Bolesław Nowiński
NOWIŃSKI Bolesław Zbigniew Kazimierz (1829 lub 1832 Kraków - 14 V 1867 Warszawa), aktor. Był synem -> Kajetana N. i -> Domiceli N. z Werowskich, bratem -> Malwiny N., mężem -> Matyldy N. Od ok. 1847 występował w zespole ojca, m.in. w 1847 grał w Kaliszu Karola ("Biedny rybak") i Henryka ("Fabrykant"); w Kaliszu występował także niekiedy w widowiskach baletowych pod dyr. M. Piona, m.in. jako Pierrot ("Antykwariusz, czyli Opiekun oszukany"). Pod kier. ojca w jego prowincjonalnym zespole objazdowym spędził pierwsze lata pracy na scenie. 28 VII 1852 debiutował w warsz. T. Rozmaitości w roli Ludwika Ferriera ("Małżeństwo z rozkazu"); 1 VIII zagrał Piotra Maillarda ("Włóczęga"), a 5 XI Robina ("Pamiętniki szatana"), ale nie został zaangażowany. Powrócił do zespołu ojca i pod jego dyr. grał do 1854, m.in. w Radomiu, Płocku, Kielcach, Lublinie. 11 VIII 1853 w Płocku ożenił się z aktorką Matyldą Urban. Odznaczał się bardzo dobrymi warunkami zewnętrznymi, toteż występował w rolach "pierwszych kochanków i bohaterów" (S. Krzesiński); K. Estreicher pisał, że w rolach amantów przypominał świetnego Ignacego Chomińskiego. Do lepszych jego ról z tego okresu należał Edwin ("Odludki i poeta"). W 1855 występował we Lwowie, a w 1856-57 znowu w zespole K. Nowińskiego w Lublinie. W 1857 wraz z żoną przeniósł się do Wilna, gdzie występował do 1861. Z zespołem t. wil. występował w 1858 w Druskiennikach i Mińsku Litewskim, a w 1859 w Druskiennikach i Kownie. W 1860 przez krótki okres grał w Warszawie, skąd znowu powrócił na Litwę. Od czerwca do sierpnia 1860 występował gościnnie w Kownie, w lecie 1861 w Birsztanach. W Wilnie był popularnym i lubianym aktorem a szczególnym powodzeniem cieszył się w tyt. roli w dramacie "Kasper Karliński". Grał poza tym na scenie wil. kilka interesujących ról, m.in. tyt. w "Hamlecie" i "Otellu", Antosia Rewizorczuka ("Karpaccy górale"), Dymitra ("Dymitr i Maria"), Zygmunta Augusta ("Barbara Radziwiłłówna" A.E. Odyńca); w ostatniej roli prócz dobrej gry upamiętnił się także świetną, portretową niemal charakteryzacją. Celował wg opinii prasy "głównie w charakterach szlachetnych, głębokich i rzewnych". W Wilnie przyjaźnił się z W. Syrokomlą. Przebywał tam do 1864; po 1861 nie występował, lecz założył i prowadził w mieście zakład fotograficzny. Jesienią 1864 przybył do Warszawy i wystąpił w T. Wielkim w rolach: 1 X Oskara ("Trzydzieści lat, czyli Życie szulera"), 8 X Hrabiego Leicestera ("Maria Stuart" F. Schillera); grał jeszcze Krajczego ("List żelazny"), jednak bez większego powodzenia. Nie przyjęty do WTR, wyjechał do zespołu J. Chełmikowskiego do Płocka. Od 1 VIII 1865 został przyjęty do zespołu dramatu WTR, jednak na scenie warsz. nie podobał się. W początku 1866 gościnnie występował w Płocku. Ostatni raz wystąpił w Warszawie 27 X 1866 w roli Gorgiasza ("Kobiety z kamienia"). Przeniósł się następnie na prowincję do zespołu A. Trapszy, z którym w sez. 1866/67 grał w Lublinie i Radomiu. Pisywał opowiadania i poezje, które zamieszczał w "Opiekunie Domowym" i "Czytelni Niedzielnej".
Bibl.: Estreicher: Teatra; Kotarbiński: Ze świata ułudy s. 262; Krzesiński: Koleje życia s. 354, 468; Rulikowski: Teatr na Litwie s. 76, 77, 80-82, 87-91, 93: Stefański: Teatr w Kaliszu s. 84, 87-89; Gaz. pol. 1866 nr 37; Kur. warsz. 1867 nr 110; Kur. wil. 1861 nr 70; Akt ślubu w jednej z parafii płockich (wg informacji S. Dąbrowskiego); Chomiński; Jasiński.
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1765-1965, PWN Warszawa 1973
