Stefan Belina Skupiewski
SKUPIEWSKI, Skupniewski, Stefan Belina (23 VII 1885 Kijów - 2 VIII 1962 Gdańsk), śpiewak, kierownik artystyczny, dyr. teatru. Był synem inż. Bronisława Beliny-Skupiewskiego i Stanisławy z Kruszyńskich, mężem śpiewaczki Heleny Ivoni. Studiował w Instytucie Inżynieryjnym w Petersburgu a potem (zgodnie z wolą ojca) w Karlsruhe na politechnice, którą ukończył w 1909. Równocześnie uczył się gry na fortepianie i śpiewu. Studia wokalne odbywał w Kijowie, następnie u J. Stiickgolda w Karlsruhe, wreszcie w Monachium. W 1908 debiutował w Sankt Gallen w Szwajcarii w barytonowej partii Tonia ("Pajace"). Później występował w Niemczech, m.in. w Lipsku. Od ok. 1910 zaczął śpiewać partie tenorowe. W 1910 został zaangażowany do opery w Monachium. Odtąd do 1928 z ogromnym powodzeniem występował na wielu scenach operowych i estradach Europy i Ameryki Południowej. Po 1910 śpiewał m.in. w Pradze, Ratyzbonie, Innsbrucku, Wiedniu, Pilznie, Budziejowicach, Berlinie; po 1914 m.in. w Kijowie, Odessie, Jekatierynosławiu, Nikołajewie, Charkowie, Petersburgu; po 1920 m.in. w Belgradzie, Zagrzebiu, Trieście, Mediolanie (w 1923 w Teatro alla Scala), Paryżu, Barcelonie, Madrycie (wielokrotnie, m.in. w 1925, 1928), Lizbonie, Buenos Aires, Rio de Janeiro, Montevideo, Sao Paulo. W 1927 wziął udział w światowej premierze "Króla Edypa" w Paryżu śpiewając partię Edypa. W Polsce występował tylko gościnnie: w maju i wrześniu 1923 oraz w kwietniu 1924 w T. Wielkim w Warszawie, w 1925 we Lwowie. W 1928 w pełni powodzenia (prawdopodobnie ze względów zdrowotnych) opuścił scenę i osiadł w Warszawie. Poświęcił się pracy pedag. w operze warszawskiej oraz w studium operowym T.O.N., gdzie m.in. w 1934 reżyserował "Uprowadzenie z seraju". W 1938-39 był prof. śpiewu solowego w Wyższej Szkole Muzycznej im. Chopina w Warszawie. Po II wojnie świat. pracował od 1945 w PWSM w Łodzi, a od 1946 w PWSM w Katowicach. W 1946-53 (do marca 1953) był dyr. i kierownikiem artyst. Opery Śląskiej w Bytomiu, która pod jego kier. była placówką o wysokim poziomie, zarówno pod względem repertuarowym, jak i wykonawczym. Od 1953 objął kierownictwo wokalne Opery i Filharmonii Bałtyckiej w Gdańsku. Był też prof. w PWSM w Sopocie. 22 VI 1957 obchodził w Operze Bałtyckiej jubileusz pięćdziesięciolecia pracy artystycznej. Był członkiem zasłużonym ZASP.
Dzięki świetnemu głosowi, dobrym warunkom zewnętrznym i zdolnościom aktorskim zyskał światową sławę, a piękna barwa głosu, świetna technika wokalna i muzykalność sprawiły, że był wielokrotnie porównywany z E. Carusem. Rozległa skala głosu pozwalała mu na wykonywanie różnorodnych partii, od bohaterskich do lirycznych. Repertuar jego obejmował przeszło pięćdziesiąt partii, śpiewanych w języku pol., ros., franc, niem., włos. i serbskim; ważniejsze z nich: Faust ("Faust"), Radames ("Aida"), Alfred ("Traviata"), Eleazar ("Żydówka"), Rudolf ("Cyganeria"), Cavaradossi ("Tosca"), Don Jose ("Carmen"), Canio ("Pajace"), Herman ("Dama pikowa"), Tristan ("Tristan i Izolda"), Julian ("Luiza"). Był również znakomitym pedagogiem, który wyszkolił wielu śpiewaków pol.; do uczniów jego należeli m.in. K. Szczepańska, A. Majak, W. Domieniecki.
Bibl.: Almanach 1961/62; SMP; Dz. balt. 1962 nr 184; Kur. warsz. 1923 nr 136, 137, 261, 263, 266, 268, 1928 nr 265; Ruch muz. 1962 nr 4 (il.), 5 (11 il.), 19; Sł. powsz. 1957 nr 147; Teatr 1946 nr 4; Teatr i Film 1957 nr 6 (4 il.); Akt zgonu 1209/1962. USC Gdańsk; Materiały archiwalne, MTWarszawa.
Ikon.: Fot. pryw. - MTWarszawa.
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1765-1965, PWN Warszawa 1973
