Maria Fertner
FERTNER Maria, zamężna Wiśniewska, właśc. Kozłowska (11 XI 1873 Warszawa - 17 IV 1955 Skolimów), śpiewaczka, aktorka. Była córką Juliana i Heleny F., żoną -> Lucjana Wiśniewskiego (Kozłowskiego). Do ok. 1904 występowała pod nazwiskiem panieńskim. Debiutowała 6 VII 1893 we Lwowie w partii Krysi ("Ptasznik z Tyrolu") i została zaangażowana do t. lwow. na sez. 1893/94. 13 VIII 1894 debiutowała w WTR w roli Nitouche ("Nitouche"). W sez. 1894/95 i 1895/96 należała do zespołu L. Czystogórskiego (m.in. w 1896 w Lublinie), latem 1896 grała w warsz. t. ogr. Wodewil; potem przeszła do zespołu F. Felińskiego. W pierwszej poł. 1897 występowała z zespołem M. Silviniego w Dąbrowie Górniczej, latem z zespołem J. Reckiego w t. letnim w Parku Krakowskim, od 8 XII 1897 do 1 I 1898 gościnnie w Poznaniu grając Olimpię ("Nad przepaścią"). W 1898-99 występowała w zespole Z. Przybylskiego (m.in. w lecie 1898 w warsz. t. Odeon), od kwietnia 1899 w zespole działowym we Włocławku i Łęczycy, latem 1899 w warsz. t. ogr. Wodewil, następnie w zespole L. Czystogórskiego, w 1900-03 w zespole F. Felińskiego w Sosnowcu, we wrześniu 1903 w Łodzi, w 1904 w zespole J. Myszkowskiego w Lublinie, a w maju 1904 z zespołem B. Mareckiego w Dąbrowie Górniczej i Będzinie. Ok. 1904 (prawdopodobnie w Sosnowcu) wyszła za mąż za aktora Łucjana Ludwika Wiśniewskiego i zaczęła używać podwójnego nazwiska Fertner-Wiśniewska. W sez. 1904/05 należała do zespołu F. Felińskiego w Lublinie; w 1905 znowu występowała w Łodzi, w 1906 w Ciechocinku w zespole F. Felińskiego (lato) i w zespole W. i S. Jarszewskich na Ukrainie. Tuż przed i podczas I wojny świat. grała w Warszawie: w 1913 i 1914 w t. Bi-Ba-Bo, w sez. 1914/15 w T. Udziałowym i T. Współczesnym, w sez. 1915/16 w T. Letnimi T. Nowoczesnym, w 1916 w T. Współczesnym, w 1917 w t. Sfinks; po wojnie: w 1918-20 w T. Polskim w Łodzi, w sez. 1921/22 w t. Nietoperz w Warszawie, w sez. 1922/23 znowu w T. Miejskim w Łodzi, w sez. 3923/24 w T. Nowym w Poznaniu. W 1926 uczestniczyła w przedstawieniach dla dzieci organizowanych w T. Wielkim we Lwowie; w 1927 grała w warsz. T. Wodewil oraz w T. Odrodzonym. W 1945 (lub może wcześniej) zamieszkała w Schronisku Artystów Weteranów Scen Polskich w Skolimowie. Grała w repertuarze komediowym i operetkowym (w początkach kariery określana była jako "wodewi-listka"). Role: Indiana ("Indiana i Charlemagne"), Korynna ("Nitouche"), Luiza ("Muszkieterowie Ludwika XIII"), Kamila ("Żołnierz królowej Madagaskaru"), Klaretta ("Córka pani Angot"), Bettina ("Bettina"), Dziewanna ("Dzwony kornewilskie"). Śpiewała również w operach, m.in. Zofię ("Halka"), Jadwigę ("Straszny dwór").
Bibl.: Estreicher: Drużyny s. 4, 9; Filler: Melpomena; Olszewski: Z kronik teatr.; Sempoliński: Wielcy artyści; 75 lat T. Pol. w Poznaniu s. 346; EMTA 1894 nr 568; Afisze, IS PAN; Straus: Repertuar 1914-15, 1915-16.
Źródło:Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1765-1965, PWN Warszawa 1973
