Józefa Dobrzańska
DOBRZAŃSKA Józefa (7 I 1809 Warszawa - po 1892 Warszawa?), aktorka, tancerka. Była córką Stanisława D. i Anny ze Stradomskich, siostrą -> Anny D. I -> Róży D. Od 1821 uczyła się w warsz. szkole baletowej, a od 1825 należała do zespołu baletu T. Narodowego. Po raz pierwszy wystąpiła 17 IX 1825 w żywych obrazach "Salomon przed bożyszczem". W 1833 rozpoczęła naukę w warsz. Szkole Dramatycznej. Jako aktorka debiutowała 19 XII 1834 w roli Matyldy ("Omyłka w małżonkach"). "Twarz piękna - pisał J.T.S. Jasiński - postać przyjemna, ułożenie zręczne, lubo głos przytwardy, przemówiły za jej przyjęciem". Przeniesiona po tym występie do zespołu dramatu, grała m.in. Ludwikę ("Krzyżyk złoty"), Teresę ("Sierota z Genewy"), Fanny ("Paraviedes bankier hiszpański"), Marię ("Włóczęga"), Emilię ("Lektorka"), Anielę ("Krewni"), Zofię ("Przebiegły kuzynek"), Klarę ("Nowy Teatr"), Henriettę ("Skutki oddalenia"). Wg "Pamiętnika Sceny Warszawskiej" 1838 odtwarzała zwykle "role kochanek główniejsze w dramatach lub komediach - zawsze z wielką starannością". Do 1836 występowała jeszcze dorywczo jako tancerka (m.in. w 1836 w balecie "Kupiec obrazów, czyli Opiekun oszukany"; wiadomość ta jednak dotyczyć może - Róży D.), a po tym roku już tylko w repertuarze dramatycznym. W 1840 wyjechała za granicę na kurację; miała wtedy możność odwiedzić t. w Dreźnie, w Lipsku i w Pradze. Po powrocie do Warszawy uczyła się jeszcze przez pewien czas pod kier. J.T.S. Jasińskiego. Występowała jednak coraz rzadziej. Po raz ostatni wystąpiła 14 X 1860 w roli Pani Jowialskiej ("Pan Jowialski"); w grudniu tego roku przeszła na emeryturę. W Warszawie przebywała jeszcze w 1892.
Bibl.: Pam. Sceny warsz. 1838 s. 84-85, 1839 s. 78, 102, 210, 212, 1840 s. 75, 86, 87, 94, 112, 158; Rocz. t. we Lwowie 1845; Afisze, MTWarszawa; Chomiński; Jasiński.
Ikon.: J. Głowacki (zakład lit. F. Schustra, Warszawa): D. jako Ludomiła (Wybór), lit., J.T.S. Jasiński: Prace dramatyczne, Warszawa 1838/39, t. 7; NN: D. jako Hrabina de Rasberg (Fryderyka Brown), graf. - MNKraków.
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1765-1965, PWN Warszawa 1973
