Amelia Jarszewska
JARSZEWSKA Amelia, właśc. Lewandowska, zamężna Jaroszowa, pseud. Legadi (1855 Rawa Ruska - 22V 1929 Grodno), aktorka, dyr. teatru. Była pierwszą żoną -> Karola J., matką -> Stanisława J. Kształciła się we Lwowie i prawdopodobnie debiutowała ok. 1878 w t. lwowskim. W grudniu 1878 i styczniu 1879 grała niewielkie role w t. krak. pod pseud. Legadi. Później należała zapewne do zespołu E. Baczyńskiego. We wrześniu 1880 prowadziła zespół w Stanisławowie, w kwietniu 1882 w Nowym Sączu. W tym czasie wyszła za aktora Karola Jarosza i odtąd do 1885 używała nazwiska Jaroszowa. W sez. 1882/83 występowała w zespole A. Myszkowskiego i J. Nowakowskiego w Lublinie. Z mężem wkrótce się rozeszła. Od 2 XII 1883 do listopada 1885 kierowała własnym zespołem i występowała z nim w Tarnowie (do 19 IV 1884), Jaśle (październik 1884), znów w Tarnowie oraz w Rzeszowie (jesień 1885). Po zlikwidowaniu zespołu wyjechała z synem do Włoch i pozostała tam do ok. 1900. Po powrocie do Polski zaczęła znów występować zapewne w 1905 pod nazwiskiem Jarszewska w zespole B. Bolesławskiego na Ukrainie. Jesienią 1906 występowała w zespole swego syna Stanisława J. i jego żony Wandy J. w Kijowie, Kamieńcu Podolskim, Białej Cerkwi. W styczniu 1908 sama prowadziła zespół występujący w Pułtusku, zapewne także w Łowiczu i Skierniewicach, a we wrześniu tego roku w Płocku. W późniejszych latach towarzyszyła w wędrówkach synowi, ale na scenę już nie wróciła. Grywała role charakterystyczne, m.in. Pawłową ("Marcowy kawaler"), Wdowę ("Balladyna"), Kurcewiczową ("Ogniem i mieczem").
Bibl.: Got: Teatr Koźmiana; Głos płoc. 1908 nr 72; Nowiny Jasielskie 1884 nr 20-22; Scena i Sztuka 1908 nr 5; Afisze, Bibl. Jagiell.
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1765-1965, PWN Warszawa 1973
