Łucjan Kościelecki
KOŚCIELECKI Łucjan, właśc. Alfons K., pseud. Łucjan (22 IV 1850 Jaryczów w Galicji - 4 XII 1907 Otwock), aktor, dyr. teatru, reżyser. Był synem Andrzeja K. właściciela ziemskiego i Karoliny z Pokorskich, mężem -> Julii K. Uczył się w gimn. w Przemyślu, a następnie na kursach handlowych we Lwowie. Podobno debiutował w 1869 na prowincji pod pseud. Łucjan i używał go do 1881 (np. w grudniu 1869 w zespole G. Zimajera w Kołomyi). W 1871-72 występował w zespole P. Woźniakowskiego m.in. w Czerniowcach. 17 V 1872 debiutował w t. krak. w roli Valreasa ("Frou-Frou"), ale nie został zaangażowany. Jeszcze w tym samym roku grał w zespole P. Woźniakowskiego w Tarnowie. W 1873-75 występował we Lwowie, w lecie 1875 w warsz. t. ogr. Eldorado, w 1875-77 w t. pozn. (w sez. letnich brał udział w występach zespołu w warsz. t. ogr.: 1876 - Tivoli, 1877 - Belle Vue), w listopadzie 1876 podobno grał także w zespole J. Grabińskiego w Płocku. W styczniu 1877 zorganizował z F. Idziakowskim i W. Wernerem zespół, który w lutym i marcu występował w Kaliszu, potem prawdopodobnie w Płocku i Lublinie. Jesienią (od 13 X) przeniósł się na jeden sez. do t. krak., gdzie grał już poważne role, m.in. Seweryna ("Pan Damazy"), Rzecznickiego ("Fantazy"), Kostryna ("Balladyna"), Jagona ("Otello"), Leona ("Wielki człowiek do małych interesów"). Po sez. letnim 1878 spędzonym w zespole K. Filleborna w warsz. t. ogr. Arkadia (gdzie także reżyserował) wrócił do t. pozn. (wyjeżdżając co roku z zespołem tego t. do warsz. t. ogr. Eldorado). Po ustąpieniu K. Doroszyńskiego objął (już pod właśc. nazwiskiem) w grudniu 1881 dyr. t. pozn. i prowadził ją do końca kwietnia 1882. W maju grał z zespołem pozn. we Włocławku i Płocku, a od czerwca do września w warsz. t. ogr. Alhambra. Niepowodzenia finansowe nie pozwoliły mu jednak utrzymać na dłużej dyrekcji. Od jesieni 1882 do 1884 występował w zespołach: A. Łukowicza (1882), J. Teksla w Petersburgu (1882), J. Kasprowicza w Łomży (1883), J. Grabińskiego w Łęczycy (1883), J. Puchniewskiego w Łodzi (1883/84); grał m.in. Nowowiejskiego ("Przed ślubem"), Pana Beneta ("Pan Benet"), Rejenta ("Zemsta"). Potem usunął się ze sceny z powodu postępującej głuchoty i pracował jako felietonista i sekretarz redakcji w "Dzienniku Łódzkim". W artykułach swych postulował założenie stałego t. w Łodzi. 6 X 1888 objął sam dyr. t. łódzkiego. Zgromadził dość dobry zespół aktorski i utrzymał się z nim przez dwa lata, dając w ten sposób początek stabilizacji t. łódzkiego.
W sez. letnich 1889, 1890 wyjeżdżał wraz z zespołem do warsz. t. ogr. Belle Vue. W grudniu 1889 występował ze swym zespołem w Częstochowie, Sosnowcu, Piotrkowie i Zawierciu, w kwietniu 1890 we Włocławku a potem w Płocku, jesienią w Radomiu i Lublinie (od 18X-4XII wspólnie z J. Grabińskim). 9 XII 1890-15 III 1891 i 8 XII 1891-28 II 1892 prowadził zespół w Petersburgu. Wiosną 1892 występował z nim w Rydze, Mitawie i Moskwie, w lecie w Busku, Kazimierzy Wielkiej i Ojcowie, a następnie w Suwałkach i Mariampolu. W 1893 zorganizował jeszcze objazd po Kaukazie. Zniechęcony niepowodzeniami finansowymi usunął się od czynnej działalności teatr. (ostatni raz próbował zorganizować zespół w Petersburgu w 1898). Powróciwszy do Warszawy poświęcił się pracy dziennikarskiej, którą rozpoczął jeszcze w młodości pisując recenzje do prasy lwowskiej. Pracował stale w "Kurierze Codziennym" pisując także do "Kuriera Teatralnego" i do innych pism. Od 1905 był recenzentem "Gońca Porannego i Wieczornego". Był też autorem kilku utworów dramatycznych, jak np. "Mikita" i "W suterenach warszawskich". Jako aktor, a także jako reżyser i dyr., wyróżniał się inteligencją i kulturą. Zmarł w sanatorium w Otwocku.
Bibl.: Filler: Melpomena (il.); Gliński: Teatr w Petersburgu U s. 56-69, 70-103, 129-138; Got: Teatr Koźmiana; Koryzna I s. 135, 139, 141, 148-150; Olszewski: Z kronik teatr, (il.); Okręt; Pepłowski: Teatr we Lwowie I; PSB XIV (Z. Wilski); Scena pol. w Łodzi s. 15; EMTA 1899 nr 293; Gon. wiecz. 1907 nr 559; Kur. warsz. 1907 nr 340; Nasza Scena 1962 nr 30-32 (K. Leszczyński; tu il.); Scena i Sztuka 1907 nr 2 (il.).
Ikon.: NN: Portret lit. Mucha 1876 nr 30; F. Oborski: Portret, rys., repr. Tyg. ilustr. 1888 nr 302.
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1765-1965, PWN Warszawa 1973