Julian Oskar
OSKAR Julian, właśc. J. Eisenbett (ur. ok. 1846 - działał do 1929), aktor. Był podobno uczniem J. Chęcińskiego i w 1869 pod nazwiskiem Eisenbett występował prawdopodobnie w zespole A. Trapszy w Kaliszu, a w 1872 w zespole K. Łobojki. W 1873 słuchał wykładów A. Strakoscha w Wiedniu i organizował w tamtejszym "Ognisku" pol. przedstawienia amatorskie. Potem do ok. 1878 występował na scenach niem. i austr. (Graz, Akwizgran, Rostock, Hanower oraz Residenz Theater w Wiedniu). Po powrocie do Polski występował w 1878-82 już pod nazwiskiem Oskar kolejno w zespołach P. Ratajewicza, K. Łobojki, J. Puchniewskiego i J. Teksla. W 1882 należał do zespołu E. Skrzyszowskiego w Tarnowie i Jaśle. 4 II 1883 wystąpił w t. krak. w roli Malarza ("Gałganduch"). W lecie tego roku grał w warsz. t. ogr. Nowy Świat, a potem w zespole J. Myszkowskiego w Zamościu. W 1884 występował w zespole F. Ratajewicza, m.in. w Łukowie i Siedlcach, a potem w "działów-ce" w Tarnowie, w marcu 1885 w zespole K. Hoffmana i F. Ratajewicza w Zamościu, w kwietniu tego roku u H. Lasockiego w Rzeszowie, w 1886 u J. Piaseckiej w Złoczowie, gdzie podobno był kierownikiem artyst. zespołu. W sez. 1886/87 występował w Łodzi, w czerwcu 1887 u F. Ratajewicza w Łowiczu, a 17 IX 1887 debiutował w WTR w roli Franciszka Moora ("Zbójcy"). Krytyka surowo oceniła zarówno wybór roli, jak i jej wykonanie stwierdzając, że O. brak talentu i warunków zewnętrznych do ról, które starał się grywać (grał podobno nawet role tyt. w "Hamlecie", "Królu Learze", "Ryszardzie III"). W 1888 występował w Sokołowie Małopolskim w zespole K. Małkowskiego, w 1891 w Łowiczu, latem tego roku w warsz. t. ogr. Eldorado, a zapewne też w Belle Vue. W marcu 1892 podobno z W. Ostrowską występował na wieczorach artyst. w Dąbrowie Górniczej. W lecie tego roku grał w warsz. t. ogr. Eldorado, w 1893 w Kielcach, w 1899 w warsz. t. ogr. Odeon. Potem często deklamował na różnych imprezach i wieczorach humorystycznych, które organizował w Królestwie. Przez wiele lat reżyserował także przedstawienia amatorskie w Warszawie. W 1908 obchodził w Warszawie jubileusz trzydziestopięciolecia pracy. Jeszcze w podeszłym wieku występował dorywczo. W 1925 grał w t. Szkarłatna Maska w Warszawie rolę Żebraka ("Dybuk"). 1 VII 1926 w T. Nowości odbył się jego kolejny jubileusz. W 1929 wystąpił w niewielkiej roli w filmie "W lasach polskich".
Bibl.: Echo 1878 nr 51; EMTA 1887 nr 208; Kłosy 1873 nr 407; Kur. warsz. 1926 nr 178; Scena i Sztuka 1908 nr 18 (ii.); Afisze Bucholtzów, WAPLublin.
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1765-1965, PWN Warszawa 1973
