał role drugorzędne, podczas gdy w operach powierzano mu pierwsze partie basowe; śpiewał takie partie jak: Orobates ("Amazonki"), Altamor ("Axur"), Leporello ("Don Juan"), Sarastro ("Czarodziejski flet"), Bartolo ("Cyrulik sewilski"), Lancelot ("Pałac Lucypera"), Bertram ("Robert Diabeł"), Orbassano ("Tankred"), Bryndus ("Krakowiacy i Górale"), Orgon ("Szkoda wąsów"), Tobiasz ("Szewc i krawcówna"). Ogłaszał recenzje teatr. w "Kurierze Warszawskim".
Bibl.: Bernacki: Teatr; Dąbrowski: Aktorowie; Dąbrowski: Teatr w Białymstoku; Estreicher: Teatra; Got: Na wyspie Guaxary; Rulikowski: Teatr warsz.; Simon: Dykcjonarz s. 24, 83; SMP; Sowiński: Słownik muzyków; Szwankowski: Teatr Bogusławskiego; Kur. warsz. 1825 nr 175, 1837 nr 125, 127, 1840 nr 244, 1841 nr 89, 1845 nr 290, 299, 1849 nr 188, 289, 297; Pam. teatr. 1966 z. 1-4 (J. Sobol); Afisze, IS PAN; Cho-miński; Jasiński; Krogulski.
Ikon.: S. Marszalkiewicz: Portret, akw. gwasz, 1820 - MT Warszawa; NN: S. jako Selim (Westalka), lit. L.A. Dmuszewski: Dzieła dramatyczne t. IX, Warszawa 1823; J. Głowacki: Portret, lit., Świat Dramatyczny 1.1, 1840.
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1765-1965, PWN Warszawa 1973
