Apoloniusz Maleszewski
MALESZEWSKI Apoloniusz (ok. 1830 - 22 III 1864 Lwów), aktor. Był synem Marcina M., urzędnika z Kalisza, i Franciszki z Kozarskich. W 1845 wstąpił do Szkoły Dramatycznej w Warszawie. W lipcu 1846 wyjechał na prowincję i występował odtąd w zespole T.A. Chełchowskiego, m.in. w 1848 w Kaliszu; w 1851 był w zespole J. Piotrowskiego w Płocku, a w 1852 u J. Gawęckiego w Lipnie, Włocławku, Łęczycy, Ciechocinku.
Od 14 X do 4 XI 1853 występował gościnnie w Warszawie w T. Rozmaitości w rolach: Barona ("Stara romantyczka"), Gracy ("Młynarz i kominiarz"), Jegomościa ("Pewien jegomość i pewna jejmość"), Bussaca ("Nieszczęśliwy przyjaciel"). W 1853 wystąpił również gościnnie we Lwowie i Wilnie. W 1854 grał w zespole P. Ratajewicza w Płocku, potem zaś do końca 1855 u J. Gawęckiego we Włocławku i w Ciechocinku. Następnie został zaangażowany do Lwowa i występował tam stale do 1864. Zmarł na gruźlicę.
Był zdolnym, użytecznym aktorem charakterystycznym. Wg K. Estreichera z powodzeniem odtwarzał tzw. "czarne charaktery" i "intrygantów", takie jak: Homodei ("Rywalki"), Planterose ("Ubodzy Paryża"). Wg S. Pepłowskiego był "obdarzony niepospolitą giętkością talentu, obszerną skalą głosu, zadziwiającą ruchliwością fizjonomii, a przy tym umiejący przekształcić się do niepoznania", ale "zbytnie przejmowanie się rolą przeradzało się u niego niejednokrotnie w przesadę". Lepsze role M.: Papkin ("Zemsta"), Don Cezar ("Don Cezar de Ba-zan"), Generał Morin ("Ulicznik paryski"), Bakałarz ("Skalmierzanki"), Sędzia ("Stary mąż"), Mąż ("Okno na pierwszym piętrze"), Duforme ("Fałszywi poczciwcy").
Bibl.: Estreicher: Teatra; Pepłowski: Teatr we Lwowie I; Stefański: Teatr w Kaliszu s. 90; K. Ujejski: Artykuły dziennikarskie (O scenie polskiej we Lwowie), Lwów 1858 s. 14-17; Gaz. pol. 1864 nr 75; Chomiński; Jasiński.
Ikon.: T. Gadomski: Portret, lit. - MNKraków (zb. Czapskich).
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1765-1965, PWN Warszawa 1973
