Wiktoryn Damse
DAMSE, Dampse, Wiktoryn Józef (23 I 1788 lub 26 I 1789 Sokołów koło Stryja - 15 XII 1852 Rudno koło Warszawy), aktor, kapelmistrz. Był synem Michała D., chirurga, i Magdaleny z Unickich, mężem - Krystyny D., ojcem - Filipiny D., - Józefa D., -> Konstancji Turczynowicz i -> Teresy D. Kształcił się w warsz. konserwatorium. W 1809-12 był dyrygentem orkiestry w wojsku Księstwa Warszawskiego. W 1813 zaangażował się do zespołu prowincjonalnego K. Bauera (Kalisz, Płock). 15 VIII 1814 debiutował w t. warsz. w roli Żołnierza ("Rycerze lwa"),22 IX zagrał Kupczyka ("Łgarz"). Powierzano mu najczęściej role drugich i trzecich komików albo epizody w operach, które "przedstawiał starannie i przekonywał o wielkich usposobieniach do ról drugiego rzędu komicznych" (Pamiętnik Sceny Warszawskiej, 1838 s. 116). Do ważniejszych jego ról należały: Oberżysta ("Trzydzieści lat, czyli Życie szulera"), Trybulski ("Nieproszeni goście"), Organista ("Wesele w Ojcowie"), Giacomo ("Fra Diavolo"). Aktorstwo było jego ubocznym zajęciem, przede wszystkim komponował dla t., m.in. muzykę do wielu oper, komediooper, melodramatów i baletów, jak np. "Klarnecik magnetyczny", "Biedny rybak", "Klatka", "Nowy Rok". Przełożył również kilka sztuk na zamówienie t. warsz., m.in. "Chłopa milionowego", "Jest temu lat szesnaście", "Gałganducha, czyli Trójkę hultajską". Od 22 IV 1846 przeszedł na emeryturę i odtąd zajmował w t. stanowisko inspektora sceny. Grał również czasem na klarnecie w orkiestrze teatr. (ostatni raz 14 II 1851 w czasie przedstawienia "Dożywocia").
Bibl.: Album teatr. I s. 21 (il.); Pam. Sceny warsz. 1838 s. 96, 116-120, 1839 s. 212, 238, 239; PSB V (H. Dorabialska); K. Michałowski: Opery polskie, Kraków 1954; Rulikowski: Teatr warsz.; Sowiński: Słownik muzyków; Szwankowski: Teatr Bogusławskiego; Kur. warsz. 1824 nr 269, 1825 nr 47, 112, 1829 nr 319, 1832 nr 73, 321, 1836 nr 21, 42, 113, 1839 nr 211; Chomiński; Jasiński; Krogulski.
Ikon.:NN (zakład lit. Bourgeois): D. jako Trybulski (Nieproszeni goście), lit., Teatra Warszawskie 1834, I, 3; J. Głowacki (zakład lit. Banku Polskiego): Portret, lit., 1840 - MN Warszawa.
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1765-1965, PWN Warszawa 1973
