Leon Karsznicki
KARSZNICKI, Karśnicki, Leon (1815 Kalisz - 30 X 1876 Kraków), aktor, śpiewak. Był synem Kaspra K. i Antoniny z Kalinowskich, mężem -> Joanny K. Przed 1834 pracował jako praktykant aptekarski. W 1834 debiutował w Kaliszu w zespole T.A. Chełchowskiego i wyjechał z nim potem na występy do Łowicza i Płocka (1835). W sez. 1835/36 występował w Kaliszu w zespole W. Raszewskiego, od 1837 ponownie w zespole T.A. Chełchowskiego najpierw na prowincji, a w 1840-43 w t. krakowskim. Grał wtedy role charakterystyczne, m.in. Janusza ("Pan Jowialski"), Orgona ("Dożywocie"), Cześnika ("Zemsta"), a także śpiewał partie basowe w operach. W 1843 występował nadal w t. krak., a latem tego roku z zespołem w Kaliszu, ale po powrocie do Krakowa nie został zaangażowany na następny sezon. W 1844 występował w Kaliszu u F. Stobińskiego i w Lublinie u W. Łozińskiego, w 1847 w Kaliszu u K. Nowińskiego i w Łowiczu u T.A. Chełchowskiego, w 1849 w Płocku, w 1850 w Busku u J. Okońskiego. 1 II 1850 w Płocku ożenił się z Joanną Jakob, która później została aktorką. W 1850-52 występował u J. Barańskiego, m.in. w Lublinie i Łomży, w 1853 w Ciechocinku u J. Gawęckiego, w 1854-55 w zespole P. Ratajewicza. 11 V 1855 debiutował we Lwowie w roli Generała Morina ("Ulicznik paryski"); został zaangażowany i w t. lwow. występował przez rok. W kwietniu 1856 przeniósł się do Krakowa i aż do początku 1862 występował stałe w t. krak. pod dyr. J. Pfeiffera; latem z całym zespołem wyjeżdżał na występy, m.in. do Poznania (1857, 1858, 1859) i Kalisza oraz do Wiednia (1856). Grał wówczas role "ojców charakterystycznych", m.in. Geldhaba ("Pan Geldhab"), Hrabiego ("Łobzowianie"), Radosta ("Śluby panieńskie"). Od 1862 występował na prowincji w zespołach: K. Łobojki (1862), L. Ortyńskiego w Czerniowcach (1863), J. Chełmikowskiego w Płocku (1864-65), J. Gawęckiego w Kaliszu (kwiecień-czerwiec 1866), F. Stobińskiego w Kaliszu (od lata 1866 do kwietnia 1867). W 1868 grał przez krótki czas we Lwowie, potem znowu w zespołach: A. Carmantranda w Kielcach (maj 1868-styczeń 1869) i w Piotrkowie (styczeń-kwiecień 1869), F. Sellina w Łodzi (sez. 1869/70), J. Cybulskiego w Ciechocinku (1871), znowu A. Carmantranda w Kaliszu (1872), K. Łobojki (1872), J. Grabińskiego (1873), I. Kalwińskiego w Kórniku (17 XII 1874-1 I 1875). Pod koniec życia był w nędzy. K. Estreicher ocenił go jako podrzędnego i miernego aktora; H. Meciszewski pisał o K.: "natura odmówiła mu wszystkiego, czego artysta zwykł potrzebować na scenie". Natomiast S. Krzesiński wspominał, że K. "wzrostu był pięknego", a "oprócz talentu posiadał i głos basowy, był więc użyteczny wielostronnie"; zarzucał mu jednak brak wytrwałości: "z początku pracował gorliwie i był bardzo poszukiwany, ale z czasem stał się fantastykiem i jak chciał, to każdą rolę podnosił do zenitu, a jak nie miał humoru, to tę samą sztukę położył bez powstania."
Bibl.: Estreicher: Teatra; Fredro na scenie; Got: Teatr Meciszewskiego; Kaszyński: Dzieje sceny kaliskiej; Koryzna I s.44; Krzesiński: Koleje życia s. 200, 201, 207, 210. 235, 290, 297, 321, 322, 325; Meciszewski: Uwagi s. 79, 175-176; Pepłowski: Teatr we Lwowie I; Raszewski: Staroświecczyzna; Stefański: Teatr w Kaliszu s. 104, 105; Gaz. pol. 1866 nr 131, 1867 nr 28, 106, 188, 201, 285; Gaz. teatr. 1843 nr 58; Kur. codz. 1869 nr 32; Kur. warsz. 1864 nr 285, 1868 nr 268,1869 nr 160, 1871 nr 143; Afisze, IS PAN; Akt ślubu w jednej z parafii Płocka (wg informacji S. Dąbrowskiego).
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1765-1965, PWN Warszawa 1973
